شرح زیارت امین الله؛ « جَوَائِزَ السَّائِلِينَ عِنْدَكَ مُوَفَّرَةٌ وَ عَوَائِدَ الْمَزِيدِ مُتَوَاتِرَةٌ »؛ پاداش درخواست کنندگان از خدا

کرامتهای سرشار به سائلین از خداوند

در این بخش دو قسمت از زیارت با هم توضیح داده می شود . زیرا ظاهرا قسمت دوم تکراریا دنباله قسمت اول است .. زیرا ضمیر الیهم به سائلین برمی گردد .
با توجه به مطالب در فصل قبل، روشن شد که موجودات تکویناً سائل از خداوند متعال آفریده شده اند و تمامی شئون وجودیه ایشان سؤال و خواندن از اوست . لکن این سؤال هر مقدار آگاهانه تر و دارای خصوصیات دیگر باشد جواب حق تعالی سریع تر و بهتر و کامل تر خواهد بود و اساساً این نوع سؤال از انسان میسر و متوقع است .

اوصاف سؤال کنندگان از خداوند

خداوند هر چند به مقتضای صفت رحمانیت و رحیمیتش با اظهار کمالات و اعطای نعمتها، پاسخ گوی تکوینی و تشریعی به سؤالات و نیازمندیهای موجودات و انسان می باشد ، لکن چون کمالاتش نامحدود است ، می خواهد با اظهار تقاضای انسان از او کمالات تکوینی و تشریعی دیگری را برای او اظهار نماید .

همان طور که امامم علی علیه السلام به امام حسن علیه السلام می نویسد:

و اعلم ان الذی بیده خزائن السماوات و الارض قد اذن لک فی الدعاء و تکفل لک بالاجابة و امرک ان تسأله لیعطیک و تسترحمه لیرحمک : و بدان خداوندی که گنجینه های آسمان و زمین در تحت قدرت او است، به تو اجازه دعا داده است و تضمین کرده است برایت اجابت را و تو را امر کرده است که از او سؤال کنی تا به تو عطا کند و طلب کنی رحمت را تا بر تو رحمت بفرستد . (1)

لکن برای ظهور این عنایتها برای درخواست کنندگان نیز شرایطی لازم است که عبارتند از:

الف - توجه به نیاز

موجودات آگاهی فطری به نیاز وجودی خویش دارند . لکن توجه آگاهانه یا تمام آگاهانه به آن ندارند جز انسان که می تواند به آن توجه و علم به علم پیدا کند . لکن چون علم او نیز محدود است، با تحلیل عقلانی یک توجه اجمالی به نیازش پیدا می کند ولی با یادگیری و پیروی از کسانی ( انبیاء و اولیاء علیهم السلام ) که خداوند تمام نیازمندیها را به آنها تعلیم فرموده است می تواند به طور گسترده آگاهی به نیازها پیدا کند . دعاهای ائمه علیهم السلام بیانگر این حقایق است . همان طور که امام حسین علیه السلام به خداوند عرض می کند :

و اوقفنی علی مراکز اضطراری : خدایا ! مرا آگاه کن بر جهات اضطرارم . ( 2)

ب - داشتن حالت اضطرار و درماندگی

انسان پس از توجه به نیاز خود ، هر مقدار حالت اضطرار و درماندگیش نسبت به رفع نیازمندیش بیشتر شود ، حالت تقاضای واقعیش به درگاه الهی بیشتر می شود و قهراً عنایت خداوند به او بیشتر خواهد شد . چون خداوند متعال می خواهد که بنده اش نسبت به او این گونه باشد .

همان طور که امام سجاد علیه السلام عرض می کند :

اللهم انی اسئلک سؤال من اشتدت فاقته و ضعفت قوته... سؤال من لایجد لفاقته مغیثا و لالضعفه مقویا... غیرک : خدایا ! از تو می خواهم ، خواستن کسی که نیازش سخت و تواناییش سست شده است... سؤال کسی که برای نیازمندیش فریادرسی و برای ضعفش توانایی دهنده ای... غیر تو نمی یابد . (3)

و همچنین عرض می کند:

و اسالتک مسئلة الحقیر الذلیل البائس الفقیر الخائف المستجیر... و انا بعد اقل الاقلین و اذل الاذلین و مثل الذرة او دونها : و از تو می خواهم همچون درخواست موجود پست خوار نیازمند بی چیز ترسان پناه گیرنده... و من بعد از تمامی اینها، کمترین کمترها و خوارترین خوارها و مانند ذره (کوچک ترین مورچه یا آنچه در آفتاب از روزنه دیده می شود) بلکه کمتر از آنم . (4)

ج - فراگیر بودن درخواست

انسان در تقاضا و خواستن نباید تنگ نظر بوده و فقط نیازهای خود را از خداوند بخواهد ، بلکه هر چه دیدگاهش نسبت به برآورد شد ن نیاز نیازمندان وسیع تر باشد، خود را مستعدتر در پذیرش عنایت الهی کرده و عنایت او را به خویش جاذب تر می کند .

از این جهت بیشتر تقاضاهای اولیای الهی به صورت جمع ذکر شده، چه آنهایی که قرآن ذکر کرده و چه آنهایی که در دعاهای ائمه علیهم السلام آمده است .

به عنوان نمونه امام سجاد علیه السلام پس از تقاضای امور شریفی برای فرزندان خویش به خداوند عرض می کند :

و اعط جمیع المسلمین و المسلمات و المؤمنین و المومنات مثل الذی سالتک لنفسی و لولدی فی عاجل الدنیا و اجل الاخرة انک قریب مجیب سمیع علیم عفو غفور رؤف رحیم : و عطا کن به تمامی مردان و زنان مسلمان و مؤمن مانند آنچه را که از تو برای خویش و فرزندانم نسبت به امور دنیا و آخرت خواستم . زیرا تو نزدیک، جواب دهنده، شنوا، عالم، عفو کننده، آمرزنده، مهربان، بخشنده، هستی . (5)

د - توجه به گستردگی کمالات خداوند

توجه به بی نهایت بودن کمالات الهی از طرفی موجب امید و دلگرمی انسان در سؤالش می شود و از طرفی موجب می شود که سؤالش در یک اندازه معینی محدود نشود .

زیرا به فرموده امام سجاد:

یا من لاتفنی خزائنه المسائل : ای کسی که مسئله ها گنجینه هایش را از بین نمی برد . (6)

همچنین توجه به اینکه او در هر حال، هر کسی از او سؤال کند در تنگنا قرار نمی گیرد ، دلگرمی را در سؤال بیشتر می کند .

آن حضرت عرض می کند:

و ان کرمک لایضیق عن سؤال احد : و همانا کرم تو از سؤال کسی در تنگنا قرار نمی گیرد . (7)

با چنین توجهی همت انسان بالا می رود و به امور فانی، محدود نمی شود .

چنانچه علی علیه السلام می فرماید:

فلتکن مسألتک فیما یبقی لک جماله و ینفی عنک وباله : پس باید سوالت در آن چیزی باشد که زیباترین برایت باقی می ماند و آثار نامطلوبی برایت نداشته باشد . (8)

به فرموده آن حضرت(9) چون کلید خزینه های خودش را در دست انسان قرار داده که با سؤال می تواند آن را باز کند، خواسته است که مطلب و سؤال انسان نسبت به مراتب عالی از امور باقی باشد .

همان طور که اولیای الهی با توجه به حقایق این عالم به خداوند عرض می کردند:

اللهم اجعل رغبتی فی مسئلتی مثل رغبة اولیائک فی مسائلهم : خدایا ! میل مرا در سوالم مانند میل اولیائت در سؤالشان قرار بده . (10)

بلکه از خداوند جز او را طلب نمی کرده اند .

همان طور که آن حضرت عرض می کند:

فانت یا مولای دون کل مسئول موضع مسألتی : پس تو ای مولای من ! خواستگاه سوالم هستی نه هر چیز دیگری که سؤال شود . (11)

ظهور کرامتهای سرشار برای سائلین

پس از توجه به شرایط سؤال کننده از خداوند و تحصیل آنها باید توجه داشت که خداوند متعال به اندازه ظرفیت ایشان بر آنها کرامتها و کمالاتش را ظهور می دهد .

همان طور که در حدیث معراج نسبت به اهل آخرت عنایتهایی را ذکر می کند از جمله آنکه می فرماید:

اذا فارق روحه جسده لااسلط علیه ملک الموت و لایلی قبض روحه غیری و لافتحن لروحه ابواب السماء کلها و لارفعن الحجب کلها دونی... و لایکون بینی و بین روحه ستر: تا اینکه وقتی روحش از جسدش مفارقت کند ملک الموت را بر او مسلط نمی گردانم و قبض روح او را غیر من به دست نمی گیرد و حتماً برای روحش تمامی درهای آسمان را باز می کنم و تمامی پرده ها را - برای رسیدن - نزد خودم بالا می زنم... و بین من و او پرده ای نمی باشد . (12)

البته مقداری از این کرامتها را در فصل بیست و نهم ذکر کردیم .

بنابراین چون خداوند متعال می خواهد که بنده اش او را در تمامی شئون همه کاره بداند، وقتی این گونه بود و از او هر کمالی را سؤال کرد به شرط تحقق بقیه شرایطش، فیض و اجابت و جایزه اش حتمی است . لکن به واسطه مصالحی مقدر نیست که تمامی خواسته های مادی به انسان مؤمن داده شود . شاید این انسان از او غفلت پیدا کند و موجب طغیان او شود . ولی خواسته های معنوی که کمال حقیقی هستند به اندازه ظرفیت درک و تحصیل شرایط دیگر، نزد حق تعالی آماده است .

پی نوشت :

1- نهج البلاغه ، نامه 31.

2- اقبال الاعمال : ص 349.

3- صحیفه سجادیه ، دعای 54.

4- همان ، دعای 47.

5- همان ، دعای 25.

6- همان ، دعای 13.

7- همان .

8- نهج البلاغه ، نامه 31.

9 - همان .

10- صحیفه سجادیه : دعای 54.

11- همان ، دعای 28.