حجه الاسلام انصاریان: معيار پيغمبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم براى مسلمانى‏

 

پيغمبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم براى شناخت مسلمان، معيارى را مطرح كرده است:

 مسلمان كسى است كه تمام مردم مسلمان، از شرّ زبان و دست او، در امان باشند.

 

 مگر چند نفر اين جور مسلمان داريم؟

 در ميان عاقلان، مسلمانان به اين معنا، عزيزالوجود هستند؛ يعنى بسيار كميابند، و در ميان مسلمانان، مؤمنان عزيزالوجودند؛ يعنى آن‏هايى كه به حقيقت، اقتداى به اهل‏بيت علیهم السلام مى ‏كنند، از آن‏ها تعبير به مؤمن شده است، ولى همين مؤمنان بسيار كميابند و عزيزالوجودند و در ميان گروه مؤمنان، عابدان عزيزالوجودند؛ يعنى آن‏هايى كه واقعاً اهل بندگى هستند؛ اين در و آن در نمى ‏زنند؛ افراط و تفريط ندارند؛ گاهى گناه و گاهى توبه ندارند؛ گاهى خنده و گاهى گريه ندارند؛ گاهى پلوى معاويه و گاهى اقتدا به نماز على  علیه السلام ندارند؛ مؤمنند؛ عابدند؛ يعنى در همه موارد بنده هستند؛ در شكم بنده خدايند؛ در شهوت بنده خدايند؛ در اقتصاد بنده خدايند؛ در زن و بچه ‏دارى بنده خدا هستند؛ 

چنانكه گفتيم، در ميان مؤمنان، عابدان عزيزالوجودند، و در ميان عبادت‏ كنندگان، عالمان عزيزالوجوند؛ يعنى آن‏هايى كه دين‏ شناسند؛ نه آن‏هايى كه دين را با گوش از پدر و مادر ياد گرفتند، يا با مطالعه دو صفحه از كتابى ياد گرفتند؛ بلكه به فرموده امام ششم علیه السلام، فقيه در دين هستند؛ عالمند؛ عالم ربانى؛ آنانى كه سى سال و چهل سال پيش استاد رفتند و زانو زدند و در كنار قرآن مجيد، در ده تا يازده رشته علمى، متخصص شدند.

در ميان عابدان، عالمان عزيزالوجودند، و در ميان همه عالمان، زاهدان عزيزالوجودند؛ يعنى عالمانى كه ميل قوى به دنيا و تجمّلات ندارند؛ اهل زهد هستند؛ اهل قناعت هستند؛ اهل بى‏رغبتى به زر و زيور دنيا هستند. در ميان عالمان، زاهدان عزيزالوجودند.

 

زاهدى كه درم گرفت و دينار    زاهدتر از او كسى بدست آر (2)

 

چند نفرند كه پول هاى كلان، يا مقام، يا زمين و يا اشياى قيمتى داشته باشند و بگويند، ما هيچ نيازى به دنياى شما نداريم و ما براى هدايت و براى دلسوزى نسبت به شما آمديم. ما، نه از شما، نه از دولت شما، زمين مى‏ خواهيم و نه خانه، نه طلا، نه نقره، نه حقوق مستمر و نه صندلى. عالمان زاهد شأن هم دارند، اما شأنشان را خرج دستگيرى و هدايت‏ بندگان خدا مى ‏كنند؛ عمرى را به دلسوزى نسبت به بندگان پروردگار مهربان عالم سپرى مى‏ كنند.

 

در ميان عالمان؛ چنان‏كه گفتيم، زاهدان عزيزالوجودند، و در ميان گروه زاهدان، عارفان عزيزالوجوند؛ يعنى آن‏هايى كه خدا را با دل لمس كردند و در يك مقامى برتر از زهد، به نام مقام عرفان، قرار دارند. اين مقام عرفان به چه معنا است؟ به اين معناست كه زاهد، محور زندگى‏ اش زهد است و بر زهدش هم تكيه دارد، درست هم هست كه او اهل نجات است، ولى عارفان فقط بر وجود مقدّس او تكيه دارند و بس. ديدشان هم ديدِ ديگرى است‏:

 

به صحرا بنگرم، صحرا تو بينم‏          به دريا بنگرم، دريا تو بينم (دريا براى من محور نيست)

به هرجا بنگرم، كوه و در و دشت‏    نشان از قامت رعنا تو بينم (3)

‏ 

 در شهرى، كسى كه پاى منبر من مى ‏آمد، قضيه عجيبى را برايم نقل كرد. او گفت: خانواده ‏اى‏ ثروتمند، من را به ناهار دعوت كردند و بعد از ناهار به من گفتند كه ما شما را مى ‏شناسيم. آدم نرم، گرم و خوش‏ برخوردى هستى، اجازه مى ‏دهى يك نوار ويدئويى بگذاريم و كمى از وقتمان را به تماشاى فيلم بگذرانيم. گفتم عيبى ندارد، ولى نمى ‏دانستم محتواى آن چيست؟ آن‏ها نوارى مستهجن، پليد و آلوده گذاشتند؛ از اين نوارهايى كه هيچ قانونى از قوانين انسانيت و الهى، در آن رعايت نمى‏ شود؛ مرد و زن، رقص و آواز و درهم غلطيدن.

 

اين فرد، عارف و بيدار است. مقام اين فرد، از مقام زاهدان، بالاتر است. در ميان عارفان، اولياى خدا عزيزالوجودند؛ يعنى از هزاران تن، يك تن صوفيند و مابقى، در سايه او زندگى مى ‏كنند. اولياى خدا، در ميان عارفان، عزيزالوجودند. در ميان اولياى خدا، از ابتداى خلقت انسان تا به قيامت، تعداد بسيار اندكى از آنان انبياء هستند؛ 124 هزار نفر در مقابل ميلياردها انسان، و در ميان 124 هزار نبى، اندكى رسولند؛ يعنى عزيزالوجودند. رسولان بسيار عزيزالوجودند. قرآن مى ‏فرمايد: «تِلْكَ الرُّسُلُ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ مِنْهُم ‏» (4). انبياء يكسان نبودند. در ميان انبياء، رسولان عزيزالوجودند؛ يعنى‏ آن‏هايى كه شريعت و كتاب به آنان داده شده بود كه مردم را با آن هدايت كنند.

 

در ميان همه رسولان، پنج نفر عزيزالوجودند: نوح علیه السلام، ابراهيم علیه السلام ، موسى علیه السلام، مسيح علیه السلام و پيامبر اسلام علیه السلام. شما ببينيد از ابتداى آفرينش، جماد، نبات و موجودات زنده، عاقلان، مسلمانان، مؤمنان، عالمان، زاهدان، عارفان، اوليا، انبياء، رسولان، پنج نفر فوق همه هستى ‏اند، و در ميان اين پنج نفر، يك نفر به عنوان عزيزالوجود وجود دارد كه كمياب ‏ترين گوهر عالم، رسول اسلام صلی الله علیه و آله و سلم است. اين كمياب‏ترين گوهر كه به خاطر كمياب‏ ترين بودنش، پرقيمت‏ ترينشان هم است، و خدا آن را بى ‏زحمت و رايگان، به شما امت اسلام داده است. كجاييد مردم: «فَأَيْنَ تَذْهَبُونَ‏» (5). مى ‏دانيد خدا چه كرم و لطفى در حقّ شما كرده است؟ چه مهرى در حقّ شما ورزيده است كه در كلّ هستى يك گوهر عزيزالوجود دارد كه بقيه نسبت به او، عزيزالوجود نيستند و او را بى‏زحمت، رايگان و بدون هزينه و مجانى به شما عنايت كرده است؟ چه كسى مى گويد، رايگان و بدون هزينه؟ چه كسى مى‏ گويد، مجانى؟

 

قرآن چنين مى ‏گويد: «قُلْ مَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ» (6)؛ «حبيب من! به كلّ امت بگو از شما ذره‏اى توقّع مزد و تشكّر ندارم. بگو كه خدا مرا مجانى به شما مرحمت كرده است. بگو كه مرا به عنوان رحمت فراگير به شما داده است: «وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلَّا رَحْمَهً لِلْعالَمينَ‏» (7) اين فرد، عزيزالوجود است.

 

منبع: حسین انصاریان، راه نجات‏، انتشارات دارالعرفان‏، قم‏، ، 1389، چاپ اول‏، صص 10-17

 

(1) كافى، ج 2، ص 234.

(2) سعدى.

(3) بابا طاهر.

(4) سوره بقره، آیه 253.

(5) سوره تكوير، آیه 26.

(6) سوره شعراء، آیه 180.

(7) سوره انبياء، آیه 107.