چهل حدیث «گهرهای نبوی» صلوات الله علیه و آله
۰۴ دی ۱۴۰۰ 0 اهل بیت علیهم السلامحدیث اول: تربيـت ديـنى
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود
اَدِّبوا اَوْلادَكُم عَلى حُبّى و حُبِّ اَهلِ بَيتى وَ القرآنِ
فرزنـدان خـود را بـا محـبت مـن و محبت اهل بيت من و محبت قرآن تربيت كنيد.
احقاق الحق 18/498
نكته : ايجاد پيوند ميان نوجوانان و اهل بيت، مانع به فساد كشيده شدن آنان است.
اطاعـت از رهـبرى
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود
اِسْمَعُوا وَ اَطيعُوا لِمَنْ وَلاّهُ اللّه ُ الأَمْرَ، فَـاِنَّـهُ نِظـامُ الأسـلامِ
از كسى كه خداوند به او «ولايت امر» داده است، حـرف شـنوى و اطاعـت داشـته باشـيد، چرا كه اين اطاعت، نظام بخِش اسلام است.
امالى مفيد، ص 14
نكته : ولايت ورهبرى، رمز وحدت و عزّت مسلمانان است.
حدیث سوم: حُـبّ و بُغض مكتـبى
حضرت رسول روزى به يكى از اصحاب خويش فرمود
اَحْبِبْ فِى اللّه ِ وَ ابْغِضْ فِى اللّه ِ وَ والِ فِى اللّه ِ وَ عـادِ فِى اللّه ِ فَاِنَّهُ لَنْ تُنالَ وُلاِيَةُ اللّه ِ اِلاّ بِذلِك، وَ لايَجِـدُ رَجـُلٌ طَعْمَ الإيمانِ وَاِنْ كَثُرَتْ صَلاتُهُ وَ صِيامُهُ حـَتّى يـَكُونَ كَذلِك
در راه خــدا دوست بـدار و براى خــدا دشمن بـدار، براى خدا موالات ودوستى كن وبراى خدا دشمنى كن، يقينا جـز با اين، به ولايـت خـدا نخـواهى رسيد.
و هـرگز كسى طعـم ايمـان را نمى يـابد، هر چند نماز و روزه اش فراوان باشد، مگر آنـكه چنـين باشـد.
و هـرگز كسى طعـم ايمـان را نمى يـابد، هر چند نماز و روزه اش فراوان باشد، مگر آنـكه چنـين باشـد.
وسائل الشيعه، ج 11 ص 440
نكته : عمق بخشيدن به محبّتها و كينه ها و بُعد مكتبى دادن به دوستى و دشمنى.
حدیث چهارم: محـبّت سودمـند
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود
قـالَ النّبِيّ صلي الله عليه و آله: حُبّى و حُبُّ اَهْلِ بَيْتى نافِعٌ فى سَبْعَةِ مَواطِنَ اَهْوالُـهُنَّ عَظيـمَةٌ: عِنْـدَ الوَفـاةِ و فِى الْقـَبْـرِ وَ عِنْدَالنُّشُورِ وَ عِنْدَالِكتابِ وَ عِنْدَ الحِسابِ وَ عِنْدَ المـيزانِ وَ عِنْدَ الصِّراطِ
محبّت من و محبّت اهل بيـت من در هـفت جا كـه هراس آنها بسيار بزرگ است، سودمند است:
۱ ـ هنگام مرگ،
۲ ـ در قــبر،
۳ ـ هنگام برانگيخته شدن،
۴ ـ هنگام دريافت نامه اعمال،
۵ ـ هنگام حسابرسى،
۶ ـ هنگام سنجش اعمال،
۷ ـ هنگام عبور از صراط.
۱ ـ هنگام مرگ،
۲ ـ در قــبر،
۳ ـ هنگام برانگيخته شدن،
۴ ـ هنگام دريافت نامه اعمال،
۵ ـ هنگام حسابرسى،
۶ ـ هنگام سنجش اعمال،
۷ ـ هنگام عبور از صراط.
امالى صدوق، ص 18
حدیث پنجم: منشـور بـرادرى
رسول خدا صلي الله عليه و آله در خطبه «حجّة الوداع» فرمود
اَيُّـهَا النّـاسُ! اِنَّ رَبَّكُمْ واحِدٌ و اِنَّ اَباكُمْ واحِدٌ كُلُّـكُمْ لاِ?َمَ وَ آدَمُ مِنْ تُـرابٍ
«اِنَّ اَكرَمَـكُمِْ عِنْدَ اللّه ِ اَتْقيكُـمْ» وَ لَيْسَ لِعَرَبىٍّ عَلى عَجَمِىٍّ فَضْلٌ اِلاّ بِالتَّقْوى
«اِنَّ اَكرَمَـكُمِْ عِنْدَ اللّه ِ اَتْقيكُـمْ» وَ لَيْسَ لِعَرَبىٍّ عَلى عَجَمِىٍّ فَضْلٌ اِلاّ بِالتَّقْوى
اى مردم! پروردگارتان يكى است، پدرتان هم يكى است، همه شما از آدميد و آدم از خاك است.
«گرامى ترين شما نزدخداوند، پرهيزكارترين شماست» عرب را بر عجم هيچ برترى نيست، مگر به تقوا.
«گرامى ترين شما نزدخداوند، پرهيزكارترين شماست» عرب را بر عجم هيچ برترى نيست، مگر به تقوا.
تحف العقول، ص 34
نكته : تفاخرات قومى و نژادى و افتخار به زبان و رنگ و ... از نظر اسلام مردود است، تقوا ملاك برترى است.
حدیث ششم: مـؤمن و مسلمان كيست؟
پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله فرمود
اَلْمُؤْمِنُ مَنْ اَمِنَهُ المُسلِمونَ عَلى اَمْوالِهِمْ وَدِمائِهِمْ وَالْمُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ الْمُسْلِمُونَ
مِنْ يَدِهِ وَ لِسانِهِ، وَ الْمُهاجِرُ مَنْ هَجَرَ السَّيّئاتِ
مِنْ يَدِهِ وَ لِسانِهِ، وَ الْمُهاجِرُ مَنْ هَجَرَ السَّيّئاتِ
مؤمن كسى است كه مسلمانان او را بر مال و جان خويش، امين بدانند، مسلمان كسى است كه مسلمانان از دست و زبانش در امان باشند.
مهاجر كسى است كه از بدى ها هجرت كند و گناهان را واگذارد.
مهاجر كسى است كه از بدى ها هجرت كند و گناهان را واگذارد.
من لايحضره الفقيه، ج 4 ص 362
حدیث هفتم: مسئوليت اجتـماعى
حضرت محمد صلي الله عليه و آله فرمود
مَنْ اَصْبَحَ لا يَهْتَمُّ بِاُمُورِ الْمُسلمِينَ فَلَيْسَ مِنْهُمْ، وَ مَنْ سَمِعَ رَجُلاً يُنادى يا لَلْمُسلمِينَ فَلَمْ يُجِبْهُ فَلَيْسَ بِمُسْلِمٍ
هركس صبح كند، در حالى كه به كارهاى مسلمانان اهميّتى نمى دهد (و به فكر مسلمين نيست)، او از آنان نيست.
و هركس بشنود كه كسى مسلمانان را به كمك فرا مى خواند ولى پاسخش ندهد، مسلمان نيست.
و هركس بشنود كه كسى مسلمانان را به كمك فرا مى خواند ولى پاسخش ندهد، مسلمان نيست.
وسائل الشيعه، ج 11 ص 559
حدیث هشتم: جـهـاد اكـبر
راوي
اِنَّ رَسُولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آله بَعَثَ بِسَريّةٍ فَلَمّا رَجَعُوا قالَ: مَرْحَبا بِقَوْمٍ قَضَوْا الجِهادَ الأصْغَرَ
وَ بَقِىَ لَهُـمُ الْجِـهادُ الأكْبَرُ. قيلَ: يا رَسُولَ اللّه ! وَ مَا الجِهادُ الأكْبَرُ؟ قالَ: جِهادُ النَّفْسِ
وَ بَقِىَ لَهُـمُ الْجِـهادُ الأكْبَرُ. قيلَ: يا رَسُولَ اللّه ! وَ مَا الجِهادُ الأكْبَرُ؟ قالَ: جِهادُ النَّفْسِ
رسول خدا صلي الله عليه و آله گروهى را در پى يك مأموريت نظامى (سَريّه) فرستاد. چون بازگشتند، فرمود: درود بر گروهى كه «جهاد كوچك» را انجام دادند
و جهاد بزرگتر براى آنان باقى مانده است. گفتند: اى رسول خدا، جهاد بزرگتر چيست؟ فرمود: جهاد با نفس.
و جهاد بزرگتر براى آنان باقى مانده است. گفتند: اى رسول خدا، جهاد بزرگتر چيست؟ فرمود: جهاد با نفس.
الاختصاص، ص 240
نكته : نفس امّاره دشمن درونى است و جهاد با آن دشوارتر است. قهرمان كسى است كه در اين جبهه، فاتح باشد.
حدیث نهم: بـا همنشين يـا تنهـا ؟
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود
اَلْجَليسُ الصّالِحُ خَيرٌ مِنَ الوَحْدَةِ وَ الْوَحْدَةُ خَيرٌ مِنْ جَليسِ السُّوءِ
وَ اِمْلاءُ الْخَيْرِ خَيْرٌ مِنَ السُّكُوتِ وَ السُّكُوتُ خيرٌ مِنْ اِمْلاءِ الشَّرِّ
وَ اِمْلاءُ الْخَيْرِ خَيْرٌ مِنَ السُّكُوتِ وَ السُّكُوتُ خيرٌ مِنْ اِمْلاءِ الشَّرِّ
همنشين شايسته و خوب، بهتر از تنهايى است و تنـهايـى بهـتر از همنـشين بـد اسـت.
يـاد دادن نيـكى بهـتر از سـكوت است و سكوت، بهتر از ياد دادن بدى است.
يـاد دادن نيـكى بهـتر از سـكوت است و سكوت، بهتر از ياد دادن بدى است.
بحارالانوار، ج 74 ص 84
حدیث دهم: لـزوم داشـتنِ رهـبر
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود
مَنْ ماتَ وَ لَيْسَ لَهُ اِمامٌ يَسْمَعُ لَهُ وَ يُطيعُ، مـاتَ مِيـتَةً جـاهِـلِيَّةً
هر كس از دنيا برود، در حالى كه او را امام و پيشوايى نباشد كه مطيع و گوش به فرمان او باشد، به مرگ جاهليّت مرده است.
الاختصاص، ص 269
نكته : در عصر غيبت هم تبعيت از «ولايت و رهبرى»، نشانه زندگى مكتبى است.
حدیث یازدهم: ريـاست طلـبى
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود
َّ الرّياسَةَ لا تَصْلَحُ اِلاّ لِأهْلِها، فَمَنْ دَعاالنّاسَ اِلى نَفْسِهِ
وَفيهِمْ مَنْ هُوَ اَعْلَمُ مِنْهُ لَمْ يَنْظُرِاللّه ُ اِلَيْهِ يَوْمَ القيامَةِ
رياست، جز براى اهلش، شايسته و روا نيست. پس هركس مردم را به سوى خود بخواند،
در حالى كه ميان مردم داناتر از او هست، خداوند در روز قيامت به او نگاه نخواهد كرد.
در حالى كه ميان مردم داناتر از او هست، خداوند در روز قيامت به او نگاه نخواهد كرد.
الاختصاص، ص 251
حدیث دوازدهم: حقـوق هفـتگانه مـؤمن
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود
لِلْمُؤمِنِ عَلَى الْمُؤمِنِ سَبْعَةُ حُقُوقٍ واجِبَةٍ مِنَ اللّه ِ عَزَّوَجَلَّ عَلَيه اَلِأجْـلالُ فى عَيْنِهِ، وَ الْوُدُّ لَهُ فى صَدْرِهِ، وَ المُواساةُ لَهُ فى مالِهِ، وَ اَنْ يُحَـرِّمَ غَيْبَتـَهُ وَ اَنْ يَعُودَهُ فى مَرَضِهِ، وَ اَنْ يُشَيِّـعَ جِـنازَتَهُ وَ اَنْ لايَقُولَ فيهِ بَعْدَ مَوْتِهِ اِلاّ خَيْرا
مؤمن برگردن برادر مؤمنش هفت حقّ واجب دارد كه از سوى خدا بر او واجب شده است:
۱ ـ در چشمش به ديده احترام به او بنگرد.
۲ ـ در دلش محبّت او را داشته باشد.
۳ ـ در مالش او را هم شريك سازد.
۴ ـ غيبت او را حرام بشمارد.
۵ ـ هنگام بيمارى از او عيادت كند.
۶ ـ جنازه اش را تشييع كند.
۷ ـ پس ازمرگش، جز خيروخوبى درباره او نگويد.
۱ ـ در چشمش به ديده احترام به او بنگرد.
۲ ـ در دلش محبّت او را داشته باشد.
۳ ـ در مالش او را هم شريك سازد.
۴ ـ غيبت او را حرام بشمارد.
۵ ـ هنگام بيمارى از او عيادت كند.
۶ ـ جنازه اش را تشييع كند.
۷ ـ پس ازمرگش، جز خيروخوبى درباره او نگويد.
من لايحضره الفقيه، ج 4 ص 398
حدیث سیزدهم: بهـترين ها و بدتـرين ها
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود
اَحْسَـنُ الهَدْىِ هَدْىُ الأنـْبيـاءِ، وَ اَشْرَفُ الْقَـتْلِ قَـتْلُ الشُّـهَداء. وَ اَعْمَى الْعَمى الضَّلالَةُ بَعْدَ الْهُدى،
وَ خَيْـرُ الأَعْـمالِ مـا نَـفَعَ، وَ خَيـْرُالْهـُدى مَااتـُّبِعَ، وَ شَرُّ الْعَمى عَمَى القَلْبِ
وَ خَيْـرُ الأَعْـمالِ مـا نَـفَعَ، وَ خَيـْرُالْهـُدى مَااتـُّبِعَ، وَ شَرُّ الْعَمى عَمَى القَلْبِ
بهترين روش و سلوك، راه و روش پيامبران است، برترين مرگ، كشته شدنِ شهيدانِ است،
بدترين و كورترين كورى، گمراهى پس از هدايت است،
بهترين كارها آن است كه سودمند باشد، بهترين هدايت، آن است كه مورد پيروى قرار گيرد و بدترين كورى، كورىِ دل است.
بدترين و كورترين كورى، گمراهى پس از هدايت است،
بهترين كارها آن است كه سودمند باشد، بهترين هدايت، آن است كه مورد پيروى قرار گيرد و بدترين كورى، كورىِ دل است.
الاختصاص، ص 342
حدیث چهاردهم: سخن چينى و تفرقه افكنى
رسول خدا صلي الله عليه و آله به اصحاب خويش فرمود
اَلاَ اُخْبِرُكُمْ بِاَشرارِكُمْ؟ قالُوا: بَلى يارَسُولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آله. قالَ صلي الله عليه و آله:
اَلْمَشّاؤُونَ بِالَّنميمَةِ، اَلْمُفَرِّقُونَ بَيْنَ الأَحِبَّةِ، اَلباغُونَ لِلْبَراءِ الْعَيْبَ
اَلْمَشّاؤُونَ بِالَّنميمَةِ، اَلْمُفَرِّقُونَ بَيْنَ الأَحِبَّةِ، اَلباغُونَ لِلْبَراءِ الْعَيْبَ
آيا به شما خبر دهم كه بدترين شما كيست؟ گفتند: آرى اى رسول خدا.
فرمود: سخن چينان، آنان كه ميان دوستان تفرقه ايجاد مى كنند، و آنان كه براى افراد بى گناه، در پى عيب هستند.
فرمود: سخن چينان، آنان كه ميان دوستان تفرقه ايجاد مى كنند، و آنان كه براى افراد بى گناه، در پى عيب هستند.
من لايحضره الفقيه، ج 4 ص 375
حدیث پانزدهم: شـايستگانِ اهـانت
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود
ثَمانِيةٌ اِنْ اُهينُوا فَلا يَلُومُوا اِلاّ اَنْفُسَهُمْ: اَلذّاهِبُ اِلى مائِدَةٍ لَمْ يُدْعَ اِلَيْها، وَ الْمُتأمِّرُ عَلى رَبِّ الْبَيْتِ،
وَطالِبُ الْخَيْرِ مِنْ اَعْدائِهِ، وَ طالِبُ الْفَضْلِ مِنَ اللِّئامِ، وَ الدّاخِلُ بَيْنَ اَثْنِيْنِ فى سرٍّ لَمْ يُدْخِلاهُ فيهِ،
وَالْمُسْتَخِفُّ بِالسُّلطانِ، وَالجالِسُ فىمَجْلِسٍ لَيْسَ لَهُ بِاَهْلٍ وَالْمُقْبِلُ بِالْحَديثِ عَلى مَنْ لايَسْمَعُ مِنْهُ
وَطالِبُ الْخَيْرِ مِنْ اَعْدائِهِ، وَ طالِبُ الْفَضْلِ مِنَ اللِّئامِ، وَ الدّاخِلُ بَيْنَ اَثْنِيْنِ فى سرٍّ لَمْ يُدْخِلاهُ فيهِ،
وَالْمُسْتَخِفُّ بِالسُّلطانِ، وَالجالِسُ فىمَجْلِسٍ لَيْسَ لَهُ بِاَهْلٍ وَالْمُقْبِلُ بِالْحَديثِ عَلى مَنْ لايَسْمَعُ مِنْهُ
هشت نفرند كه اگر مورد اهـانت قرار گرفتند، جز خودشان كس ديگرى را سرزنش نكنند:
۱ ـ كسى كه به مهمانى و سفره اى رود كه دعوت نشده است.
۲ ـ مهانى كه به صاحب خانه دستور دهد.
۳ ـ كسى كه از دشمنانش خير و نيكى بطلبد.
۴ ـ كسى كه از فرومايگان انتظار فضل و نيكى داشته باشد.
۵ ـ كسى كه در يك كار سرّى ميان دو نفر وارد شود كه او را وارد آن راز نكرده اند.
۶ ـ كسى كه حكومت را سبك بشمارد.
۷ ـ كسى كه جايى نشيند كه شايسته آنجا نيست.
۸ ـ كسى كه سخن خود را به كسى بگويد كه از او حرف شنوايى ندارد.
۱ ـ كسى كه به مهمانى و سفره اى رود كه دعوت نشده است.
۲ ـ مهانى كه به صاحب خانه دستور دهد.
۳ ـ كسى كه از دشمنانش خير و نيكى بطلبد.
۴ ـ كسى كه از فرومايگان انتظار فضل و نيكى داشته باشد.
۵ ـ كسى كه در يك كار سرّى ميان دو نفر وارد شود كه او را وارد آن راز نكرده اند.
۶ ـ كسى كه حكومت را سبك بشمارد.
۷ ـ كسى كه جايى نشيند كه شايسته آنجا نيست.
۸ ـ كسى كه سخن خود را به كسى بگويد كه از او حرف شنوايى ندارد.
. من لايحضره الفقيه، ج 4 ص 355
حدیث شانزدهم: بهـترين اخــلاق
رسول اكرم صلي الله عليه و آله فرمود
اَلا اَدُلُّكُمْ عَلى خَيْرِ اَخْلاقِ الدُّنيا وَ الآخِرَةِ؟ تَصِلُ مَنْ قَطَعَكَ وَ تُعْطى مَنْ حَرَمَكَ وَتَعْـفُو عَمَّـنْ ظَلَمَكَ
آيا شـما را به بهترين اخلاق دنيا و آخرت راهنمايى كنم؟ آن است كه با هركس كه از توگسسته است،
بپيوندى به هر كس كه تو را محروم كرده، عطا كنى و هر كس را كه به تو ستم كرده است، عفو كنى.
بپيوندى به هر كس كه تو را محروم كرده، عطا كنى و هر كس را كه به تو ستم كرده است، عفو كنى.
تحف العقول، ص 45
حدیث هفدهم: جـايگاه رفيـع عـلم
حضرت محمد صلي الله عليه و آله فرمود
بِاْلعِلْمِ يُطاعُ اللّه ُ وَ يُعْبَدُ، وَبِاْلعِلْمِ يُعْرَفُ اللّه ُ وَيُوَحَّدُ، وَ بِهِ تُوصَلُ الأرْحامُ و تُعْرَفُ الحَلالُ وَالْحَرامُ وَ العِـلْمُ اَمـامَ الْعَـقْلِ
به وسيله علم، خداوند اطاعت و پرستيده مى شود، به وسيله علم، خداوند شناخه مى شود و يكتا شمرده مى گردد،
به وسيله علم، صله رحِم مى شود و حلال و حرام شناخته مى شود، و علم، جلودار عقل است.
به وسيله علم، صله رحِم مى شود و حلال و حرام شناخته مى شود، و علم، جلودار عقل است.
تحف العقول، ص 28
حدیث هجدهم: حسـنِ معـاشـرت!
حضرت رسول صلي الله عليه و آله فرمود
اُوصيـكَ بِتَقـْوَى اللّه ِ وَصِـدْقِ الْحـَديثِ وَالْوَفاءِ بالْعَهْدِ وَاَداءِ الأمانَةِ وَتَرْكِ الخِيانَةِ
وَ لينِ الْكَلامِ وَ بَذْلِ السَّلامِ وَ حِفْظِ الجارِ وَرَحْمَةِ الْيَتيمِ وَحُسْنِ الْعَمَلِ وَقَصْرِ الأَمَلِ
وَ لينِ الْكَلامِ وَ بَذْلِ السَّلامِ وَ حِفْظِ الجارِ وَرَحْمَةِ الْيَتيمِ وَحُسْنِ الْعَمَلِ وَقَصْرِ الأَمَلِ
تو را سفارش مى كنم به تقواى خدا، راستگويى، وفاى به عهد، امانت دارى، ترك خيانت،
نرمش در گفتار، بذل سلام، حفظ همسايه، مهربانى با يتيم، نيكوكارى و كوتاه ساختن آرزو.
نرمش در گفتار، بذل سلام، حفظ همسايه، مهربانى با يتيم، نيكوكارى و كوتاه ساختن آرزو.
تحف العقول، ص 26
حدیث نوزدهم: عـوامل قـوام كارهـا
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود
ثَلاثٌ مَنْ لَمْ يَكُنْ فَيهِ لَمْ يَقُمْ لَهُ عَمَلٌ: وَرَعٌ يَحْجُزُهُ عَنْ مَعاصِى اللّه ِ عَزَّوَجَلَّ،
وَ عِلمٌ يَرُدُّ بِهِ جَهْلَ السَّفيهِ، وَ عَقلٌ يُدارى بِهِ النّاسَ
وَ عِلمٌ يَرُدُّ بِهِ جَهْلَ السَّفيهِ، وَ عَقلٌ يُدارى بِهِ النّاسَ
سه چيز است كه در هركس نباشد، هيچ كار او استوارى و قوام نيابد:
۱ ـ پرهيزكارى و ورعى كه او را از معصيتهاى خداى متعال نگه دارد،
۲ ـ دانشى كه به وسيله آن، نادانىِ سفيه را برگرداند،
۳ ـ و عقل و خردى كه به وسيله آن با مردم مدارا كند.
۱ ـ پرهيزكارى و ورعى كه او را از معصيتهاى خداى متعال نگه دارد،
۲ ـ دانشى كه به وسيله آن، نادانىِ سفيه را برگرداند،
۳ ـ و عقل و خردى كه به وسيله آن با مردم مدارا كند.
. تحف العقول، ص 7
حدیث بیستم: غنـيمت بشـمار!
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود
اِغْتَنِمْ خَمْسا قَبْلَ خَمْسٍ: شَبابَكَ قَبْلَ هِرَمِكَ، وَ صِحَّتَكَ قَبْلَ سُقْمِكَ، وَ غِـناكَ قَبْلَ فَقْرِكَ، وَفَراغَكَ قَبْلَ شُغْلِكَ، وَ حَياتَكَ قَبْلَ مَوْتِكَ
پنج چيز را قبل از پنج چيز، غنيمت شمار،
۱ ـ جوانى ات را قبل از پيرى ات،
۲ ـ تندرستى ات را قبل از بيمارى ات،
۳ ـ توانگرى ات را قبل از تهيدستى ات،
۴ ـ آسودگى ات را قبل از گرفتارى ات،
۵ ـ زندگى ات را قبل از مرگت.
۱ ـ جوانى ات را قبل از پيرى ات،
۲ ـ تندرستى ات را قبل از بيمارى ات،
۳ ـ توانگرى ات را قبل از تهيدستى ات،
۴ ـ آسودگى ات را قبل از گرفتارى ات،
۵ ـ زندگى ات را قبل از مرگت.
مكارم الاخلاق، ص 459
نكته : بهره ورى از «داشته ها» در مسير معنويت و هـدف و شناخت نعمتهاى الهى.
حدیث بیست و یکم: مشـتاقان آخـرت
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود
مَنِ اشْتاقَ اِلَى الجَنَّةِ سارَعَ اِلَى الْخَيراتِ، وَ مَنْ خافَ النّارَ تَرَكَ الشَّهَـواتِ،
وَ مَنْ تَرَقَّبَ الْمَوتَ اَعْرَضَ عَنِ اللَّذّاتِ، وَ مَنْ زَهِدَ فىِ الدُّنيا هانَتْ عَلَيهِ المُصيباتُ
وَ مَنْ تَرَقَّبَ الْمَوتَ اَعْرَضَ عَنِ اللَّذّاتِ، وَ مَنْ زَهِدَ فىِ الدُّنيا هانَتْ عَلَيهِ المُصيباتُ
هركس مشتاق بهشت باشد، براى انجام كارهاى نيك مى شتابد، هركس از آتش دوزخ بيمناك باشد، شهوت ها را رها مى كند،
هركس چشم به راه مـرگ باشـد، از لذّتهـا اعراض مى كند، و هركس در دنيا پارسايى پيشه كند، مصيبتها براى او آسان مى گردد.
هركس چشم به راه مـرگ باشـد، از لذّتهـا اعراض مى كند، و هركس در دنيا پارسايى پيشه كند، مصيبتها براى او آسان مى گردد.
.مكارم الاخلاق، ص 447
حدیث بیست و دوم: شيوه برخورد با كودكان
پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله فرمود
اَحِبُّوا الصِّبْيانَ وَ ارْحَمُوهُمْ، فَاِذا وَعَدْتُمُوهُمْ فَفُوا لَهُمْ، فَاِنَّهُمْ لايَرَوْنَ اِلاّ اَنَّكُمْ تَرْزُقُونَهُمْ
كودكان را دوست بداريد و به آنان مهربانى كنيد، هرگاه به آنان وعده اى داديد، به وعده خود وفا كنيد،
چون شما را جز اينگونه نمى بينند كه شماييد كه روزى آنها را مى دهيد!
چون شما را جز اينگونه نمى بينند كه شماييد كه روزى آنها را مى دهيد!
مكارم الاخلاق، ص 219
نكته : توجّه به ظرايف مهم در برخورد با كودكان، براى اوليا و مربيان بسيار كارساز است.
حدیث بیست و سوم: هـمكارى بـا هـمسر
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود
قـالَ النّبِيّ صلي الله عليه و آله: اَيُّما امْرَأةٍ اَعانَتْ زَوْجَها عَلَى الْحَجِّ وَالْجِهادِ
اَوْطَلَبِ الْعِلْمِ اَعْطاهَااللّه ُ مِنَ الثّوابِ ما يُعْطى امْرَأةَ اَيُّوبَ عليه السلام. [
اَوْطَلَبِ الْعِلْمِ اَعْطاهَااللّه ُ مِنَ الثّوابِ ما يُعْطى امْرَأةَ اَيُّوبَ عليه السلام. [
هر زنى كه در كارِ حج، جهاد، يا آموختن علم و دانش، شوهرش را يارى وهمكارى كند،
خداوند به او پاداشى خواهد داد كه به همسر ايّوب (به خاطر صبورى اش) عطا مى كند.
خداوند به او پاداشى خواهد داد كه به همسر ايّوب (به خاطر صبورى اش) عطا مى كند.
مكارم الاخلاق، ص 201
نكته : در كارهاى علمى، مبارزاتى و عبادى، همكارى وهمراهى همسران از عوامل موفقّيت است.
حدیث بیست و چهارم: بيـم از بيـمارى
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود
عَجَبا لِمَنْ يَحْتَمى مِنَ الطَّعامِ مَخافَةً مِنَ الدّاءِ، كَيْفَ لا يَحْتَمى مِنَ الذُّنُوبِ مَخافَةً مِنَ النّارِ
شگفت از كسى كه از بيم مرض و بيمارى، از غذا پرهيز مى كند، ولى از ترس آتش دوزخ، از گناه پرهيز نمى كند!
مكارم اخلاق، ص 147
نكته : اهميّت مسائل فرهنگى و تربيتى، بيش از مسائل رفاهى و اقتصادى است.
حدیث بیست و پنجم: صـلاح و فساد مسئولان
پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله فرمود
صِنْفانِ مِنْ اُمَّتى اِذا صَلُحا صَلُحَتْ اُمَّتى وَ اِذا فَسَدا فَسَدَتْ اُمَّتى.
قيلَ: يارَسُولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آله وَ مَنْ هُمْ؟ قالَ صلي الله عليه و آله: الفُـقَهاءُ وَ الأُمَـراءُ
قيلَ: يارَسُولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آله وَ مَنْ هُمْ؟ قالَ صلي الله عليه و آله: الفُـقَهاءُ وَ الأُمَـراءُ
دو صنف و گروه از امّت من هستند كه اگر صالح باشند، امّت من هم خوب و شايسته مى شوند و اگر فاسد شوند، امّت من نيز به فساد مى گرايند.
پرسيدند: اى رسول خدا! آن دو گروه كدامند؟ فرمود: فقيهان و زمامداران.
پرسيدند: اى رسول خدا! آن دو گروه كدامند؟ فرمود: فقيهان و زمامداران.
بحارالانوار، ج 74 ص 154
نكته : اين هم نوعى از عملكرد و موضعگيرى «خواصّ» و آثار آن در جامعه است.
حدیث بیست و ششم: مبـارزه بـا بدعتـگذاران
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود
اِذا رَأَيْتـُمْ اَهـْلَ الرَّيْبِ وَ الْبِدَعِ مِنْ بَعـْدى فَاَظْهِرُوا الْبَرائَةَ مِنْهُم وَ اَكْثِرُوا مِنْ سَبِّهِمْ
وَ الْقـَوْلِ فيهِمْ وَ الْوَقيعـَةِ وَ باهِتـُوهُم، كَيْلا يَطْمـَعُوا فِى الْفَسادِ فِى الإسلام
وَ الْقـَوْلِ فيهِمْ وَ الْوَقيعـَةِ وَ باهِتـُوهُم، كَيْلا يَطْمـَعُوا فِى الْفَسادِ فِى الإسلام
پس از من هرگاه شكّ آفرينان و بدعت گذاران در دين را ديديد، از آنان ابراز برائت كنيد
و به آنان زياد دشنام بگوييد و از معايب آنان بگوييد و متهّمشان كنيد، تا مبادا طمع در خراب كردن اسلام كنند!
و به آنان زياد دشنام بگوييد و از معايب آنان بگوييد و متهّمشان كنيد، تا مبادا طمع در خراب كردن اسلام كنند!
وسائل الشيعه، ج 11 ص 508
حدیث بیست و هفتم: كار بـدون آگاهى
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود
مَنْ عَـمِلَ عَلى غَـيْرِ عِـلْمٍ كانَ ما يُفْسِدُ اَكْثَرَ مِمّا يُصْلِحُ
هركس كه بدون علم و آگاهى كار كند، بيش از آنكه اصلاح كند، خراب مى كند!
بحارالانوار، ج 74 ص 150
نكته : سپردن كارها به كاردان، مراعات كارآيى و صلاحيت در اداره امور، و... پرهيز از دخالت در محدوده خارج از صلاحيّت علمى.
حدیث بیست و هشتم: پـرسش، كلـيد دانش
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود
اَلْعِلْمُ خَزائِنُ وَ مَفاتيحُهُ السُّؤالُ، فَاسْألُوا رَحِمَكُمُ اللّه ُ فَاِنَّهُ يُؤْجَرُ اَرْبَعَةٌ: السّائِلُ وَالْمُتَكَلِّمُ وَالْمُسْتَمِعُ وَالْمُحِبُّ لَهُمْ
دانش، گنجينه هايى است كه كليد آن «سؤال» است. پس بپرسيد، خدا رحمتتان كند، چرا كه در پرسش چهار نفر بهره و اجر مى برند:
۱ ـ سؤال كننده،
۲ ـ گوينده،
۳ ـ شنونده
۴ ـ دوستدار آنان.
۱ ـ سؤال كننده،
۲ ـ گوينده،
۳ ـ شنونده
۴ ـ دوستدار آنان.
. بحارالانوار، ج 74 ص 144
نكته : توجّه به جايگاه «سؤال و جواب» در كارهاى آموزشى و علمى.
حدیث بیست و نهم: خـير خــدايى
رسول خدا صلي الله عليه و آله در سخنانى به ابوذرغفارى فرمود
يا اَبـاذر! اِذا اَرادَ اللّه ُ بِعَبـْدٍ خَيـْرا فَقـَّهَهُ فِى الدّينِ وَ زَهَّدَهُ فِى الدّنيا وَ بَصَّرَهُ بِعُيوُبِ نَفْسِهِ
اى ابوذر! هرگاه خداوند درباره بنده اى اراده خير كند، او را در دين، دانا مى سازد
و در دنيا پارسا مى گرداند و او را به عيبهاى خودش بينا مى سازد.
و در دنيا پارسا مى گرداند و او را به عيبهاى خودش بينا مى سازد.
بحارالانوار ، ج 74 ص 80
حدیث سی ام: احـترام از روى تـرس
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود
شَـرُّ النّاسِ عِندَ اللّه ِ يَوْمَ القِيـامَةِ الَّذينَ يُـكْرَمُونَ اتّـِقاءَ شَـرِّهِمْ
در روز قيامت، بدترين مردم نزد خدا آنانند كه بـه خـاطر پرهــيز از شـرّ و بـدى شان مورد احترام مردم قرار مى گيرند.
اصول كافى، ج 2 ص 327
نكته : برخى بر دلها حكومت مى كنند، بعضى بر جمجمه ها!
حدیث سی و یکم: خـوشا به حال اينـان
حضرت پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود
طُوبى لِمَنْ طابَ خُلْقُهُ وَطَهُرَتْ سَجِيَّتُهُ وَصَلُحَـتْ سَريرَتُهُ وَ حَسُنَتْ عـَلانِيَتُهُ وَ اَنْفَقَ الْفَضْلَ مِنْ مالِهِ وَ اَمْسَكَ الْفَضْلَ مِنْ قَوْلِهِ وَ اَنْصَفَ النّاسِ مِـنْ نَفْسِهِ
خوشا براى كسى كه اخلاقش نيكو، خصلتهايش پاكيزه، درونش صالح و بيرونش نيكو باشد، مال اضافى خود را انفاق كند،
سخنان اضافه را نگه دارد (ونگويد) و با مردم نسبت به خودش باانصاف رفتار كند.
سخنان اضافه را نگه دارد (ونگويد) و با مردم نسبت به خودش باانصاف رفتار كند.
اصول كافى، ج 2 ص 144
حدیث سی و دوم: انجام واجبات، ترك محرّمات
پیامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود
اِعْمَلْ بِفَرائِضِ اللّه ِ، تَكُنْ مِنْ اَتْقَى النّاسِ، وَ ارْضَ بِقِسْمِ اللّه ِ، تَكُنْ مِنْ اَغْنَى النّاسِ،
وَ كُفَّ عَنْ مَحارِمِ اللّه ِ، تَكُنْ اَوْرَعَ النّاسِ، وَاَحْسِنْ مُجاوَرَةَ مَنْ جاوَرَكَ تَكُنْ مؤمِنا
وَ كُفَّ عَنْ مَحارِمِ اللّه ِ، تَكُنْ اَوْرَعَ النّاسِ، وَاَحْسِنْ مُجاوَرَةَ مَنْ جاوَرَكَ تَكُنْ مؤمِنا
به واجبات خــدا عمل كن، تا با تقـواترين مردم باشى، به تقسيم خــدايى راضى باش، تا بى نيـازترين مردم شوى،
از حرامهاى خــدا پرهيزكن، تا پرهيزكارترين مردم باشى، با كسى كه همسـايه توست، خوشرفتارى كن، تــا مـؤمـن بـاشى.
از حرامهاى خــدا پرهيزكن، تا پرهيزكارترين مردم باشى، با كسى كه همسـايه توست، خوشرفتارى كن، تــا مـؤمـن بـاشى.
امالى مفيد، ص 350
حدیث سی و سوم: بزرگتـرين عيـب
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود
كَفى بِالْمَرءِ عَيْـبا اَنْ يَنْظُرَ مِنَ النّاسِ اِلى ما يَعْمى عَنْهُ مِنْ نَفْسِهِ، اَوْ يُعَيِّرَ النّاسَ بِـما لا يَسْتَطيعُ تَرْكَهُ
هرچه مى خواهى بپرس ـ و به فكر خستگى من مباش ـ زيرا اگر كسى براى حمل بار سنگينى، صد هزار دينار بگيرد آيا سنگينى بار را احساس مى كند؟
زن گفت: نه، حضرت فرمود: من براى پاسخ هر سؤال پاداشى بيشتر از زمين تا عرش، مرواريد خواهم گرفت پس چرا بايد بر من گران آيد؟
زن گفت: نه، حضرت فرمود: من براى پاسخ هر سؤال پاداشى بيشتر از زمين تا عرش، مرواريد خواهم گرفت پس چرا بايد بر من گران آيد؟
. امالى مفيد، ص 67
حدیث سی و چهارم: بـرادران پيـامبر صلى الله عليه و آله
روزى پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود
اِخْوانى اَلّذينَ يأتُونَ مِنْ بَعْدِكُمْ، يُؤمِنُونَ بى وَ يُحِبُّونى وَ يَنْصُرونى وَ يُصَدِّقُونى وَ مارَأَونى، فَيالَيْتَ قَدْ لَقيتُ اِخوانى
كاش برادرانم را مى ديدم. ابوبكر و عمر گفتند: مگر ما برادران تو نيستيم كه ايمان آورده و هجرت كرده ايم؟ فرمود: شما ايمان آورده و هجرت كرده ايد،
ولى كاش برادرانم را ديدار مى كردم. آن دو، آن حرف را تكرار كردند. حضرت فرمود: شما اصحاب من هستيد، ولى ... برادران من كسانى اند كه پس از شما مى آيند،
و با آنكه مرا نديده اند، به من ايمان مى آورند، مرا دوست دارند و مرا يارى وتصديق مى كنند. كاش آن برادرانم را ديدار مى كردم!
ولى كاش برادرانم را ديدار مى كردم. آن دو، آن حرف را تكرار كردند. حضرت فرمود: شما اصحاب من هستيد، ولى ... برادران من كسانى اند كه پس از شما مى آيند،
و با آنكه مرا نديده اند، به من ايمان مى آورند، مرا دوست دارند و مرا يارى وتصديق مى كنند. كاش آن برادرانم را ديدار مى كردم!
امالى مفيد، ص 63
نكته :اهميّت ايمان و ديندارى در عصر غيبت و دوره آخر الزّمان.
حدیث سی و پنجم: تعـاون بر نيـكىارزش
رسول اكرم صلي الله عليه و آله فرمود
رَحِــمَ اللّه ُ وَلَـدا اَعانَ والِدَيْهِ عَلى بِرِّهِ، وَ رَحِـمَ اللّه ُ والِـدا اَعانَ وَلَدَهُ عَلى بِرِّهِ، وَ رَحِـمَ اللّه ُ
جـارا اَعانَ جارَهُ عَلى بِرِّهِ، وَ رَحِـمَ اللّه ُ رَفيقا اَعانَ رَفيقَهُ عَلى بِرِّهِ
جـارا اَعانَ جارَهُ عَلى بِرِّهِ، وَ رَحِـمَ اللّه ُ رَفيقا اَعانَ رَفيقَهُ عَلى بِرِّهِ
خدا رحمت كند فرزندى را كه در كار نيك، به پدر و مادرش كمك كند، خدا رحمت كند پدرى را كه در كار نيك، پسرش را يارى كند،
خدا رحمت كند همسايه اى را كه در كار نيك، به يارى همسايه بشتابد، و خدا رحمت كند دوستى را كه در كار نيكِ دوستش، به او كمك كند.
خدا رحمت كند همسايه اى را كه در كار نيك، به يارى همسايه بشتابد، و خدا رحمت كند دوستى را كه در كار نيكِ دوستش، به او كمك كند.
وسائل الشيعه، ج 11 ص 592
حدیث سی و ششم: آثـار كارهاى نيـك
رسول اكرم صلي الله عليه و آله فرمود
صَنايِعُ الْمَعْرُوفِ يَقى مَصارِعَ السُّوءِ، وَالَصَّدَقَةُ خَفِيّا تُطْفِى ءُ غَضَبَ الرَّبِّ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ زيادَةٌ فِى الْعُمْرِ وَ كُلُّ مَعْــرُوفٍ صَدَقَـةٌ
كارهاى خوب، انسان را از مرگهاى بد، نگه مى دارد، صدقه پنهانى،
خشم خدا را خاموش مى سازد، صله رحم، عمر را زياد مى كند، و هر كار نيكى، صدقه است.
خشم خدا را خاموش مى سازد، صله رحم، عمر را زياد مى كند، و هر كار نيكى، صدقه است.
وسائل الشيعه، ج 11 ص 536
حدیث سی و هفتم: گزارش كار ما، به پيامبر
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود
تُعْرَضُ عَلَىَّ اَعْمالُكُمْ عَشِيَّةَ الاَْ?ْنَيْنِ وَ الْخَميسِ، فَما كانَ مِنْ عَمَلٍ صالحٍ حَمِدْتُ اللّه َ عَلَيهِ، وَ ما كانَ مِنْ عَمَلٍ سَيِّى ءٍ اسْتَغْفَرْتُ اللّه َ لَكُمْ
شامگاه هر دو شنبه و پنج شنبه، كارهاى شما بر من عرضه وگزارش مى شود. هر چه كه كار شايسته وخوب باشد،
خدا را بر آن شكر مى كنم و آنچـه كه كار زشـت باشـد، براى شما از خداوند، آمرزش مى طلبم.
خدا را بر آن شكر مى كنم و آنچـه كه كار زشـت باشـد، براى شما از خداوند، آمرزش مى طلبم.
وسائل الشيعه، ج 11 ص 388
نكته : توجه به اين حديث و عرضه اعمال ما نزد پيامبر و معصومين ديگر، نقش مهمّى در ترك گناه دارد.
حدیث سی و هشتم: محـاسـبه نفـس
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
حاسِبُوا اَنْفُسَكُمْ قَبْلَ اَنْ تُحاسَبُوا، وَ زِنُوها قَبْلَ اَنْ تُوزَنُوا و تَجَهَّزُوا لِلْعَرْضِ الأكْبَرِ
پيش از آنكه به حسابتان برسند، به حساب خويش برسـيد، و پيش از آنـكه شما را بسنجند و بكَشند،
خود را وزن كنيد، و براى آن عرضه بزرگتر (در قيامت) آماده شويد.
خود را وزن كنيد، و براى آن عرضه بزرگتر (در قيامت) آماده شويد.
وسائل الشيعه، ج 11 ص 380
نكته : «محاسبه» يكى از سودمندترين ولازمترين برنامه هاى خودسازى و تهذيب نفس است.
حدیث سی و نهم: تـوبه پس از گنـاه
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود
طُوبى لِمَنْ وَجَدَ فِى صَحيفةِ عَمَلِهِ يَوْمَ القيامَةِ تَحْتَ كُلِّ ذَنْبٍ «اَسْتَغْفِرُ اللّه
خوشا به حال آن كس كه روز قيامت، در نامه عملش زير هر گناهى يك «استغفراللّه » بيابد (يعنى پس از هر گناه، توبه كرده باشد).
وسائل الشيعه، ج 11 ص 355
نكته : توبه، راهى به سوى كمال است. براى انسان هرگز همه راه ها بسته نيست.
حدیث چهلم: عــلايم قيـامت !
پيامبراكرم صلي الله عليه و آله در سخنرانى خويش در حجّه الوداع، فرمود
اِنَّ مِنْ اَشْراطِ القِيامَةِ اِضاعَةُ الصَّلاةِ وَ اتِّباعُ الشَّهَواتِ وَالْمَيْلُ مَعَ الاَهْواءِ وَ تَعْظيمُ الْمالِ وَ بَيْعُ الدُّنيا بِالدّينِ،
فَعِنْدَها يُذابُ قَلْبُ المُؤمِنِ فِى جَوفِهِ كَما يُذابُ الْمِلْحُ فِى الماءِ مِمّا يَرى مِنَ الْمُنْكَرِ فَلا يَسْتَطيعُ اَنْ يُغَيِّرَهُ
فَعِنْدَها يُذابُ قَلْبُ المُؤمِنِ فِى جَوفِهِ كَما يُذابُ الْمِلْحُ فِى الماءِ مِمّا يَرى مِنَ الْمُنْكَرِ فَلا يَسْتَطيعُ اَنْ يُغَيِّرَهُ
از نشانه هاى فرا رسيدن و نزديك شدن قيامت، تباه ساختن نماز، پيروى از شهوتها، تمايل به هوسها، بزرگداشت ثروت و فروختن دين به دنياست.
در آن شرايط، همچنان كه نمك در آب حل مى شود، قلب مؤمن در درونش آب مى شود، به خاطر منكراتى كه مى بيند و توانِ تغيير دادن ندارد.
در آن شرايط، همچنان كه نمك در آب حل مى شود، قلب مؤمن در درونش آب مى شود، به خاطر منكراتى كه مى بيند و توانِ تغيير دادن ندارد.
وسائل الشيعه، ج 11 ص 276
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
