شرح زیارت امین الله؛« وَ أَعْلاَمَ الْقَاصِدِينَ إِلَيْكَ وَاضِحَةٌ »؛نشانه های آشکار برای خداجویان

نشانه بودن موجودات

با به کار بستن عقل و مطالعه دقیق حالات موجودات، پی می بریم که تمامی چیزهایی که با آنها سر و کار داریم از نظر وجودی و افعال و صفاتشان، نیازمند و وابسته به موجودی هستند که تمامی این کمالات را بدون وابستگی دارد . به گونه ای که این موجودات وابسته نشانه آن موجود بی نیاز می باشند و این نشانه بودن آنی از وجودشان جدا نمی شود.

قرآن کریم نیز این حقیقت را تأیید کرده و نسبت به موجودات با عبارات آیه، آیات، آیاتنا، آیاته و آیاتی تعبیر می کند و می فرماید:

ان فی خلق السموات و الارض و اختلاف اللیل و النهار لآیات لاولی الالباب : همانا در خلقت آسمانها و زمین و پشت سرهم آمدن شب و روز نشانه هایی برای صاحبان مغز است . (1)

آشکاری نشانه بودن موجودات

قرآن کریم در عین حالی که موجودات را نشانه حق تعالی معرفی کرده است لکن بیان می کند نشانه بودن آنها برای هر کسی که به هر نحو با آنها برخورد کند نمی باشد بلکه باید زمینه فکری و روحی خاصی داشته باشد تا آنها را بررسی کرده و از آنها استفاده فکری و روحی در راه تعالی جانش کند و آنها کسانی هستند که تعقل(2) و تفکر(3) کنند و عقل(4) خود را به کار گرفته تا به علم(5) و فهم(6) رسیده و سپس ایمان(7) آورده و آن را با تقوا(8) و شکرگزاری(9) پیاده کرده و به یقین(10) برسند و قهراً کسی که این گونه باشد قاصد خداوند متعال بوده که با هر چیزی که مواجه می شود از آن عبور کرده و توجه به خداوند کرده و به آیات و سخنانی که از طریق انبیاء علیهم السلام بر او القاء می شود گوش جان قرار داده و عقلش بارورتر شده و آن را پیاده می کند .

قرآن کریم می فرماید:

ان تسمع الا من یؤمن بآیاتنا فهم مسلمون : نمی توانی بشنوایانی مگر کسانی را که به آیات ما ایمان آورده پس تسلیم شوند . (11)

چنین کسانی از هر چیزی عبرت گرفته و استفاده عقلانی و روحی می کنند و به روشنایی هایی می رسند .

امام علی علیه السلام می فرماید:

فانما البصیر من سمع فتفکر و نظر فابصر و انتفع بالعبر : پس انسان بینا کسی است که بشنود و تفکر کند و ببیند تا بینا شود و با عبرتها نفع برد . (12)

همچنین می فرماید:

من ابصر بها بصرته : کسی که به واسطه دنیا ببیند - آن را آیه بداند - دنیا او را بینا می کند . (13)

همچنین می فرماید:

ان فی کل شی ء موعظة و عبرة لذوی اللب و الاعتبار : همانا در هر چیزی موعظه و اعتبار است برای صاحبان عقل و عبرت گیری .(14)

اما اگر کسی قوای درونی و عقلانی خود را به طور صحیح به کار نگیرد از آنها استفاده نکرده و آنها را ضایع و باطل گردانیده است و به ضدش مبدل کرده و راهی به کمال مطلق پیدا نمی کند . از این جهت قرآن کریم از این افراد به مردگان تعبیر می کند که نه می شنوند و نه می بینند و نه تفکر دارند و نه تعقل و می فرماید:

انک لاتسمع الموتی و لاتسمع الصم الدعاء اذا ولوا مدبرین و ما انت بهادی العمی عن ضلالتهم : ای پیامبر! نمی توانی مردگان را بشنوایانی و نمی توانی به کرها دعا را بشنوایانی وقتی برمی گردند در حال پشت کردن و نمی توانی کوران را از گمراهیشان هدایت کنی . (15)

همچنین درباره ایشان می فرماید:

قل انظروا ماذا فی السموات و الارض و ما تغنی الایات و النذر عن قوم لایؤمنون : بگو ای پیامبر! ببینید چه چیز در آسمانها و زمین است و بی نیاز نمی کند آیات و بیم دهنده ها از گروهی که ایمان نمی آورند . (16)

و ایشان را بدتر از چهارپایان معرفی می کند.(17)

ظهور آیات برای قاصدین خداوند

از بیانات گذشته استفاده شد که نشانه بودن موجودات از خداوند متعال برای کسانی است که ابزار درک خود را در برخورد با آنها به طور صحیح به کار گرفته و به مقتضای آن درک به طرف خداوند متعال رفته و او را قصد کنند .

همان طور که خداوند متعال می فرماید:

و الله اخرجکم من بطون امهاتکم لاتعلمون شیئا و جعل لکم السمع و الابصار و الافئدة لعلکم تشکرون : خداوند شما را از شکم مادرانتان بیرون آورد در حالی که چیزی نمی دانستید و برای شما گوش و دیدگان و دلها را قرار داد شاید شکرگزار باشید . (18)

شکرگزاری انسان در رابطه با این قوا همان است که گفته شد و چنانچه شکرگزار نعمتهای الهی شد و از نشانه های درونی خود و نشانه های بیرونی موجودات و انبیاء و مواعظ و عبرت ها برای رسیدن به خدای متعال استفاده کرد و در خود آنها توقف نکرد، خداوند نشانه های دیگری را از خود و اوصاف جمال و جلالش که برای هر کسی قابل ظاهر شدن نیست برای ایشان، آشکار می کند .

همان طور که امام علی علیه السلام درباره متقین می فرماید:

بندگان خدا ! همانا از محبوب ترین بندگان خدا به سوی او بنده ای است که خداوند او را بر خویش کمک کرده پس حزن و اندوه را - نسبت به آینده - شعار خود کرده و خوف و ترس - از گذشته - را پوستین خود نمود . پس چراغ هدایت در قلبش تابیده و وسایل پذیرایی - اعمال صالح - مهمانی را برای روزی که بر آن نازل می شود آماده کرده . پس امور دور را بر خویش نزدیک کرده و امور سخت را آسان . نگاه کرد پس بینا شد و یاد کرد پس زیاد شد و از آب گوارایی که رسیدن به آن برایش آسان است سیراب شد پس آب اولش را نوشیده و راه سختی را پیموده لباس شهوتها را از خود جدا کرده و از تمامی هم و غمها جز یک هم و غم خالی شده است . پس صفت کوری و شریک شدن با اهل هوی و هوس بیرون آمده و نسبت به کلیدهای درهای هدایت و بسته شدن درهای ضلالت به گونه ای شده است که راهش را می بیند و آن را می پیماید... پس او نسبت به یقین مانند نور خورشید می ماند... به تحقیق برای خدا خالص کرده است پس خداوند او را خالص گردانیده است، پس او از معدنهای دین و میخهای زمینش می باشد. به تحقیق ملازم با عدالت است . پس اولین عدالتش نفی هوی از خودش می باشد . حق را توصیف کرده و به آن عمل می کند و برای خیر غایتی را نمی داند مگر اینکه آن را قصد می کند...(19)

همچنین درباره یاد خداوند و آثار عمیق آن در جان اهل ذکر می فرماید:

همانا خداوند سبحان ذکر را سبب جلا پیدا کردن دلها قرار داده است تا با آن مبعد از سنگینی بشنود و چشم ها بعد از نابینایی ببیند و دل ها بعد از عناد منقاد شود و همواره برای خداوند - که نعمت هایش عزیز است - در هر زمانی و در زمان های فترت - زمان نبودن پیامبر و امام در ظاهر - بندگانی است که با ایشان در فکرشان مناجات می کند و در حقیقت عقلشان سخن می گوید . پس نورانیت پیدا کردند با نور بیداری در دیده ها و شنوایی ها و دل ها... پس مانند آن است که دنیا را به آخرت پیموده اند . در حالی که در دنیا هستند و ماوراء دنیا را مشاهده می کنند . مانند آنکه : به امور غیبی اهل برزخ که در آن قرار دارند اطلاع پیدا کرده و وعده های قیامت بر ایشان محقق شده است . پس پرده های آن را برای اهل دنیا باز می کنند . حتی مثل اینکه می بینند چیزهایی را که مردم نمی بینند و می شوند آنچه را که ایشان نمی شوند و اگر ایشان را برای عقلت متمثل کنی... می بینی ایشان را نشانه های هدایت و چراغ های ظلمت . ملائکه بر دور ایشان می چرخند و آرامش بر آنها نازل شده و درهای آسمان برایشان باز شده است و جایگاه کرامت برایشان آماده شده در جایی که خداوند بر آنها در آن اطلاع دارد... (20)

پی نوشت :

1- آل عمران : 190.

2- بقره : 164، رعد: 4، نحل : 13، روم : 24.

3- بقره : 219، رعد: 3، روم : 21، جاثیه : 13.

4- طه : 54.

5- انعام : 97، یونس : 5، روم : 22.

6- انعام : 98.

7- انعام : 99، جاثیه : 3.

8- یونس : 6.

9- اعراف : 58، شوری : 33.

10- جاثیه : 4، ذاریات : 20.

11- نمل : 81، روم : 53.