غیبت ممنوع!
۲۷ آذر ۱۳۹۳ 0قدم اول در تهذیب نفس، شناخت آفات و بیماری های روحی و تصمیم به زدودن آنهاست؛ پس انسان در مرحلۀ اول برای ترک رذایل اخلاقی، باید آن ها را در رفتار خود شناسایی کند و سپس به دنبال راه کارهای کاربردی برای ترک آن ها باشد. در این مقالۀ کوتاه، به دنبال راهکار ساده ای برای ترک غیبت هستیم تا همه بتوانند از آن در ترک این رذیلۀ اخلاقی بهره مند شوند.
در ابتدا حدیثی از امام علی (علیه السلام) در زشتی و پلیدی غیبت بیان کرده و سپس چند راه عملی نابودی این بیماری مهلک را شرح می دهیم.
آن حضرت خطاب به یکی از دوستان خاص خویش، نوف بکایی فرمود: «إجتنب الغیبه فإنها ادام کلاب النار؛ از غیبت دوری کن؛ زیرا که خورش سگ های جهنم است.» (1)
راه های عملی ترک غیبت
1. کنترل زبان و کم حرفی
بهترین و آسان ترین راه علاج این بیماری، کم حرفی و بیهوده سخن نگفتن و مراقبت از زبان است. از این رو تا شما نتوانید بر زبان خویش مسلط شده و آن را کنترل کنید، از این بیماری رهایی نخواهید یافت؛ زیرا به فرمودۀ امام علی (علیه السلام) زبان همانند حیوان درنده ای است که اگر رهایش کنید، زخم می زند و خونین می کند. (2)
2. همنشینی نکردن با افراد پر حرف و اهل غیبت
همنشینی با افراد پرحرف و شنیدن سخنان آنان به طور قطع، زمینۀ گناه را در انسان فراهم می کند؛ بنابراین، لازم است با افرادی معاشرت کنید که از سخنان لغو و بی فایده و... اجتناب می کنند و از تقوای لازم در این امور برخوردارند.
از غیبت دوری کن؛ زیرا که خورش سگ های جهنم است.
منشأ بسیاری از گناهان، ناآگاهی از زشتی آنهاست. اگر انسان به زشتی و پلیدی چیزی معرفت لازم را پیدا کرد، نه تنها به سمت آن حرکت نکرده؛ بلکه تصور انجام آن را نیز نخواهد کرد. از این رو، لازم است به کتاب هایی که در مذمت غیبت نوشته شده است، رجوع کنید تا با زشتی و پلیدی آن بیش از پیش آشنا شوید.3. آگاهی از عواقب شوم غیبت
از پیامبر (صلی الله علیه و آله) دو روایت را در آثار زشت و زیانبار غیبت ذکر کرده تا بابی جهت مطالعه و پی گیری مطلب باز کنیم.
پيامبر (صلى الله عليه و آله) فرمود: «مَنِ اغتابَ مُسلِما أَو مُسلِمَةً لَم يَقبَلِ اللّه صَلاتَهُ وَ لا صيامَهُ أَربَعينَ يَوما وَ لَيلَةً إِلاّ أَن يَغفِرَ لَهُ صاحِبُهُ؛ هر كس از مرد يا زن مسلمانى غيبت كند، خداوند تا چهل شبانه روز نماز و روزه او را نپذيرد مگر اين كه غيبت شونده او را ببخشد.» (3)
در جای دیگری پيامبر (صلى الله عليه و آله) فرمود: «يُؤتى بِأَحَدٍ يَومَ القيامَةِ يوقَفُ بَينَ يَدَىِ اللّه وَيُدفَعُ إِلَيهِ كِتابُهُ فَلايَرى حَسَناتِهِ فَيَقولُ: إِلهى، لَيسَ هذا كِتابى فَإِنّى لاأَرى فيها طاعَتى؟! فَيُقالُ لَهُ: إِنَّ رَبَّكَ لايَضِلُّ وَلايَنسى ذَهَبَ عَمَلُكَ بِاغتيابِ النّاسِ ثُمَّ يُؤتى بِآخَرَ وَيُدفَعُ إِلَيهِ كِتابُهُ فَيَرى فيهِ طاعاتٍ كَثيرَةً فَيَقولُ: إِلهى ما هذا كِتابى فَإِنّى ما عَمِلتُ هذِهِ الطّاعاتِ فَيُقالُ: لأَِنَّ فُلانا اغتابَكَ فَدُفِعَت حَسَناتُهُ إِلَيكَ؛ روز قيامت فردى را مى آورند و او را در پيشگاه خدا نگه مى دارند و كارنامه اش را به او مى دهند، اما حسنات خود را در آن نمى بيند. عرض مى كند: الهى! اين كارنامه من نيست! زيرا من در آن طاعات خود را نمى بينم! به او گفته مى شود: پروردگار تو نه خطا مى كند و نه فراموش. عمل تو به سبب غيبت كردن از مردم بر باد رفت. سپس مرد ديگرى را مى آورند و كارنامه اش را به او مى دهند. در آن طاعت بسيارى را مشاهده مى كند. عرض مى كند: الهى! اين كارنامه من نيست! زيرا من اين طاعات را بجا نياورده ام! گفته مى شود: فلانى از تو غيبت كرد و من حسنات او را به تو دادم.» (4)
در این رابطه جلد دوم کتاب «گناهان کبیره» نوشته شهید دستغیب، بسیار مناسب است. در ضمن، مطالعۀ حالت های اخلاقی و روحی بزرگان دین و رهبران مذهبی نظیر امام خمینی (ره) و آیت الله بروجردی و... نیز می تواند تأثیر زیادی در ترک غیبت داشته باشد.
پی نوشت
1. بحار الأنوار، ج72، ص248.
2. سید علی اکبر حسینی، اخلاق در خانواده، ج1، تهران؛ انتشارات اسلامی، 1369، ص 309.
3. بحارالأنوار، ج75، ص 258، ح53.
4. جامع الأخبار، ص 412.
منبع
پاسخ به پرسش ها وشبهات، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، انتشارات زمزم هدایت، 1385، ص51تا52
تنظیم: منیره ملکوتی خواه