شرح زیارت امین الله؛ « وَ أَصْوَاتَ الدَّاعِينَ إِلَيْكَ صَاعِدَةٌ »؛ بلند بودن صدای خوانندگان خداوند بسوی او
۰۲ بهمن ۱۳۹۵ 0 اهل بیت علیهم السلام
لطف خداوند به مؤمنین
خداوند متعال به مقتضای صفت رحمانیت و ربوبیت خاصه اش به تمامی انسانها عنایت دارد و آنها را تکویناً و تشریعاً به سوی خویش خوانده است و از راه انبیاء و اولیاء علیهم السلام خودش را معرفی کرده و شناسایی داده است تا همگان با او ارتباط برقرار کرده و آشنا شوند و به کمال حقیقی نایل شوند . لکن در این میان کسانی که به حد وجودی خویش پی برده اند و به آن آشنا شده اند و ارتباط آگاهانه با حق تعالی برقرار می کنند و به او ایمان می آورند و خود را در تحت ربوبیت او قرار می دهند، خداوند به ایشان عنایت خاصی کرده و ایشان را دعوت خاص می نماید تا در تمامی حالات متوجه او باشند و او را مؤثر واقعی در تمام شئون وجودیشان بدانند .
از این جهت می فرماید:
و قال ربکم ادعونی استجب لکم ان الذین یستکبرون عن عبادتی سیدخلون جهنم داخرین : و پروردگارتان فرمود مرا بخوانید تا اجابت کنم برایتان . همانا کسانی که از عبادتم تکبر می ورزند بزودی با حالت ذلت وارد جهنم می شوند . (1)
آیه شریفه با عنوان ربکم به انسانها خطاب کرده، کنایه از اینکه او شما را که ربوبیتش را قبول کرده اید، به خویش می خواند تا او را بخوانید و نزدش خضوع کنید
و یا این عنایت در آیه دیگر فرموده است که:
و اذا سالک عبادی عنی فانی قریب اجیب دعوة الداع اذا دعان فلیستجیبوا لی ولیومنوا بی لعلهم یرشدون : و هنگامی که بندگانم از من سؤال کنند پس من نزدیکم جواب می دهم خواندن خواننده را وقتی که مرا بخواند پس باید مرا اجابت کنند و به من ایمان بیاورند . شاید رشد یابند . (2)
در این آیه شریفه هفت بار خداوند متعال خودش را برای بندگانش مطرح کرده است تا عنایتش را به ایشان بفهماند که اگر به او ایمان آورده و اجابتش کردند و او را خواندند او را نزدیک می یابند .
و در این رابطه علی علیه السلام به امام حسن علیه السلام می نویسد:
و اعلم ان الذی بیده خزائن السماوات و الارض قد اذن لک فی الدعاء و تکفل لک بالاجابة و امرک ان تسأله لیعطیک و تسترحمه لیرحمک و لم یجعل بینک و بینه من یحجبک عنه و لم یلجئک الی من یشفع لک الیه... و فتح لک باب المتاب و باب الاستعتاب . فاذا نادیته سمع نداک و اذا ناجیته علم نجواک . فافضیت الیه بحاجتک و ابثثته ذات نفسک و شکوت الیه همومک و استکشفته کروبک و استعنته علی امورک و سألته من خزائن رحمته ما لایقدر علی اعطائه غیره من زیادة الاعمار و صحة الابدان وسعة الارزاق . ثم جعل فی یدیک مفاتیح خزائنه بما اذن لک فیه من مسألته. فمتی شئت استفتحت بالدعاء ابواب نعمته و استمطرت شآبیب رحمته... :
و بدان آن کسی که به دست او خزینه های آسمانها و زمین است به تحقیق به تو اجازه داده است در دعا و متکفل شده است برایت به اجابت و امر کرده تو را که از او بخواهی تا به تو بدهد و از او رحمت طلب کنی تا به تو رحمت بفرستد و بین تو و خودش مانعی از خودش قرار نداده و تو را وادار نکرده به کسی که به سویش شفیع شود... و درب توبه و عذرخواهی و رضایت خواستن را برایت باز نموده است . پس وقتی که او را صدا زنی فریادت را می شنود و وقتی با او نجوا کنی و او را عرضه می کنی و هم و غمهایت را به سوی او شکایت می کنی و باز شدن مشکلاتت را از او طلب می کنی و بر امورت از او کمک می گیری و از گنجینه های رحمتش از او سؤال می کنی آن مقداری را که غیر او نمی تواند آن را بدهد از زیادی عمر و صحت بدن و وسعت در رزق به تو می دهد . سپس در دستت قرار داده کلیدهای گنجینه هایش را به سبب اینکه در خواستن آنها به تو اذن داده است . پس هر وقت بخواهی با دعا درهای نعمتش را باز می کنی و بارش باران رحمتش را طلب می کنی .(3)
از این کلمات و روایات و آیات شریفه به آن، استفاده می شود که خداوند متعال از بنده اش توقع دارد که در تمامی حالات و امور او را خوانده و با این خواندن او را مؤثر در شئون مختلف هستی بداند . به گونه ای که کلید گنجینه های خود را در دست او قرار داده تا با دعا آن را به روی خویش باز کند و از نظر عقلی نیز این چنین است زیرا بنده در تمامی حالات باید رجوع به مولایش داشته باشد و اگر این رجوع و درخواست نباشد اساساً خداوند به او نظر نمی کند .
همان طور که خود خداوند فرموده است :
قل ما یعبوبکم ربی لولا دعائکم : بگو ای پیامبر! پروردگارم به شما اعتنایی ندارد اگر دعایتان نبود . (4)
شرایط بالا رفتن دعا
از بیانات گذشته استفاده شد که خداوند متعال عنایت عمومی به بندگانش دارد و عنایت خاصی به مؤمنین و از جهت او منعی از افاضه فیض نمی باشد . لکن بندگان باید شرایط عمومی بندگی را مراعات کنند تا مورد لطف و مرحمت او قرار بگیرند .
البته بحث از دعا و شرایط و لوازم آن به طور مفصل گذشت . لکن اجمالاً باید معلوم باشد که بنده در حال مخالفت با مولایش نباید بوده باشد و نیز امر مخالف با اراده مولایش را طلب نکند و به طور کلی باید در حال دعا به گونه ای باشد که صدق کند در حال توجه به رحمت الهی و نزول رحمتهای او می باشد و به گونه ای نباشد که برخلاف مقتضای بندگی بوده و حالش نزول غضب الهی را جلب کند .
از این جهت شرایط ذکر شده قبل از این بر این محور دور می زد . یکی از مهم ترین آن شرایط آن است که در تمامی حالات خداوند را مؤثر در امورش دانسته و به او توجه داشته و از او تقاضا داشته باشد .
از این جهت امام صادق علیه السلام فرمود:
من تقدم فی الدعاء استجیب له اذا نزل به البلاء و قالت الملائکة: صوت معروف و لم یحجب عن السماء و من لم یتقدم فی الدعاء لم یستجب له اذا نزل به البلاء و قالت الملائکة: ان ذا الصوت لانعرفه : کسی که در دعا پیشی گیرد وقتی که بلا بر او نازل شود اجابت شود و ملائکه می گویند: صدایی است شناخته شده و از آسمان ممنوع نمی شود و کسی که در دعا پیشی نگیرد هنگامی بلا بر او نازل شود اجابت نشود و ملائکه گویند: این صدا را نمی شناسیم . (5)
همچنین آن حضرت فرمودند:
همانا دعا در حال آسایش حوائج را در حال بلا بیرون می کشد . (6)
البته معنای این روایات این نیست که اگر کسی در حال عادی از خداوند متعال غافل بود و از او مسائلش را طلب نکرد دعا در حال نزول بلا هیچ فایده ندارد بلکه تأثیرش کمتر است و اگر در حال نزول بلا واقعاً شرایط دیگر دعا فراهم شود و دعا کرد خداوند به او عنایتی می کند و نیز معنایش این نیست که کسی که این طور باشد حتماً بلافاصله دعایش مستجاب می شود بلکه گاهی مصالحی در کار است که بنده نوعاً از آنها خبر ندارد و خداوند عز و جل تأخیر می اندازد .
از این جهت امام صادق علیه السلام می فرماید:
همانا بنده دعا می کند و خداوند عز و جل به دو فرشته می فرماید: به تحقیق اجابت شد برایش ولکن حاجتش را حبس کنید. زیرا من دوست دارم صدایش را بشنوم و گاهی بنده ای می خواند و خداوند تبارک و تعالی می فرماید: سریع حاجتش را بدهید . زیرا صدایش را دوست ندارم . (7)
پی نوشت :
1- غافر: 60.
2- بقره : 186.
3- نهج البلاغه ، نامه 31.
4- فرقان : 77.
5- اصول کافی ، ج 2، ص 472، روایت 5 و 1.
6- همان ، روایت 3.
7- همان ، ص 489، روایت 9 و 7 و 3.
منبع :
