جايگاه امام حسين عليه السلام در قرآن

مسلمانان در بيان هيچ موضوعى مانند فضايل اهل بيت عليهم السّلام و مقام برجستۀ علمى و معنوى آنان و برخوردارى آن‌ها از مجموعه كمالاتى كه خدا اراده فرموده بشريّت بدان‌ها آراسته گردد، تا اين پايه همسو و هماهنگ نبوده‌اند. اين يكدلى و اتفاق نظر، به بخشى از اصول و مبانى از جمله بيان صريح قرآن در مورد جايگاه ويژۀ اهل بيت عليهم السّلام برمى‌گردد.

قرآن كريم، به صراحت اهل بيت را از هرگونه پليدى پيراسته دانسته و آنان را همان نزديكان نبىّ اكرم صلّى اللّه عليه و آله معرفى كرده كه دوستى و محبتشان پاداش رسالتى است كه خداى متعال به بشريت ارزانى داشته است. آنان نيك خصالانى‌اند كه خالصانه از خدا فرمان بردند و از عذابش هراسيدند و به ترس و بيم خدا در دل، آراسته گشتند و خداوند نيز بهشت جاودان و رهايى از عذاب خويش را برايشان ضمانت فرمود.

آیه مباهله 

امام حسين عليه السّلام بى‌ترديد از اهل بيتى به شمار مى‌آيد كه از پليدى پيراسته‌اند. آن بزرگوار به صريح آيۀ مباهله كه در ماجراى مباهلۀ رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله با مسيحيان نجران نازل گرديد، فرزند رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله تلقّى مى‌شود و قرآن كريم ياد اين حادثۀ تاريخى را با پيام‌هاى ژرفى كه در آن وجود داشت، جاودانه ساخت و فرمود:

فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مٰا جٰاءَكَ مِنَ اَلْعِلْمِ فَقُلْ تَعٰالَوْا نَدْعُ أَبْنٰاءَنٰا وَ أَبْنٰاءَكُمْ وَ نِسٰاءَنٰا وَ نِسٰاءَكُمْ وَ أَنْفُسَنٰا وَ أَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اَللّٰهِ عَلَى اَلْكٰاذِبِين (1)

هرگاه پس از علم و دانشى كه به تو رسيده باز هم كسانى با تو به ستيز برخيزند به آن‌ها بگو: بياييد هريك از ما و شما فرزندان و زنان و خودمان را فرا خوانده و سپس يكديگررا نفرين نموده و لعنت خدا را نثار دروغگويان سازيم.

ناقلان حديث به طرق گوناگون روايت كرده‌اند كه اين آيۀ شريف در شأن اهل بيت عليهم السّلام يعنى رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله على، فاطمه، حسن و حسين عليهم السّلام نازل گشته و منظور از كلمۀ «أبناء» در اين آيه بى‌ترديد وجود مقدس امام حسن و امام حسين عليهما السّلام است. رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله در اين رخداد تاريخى تصريح فرموده جمعى كه همراه با آنان، براى مباهله آمده بود برترين انسان‌هاى روى زمين و گرامى‌ترين آن‌ها در پيشگاه خدايند. به همين دليل پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله به اتفاق آنان مباهله انجام داد و كشيش نجران نيز به اين واقعيّت اذعان نموده و گفت: «من امروز، با چهره هايى روبرو هستم كه اگر از خدا درخواست كنند كوهى را از جا بركند، اين كار را عملى خواهد ساخت» (2) اين ماجرا نيز همانند آيۀ شريف ياد شده بر مقام والا و جايگاه بلند و برترى اهل بيت دلالت دارد و در پيشگاه خدا و رسول او محبوب‌ترين آفريدگان به شمار مى‌آيند و هيچ‌يك از جهانيان در فضيلت به پايۀ آنان نمى‌رسند.

آیه تطهیر و آیه مودت 

قرآن كريم در مورد عصمت هيچ‌يك از مسلمانان جز پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله به صراحت سخن نگفته، مگر اهل بيت كه خداوند اراده فرموده آنان را از هرگونه پليدى پيراسته گرداند (3)

  إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَکُمْ تَطْهيراً(احزاب33)

خداوند  می خواهد از شما اهل بیت  هر گونه پلیدی را بزداید و شما را به همه ابعاد پاکی,  پاکیزه گرداند. 

 اگر مسلمانان در مورد داخل بودن همسران پيامبر در معنا و مفهوم آيۀ شريف، به اختلاف پرداخته‌اند، ولى در اين‌كه امام على و حضرت زهرا و امام حسن و امام حسين عليهم السّلام در مقصود اين آيۀ مبارك داخل‌اند، هيچ‌گاه اختلافى نداشته‌اند (4)

از اين‌جا مى‌توانيم به راز نهانى كه در دوستى و محبّت اهل بيت عليه السّلام و پايبندى به خط و مشى آنان وجود دارد پى ببريم و به گفتۀ صريح قرآن عزيز، دوستى و محبّت آن‌ها را بر ديگران ترجيح دهيم (5) زيرا عصمت اهل بيت عليهم السّلام به هنگام وجود جريان‌هاى گوناگون و خواسته‌هاى مختلف، بهترين دليل بر اين است كه نجات و رهايى، در پيروى از اين گرانمايگان است. بنابراين، افرادى را كه خداوند از پليدى، پيراسته و در رساندن مردم به ساحل نجات راهنماى آنانند، پيروانشان نيز از غرق شدن و هلاكت، رهايى خواهند يافت.

ابن عباس از نبىّ اكرم صلّى اللّه عليه و آله روايت كرده وقتى آيۀ اَلْمَوَدَّةَ فِي اَلْقُرْبىٰ (دوستى در حق نزديكان)  نازل شد، برخى مسلمانان مقصود آيۀ شريف را از نزديكانى كه اطاعتشان بر مسلمانان واجب گشته از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله جويا شدند حضرت در پاسخ فرمود: منظور آيه از نزديكان، على، فاطمه و فرزندان آنان  است(6)

سوره دهر(انسان)

قرآن كريم در سوره مبارك دهر(انسان)  كه در تبيين عظمت حقيقت درونى و نفسانى اهل بيت عليهم السّلام و اخلاص در اطاعت و عبادتشان، نازل گشت، به تشريح علل و اسباب اين برترى و فضيلت پرداخته و مى‌فرمايد:

إِنَّمٰا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اَللّٰهِ لاٰ نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزٰاءً وَ لاٰ شُكُوراً* إِنّٰا نَخٰافُ مِنْ رَبِّنٰا يَوْماً عَبُوساً قَمْطَرِيراً* فَوَقٰاهُمُ اَللّٰهُ شَرَّ ذٰلِكَ اَلْيَوْمِ وَ لَقّٰاهُمْ نَضْرَةً وَ سُرُوراً* وَ جَزٰاهُمْ بِمٰا صَبَرُوا جَنَّةً وَ حَرِيراً (7)ما شما را براى رضاى خدا اطعام مى‌كنيم و خواستار هيچ‌گونه پاداشى از شما نيستيم*ما از پروردگارتان در آن روز عبوس و سخت، بيمناكيم*خداوند آنان را از شرّ آن روز نگاه مى‌دارد و آن‌ها را كه شاد و مسرورند، پذيرا مى‌شود*و در برابر صبر و بردبارى، بدان‌ها بهشت و لباس‌هايى از حرير بهشتى ارزانى مى‌دارد.

بنا به نقل بيشتر مفسّران و محدّثان، اين سورۀ مبارك در پى بيمارى امام حسن و امام حسين عليهما السّلام در حق اهل بيت نازل شد، كه امام على عليه السّلام نذر كرد به شكرانۀ بهبودى آن‌دو بزرگوار سه روز، روزه بگيرد. از اين‌رو، اعضاى خانواده پس از بهبودى فرزندان، به نحوى بايسته به نذر خود وفا كردند؛ وفايى برخوردار از زيبنده‌ترين مظاهر ايثار و از خودگذشتگى كه در حق آنان اين آيه نازل شد:

إِنَّ اَلْأَبْرٰارَ يَشْرَبُونَ مِنْ كَأْسٍ كٰانَ مِزٰاجُهٰا كٰافُوراً* عَيْناً يَشْرَبُ بِهٰا عِبٰادُ اَللّٰهِ يُفَجِّرُونَهٰا تَفْجِيراً* يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَ يَخٰافُونَ يَوْماً كٰانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيراً (8)به يقين، نيكان از آن جام مى‌نوشند كه با عطر دلپذيرى آميخته است*از چشمه‌اى كه بندگان خالص خدا از آن مى‌نوشند و از هرجا بخواهند آن را جارى مى‌سازند* آنان به نذر خود وفا مى‌كنند و از روزى كه شرّ و عذابش گسترده است، بينماكند.

خداوند به پاس اين ايثار و از خودگذشتگى و وفاى به عهد، افزون بر نعمت‌هاى فراوان اخروى، پيشوايى و امامت دنياى مسلمانان را به آنان ارزانى داشته است.