معرفی کتاب استادان و نااستادان

«انگیزه‌های یادگیری باید بسیار قوی باشد تا سختگیری را بتوان به‌ جان خرید؛ از رفتارهای ناخوشایند نرمید و از جمله‌های نیشدار آزرده نشد. البته این، به زبان آسان است؛ اما چه می‌شود کرد، بهای بعضی چیزها گزاف است.» (1)

«تأثیرها، چه مثبت و چه منفی، ذهنم را بیشتر متوجه خود می‌کرد، و در این درگیری ذهنی بود که خودآگاه شدم تنی چند از استادانم در من حضوری پایدار دارند؛ شاید روزی نباشد که به آن‌ها نیندیشم؛ و مسیر کار و زندگی‌ام از تأثیر آن‌ها برکنار نیست. شمار این استادان از انگشتان یک دست افزون نیست، آن هم از میان حدود ۳۰۰ تنی که در دوره‌های متفاوت تحصیل و کار، به‌گونه‌ای حق آموزش بر من داشته‌اند. به نظرم می‌رسید که معماران اصلی یا اصلی‌تر ساختار ذهنی‌ام همین‌ها بوده باشند. در برابر آن‌ها، درست نقطه‌ی مقابل آن‌ها، نااستادان بودند که شمارشان به‌مراتب بیش از استادان بود و تأثیرات بد و منفی و رماننده‌ی آن‌ها، گذشته از آنکه پس از گذشت سال‌ها همچنان برجا بود، چه بسا مسیر کار و زندگی بسیاری چون من را تغییر داده بود. در میان این دو قطب، طیف گسترده‌ای از استادان کم‌تأثیر یا بی‌تأثیر قرار می‌گرفت که ویژگی خاصی از آن‌ها در خاطره‌ام نبود یا اگر هم بود، کمرنگ و بیرنگ بود.» (2)

«هیچ کودکی را بیکاره نمی‌بینید؛ کودکان همواره به کاری مشغول‌اند، تا خسته شوند، از پا درآیند و بخوابند. هیچ کودکی بی‌هدف نیست، حتی در بازی‌هایی که روزها و روزها تکرار کند. کودکان در دنبال کردن هدف‌ها، در بازی‌ها و در کنجکاوی‌هایشان کاملاً جدی هستند؛ دروغ نمی‌گویند، تا زمانی که از بزرگ‌ترها دروغ گفتن را بیاموزند. آنچه در دل دارند بر زبان می‌آورند، تا از بزرگ‌ترها یاد بگیرند زبان برای بیان کردن ذهنیات و مکنونات نیست؛ بلکه برای پنهان کردن معنا و منظور است، یا گمراه کردن دیگران . کودکان همه را دوست دارند یا می‌توانند همه را دوست داشته باشند. به همه اعتماد می‌کنند یا می‌توانند اعتماد کنند. بعد یاد می‌گیرند با بدبینی و بی‌اعتمادی به دیگران بنگرند و از آن‌ها دور و دورتر شوند و سپس به آن‌ها کین بورزند.» (5)

«این کتاب برای کسانی نوشته شده است که دغدغه‌ی آموزاندن و آموختن دارند. عشق به آموختن را چه کسانی و چگونه در دل‌هایی برمی‌افروزند؟ میل به آموختن را چه کسانی و چگونه در دل‌ها می‌ میرانند؟ مرز استادی و نااستادی کجاست؟ آیا اگر ما استادان دیگری می‌داشتیم یا تأثیرگذارانی که علاقه‌های عمیق و استعدادهای ما را درمی‌یافتند و ما را به مسیرهای خودمان سوق می‌دادند، اکنون همان بودیم که هستیم؟ آموزشگران راستین، انگیزشگران راستین‌اند؛ آن‌ها کاشف، هدایتگر، الهام بخش و نیرودهنده‌ی انگیزه‌هایی هستند که سرچشمه‌ی همه‌ی آفرینش‌ها، رهگشایی‌ها و ساختن‌هاست…»

پی نوشت: