وام در احادیث

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

دَخَلَ رجُلٌ الجَنَّةَ فرَأى مَكتوبا على بابِها: الصَّدقَةُ بعَشرِ أمثالِها، و القَرضُ بثَمانيَةَ عَشَرَ .

مردى وارد بهشت شد، ديد كه بر درِ آن نوشته است: [ثواب ]صدقه ده برابرِ آن است و [ثواب] وام هيجده برابر.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

رَأيتُ ليلةَ اُسرِيَ بي على بابِ الجَنَّةِ مَكتوبا: الصَّدقَةُ بعَشرِ أمثالِها، و القَرضُ بثَمانيَةَ عَشرَ .
شبى كه مرا به آسمان بردند، ديدم كه بر درِ بهشت نوشته است: [ثواب ]صدقه، ده برابرِ آن است و [ثواب ]وام، هيجده برابر.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

دَخَلتُ الجَنَّةَ فرأيتُ على بابِها : الصَّدَقةُ بعَشرَةٍ ، و القَرضُ بثَمانِيَةَ عَشرَ ، فقلتُ : يا جَبرَئيلُ ، كيفَ صارَتِ الصَّدَقةُ بعَشرَةٍ و القَرضُ بثَمانِيَةَ عَشرَ ؟ قالَ : لأنَّ الصَّدَقةَ تَقَعُ على يدِ الغَنِيّ و الفَقيرِ ، و القَرضُ لا يَقَعُ إلاّ في يدِ مَن يَحتاجُ إلَيه .
 وارد بهشت شدم، ديدم بر در آن نوشته است: [ثواب] صدقه، ده برابر است و وام، هيجده برابر. گفتم: اى جبرئيل! چرا صدقه ده برابر و وام، هيجده برابر است؟ گفت: زيرا صدقه به دست نيازمند و بى نياز مى رسد ، امّا وام جز به دست كسى كه به آن نياز دارد، نمى رسد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

رَأيتُ ليلةَ اُسرِيَ بي عَلى بابِ الجَنَّةِ مَكتوبا : الصَّدَقةُ بعَشرِ أمثالِها ، و القَرضُ بثَمانِيَةَ عَشرَ ، فقلتُ : يا جَبرَئيلُ ، ما بالُ القَرضِ أفضَلَ مِن الصَّدقَةِ ؟ قالَ : لأنَّ السائلَ يَسألُ و عِندَهُ ، و المُستَقرِضَ لا يَستَقرِضُ إلاّ مِن حاجَةٍ .
شبى كه به آسمان برده شدم، ديدم كه بر در بهشت نوشته است: [ثواب ]صدقه، ده برابر آن است و وام، هيجده برابر. گفتم: اى جبرئيل! از چه رو وام برتر از صدقه است؟ گفت: چون سائل [گاه ]دارد و باز دست سؤال دراز مى كند، اما وام خواه تقاضاى وام نمى كند، مگر از روى نياز.

مهلت دادن به بدهكار تنگ دست

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن أنظَرَ مُعسِرا كانَ لَهُ علَى اللّه ِ في كلِّ يَومٍ صَدَقةٌ بمِثلِ ما لَهُ علَيهِ حتّى يَستَوفِيَ حَقَّهُ .
هر كس تنگدستى را مهلت دهد، در هر روز براى او ثواب صدقه اى برابر با طلبى كه از او دارد بر عهده خداست، تا زمانى كه مال خود را دريافت كند.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 مَن أنظَرَ مُعسِرا أظَلَّهُ اللّه ُ بظِلِّهِ يَومَ لا ظِلَّ إلاّ ظلُّهُ .
هر كه به تنگدستى مهلت دهد، خداوند، در روزى كه هيچ سايه اى جز سايه او نيست، وى را در سايه خود در آورد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن أقرَضَ مُؤمنا قَرضا يَنتَظِرُ بهِ مَيسورَهُ كانَ مالُهُ في زَكاةٍ ، و كانَ هو في صَلاةٍ مِن المَلائكةِ حتّى يُؤَدِّيَهُ إلَيهِ .
هر كس به مؤمنى وامى دهد و [براى پس گرفتن آن] صبر كند تا دستش باز شود، مال او زكات محسوب شود و در نماز با فرشتگان باشد تا اين كه وامش به او برگردانده شود.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن نَفَّسَ عن غَريمِهِ أو مَحا عَنهُ كانَ في ظِلِّ العَرشِ يَومَ القِيامَةِ .
هر كه به بدهكار خود مهلت دهد يا از طلب خود در گذرد، روز قيامت در سايه عرش باشد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن أرادَ أن تُستَجابَ دَعوَتُهُ و أن تُكشَفَ كُربَتُهُ فَلْيُفَرِّجْ عن مُعسِرٍ .
 هر كه مى خواهد دعايش مستجاب و اندوهش بر طرف شود، به تنگ دست مهلت دهد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

خُذْ حَقَّكَ في عَفافٍ وافٍ أو غَيرِ وافٍ .
 حقّ خود را با خويشتندارىِ كامل يا غير كامل بگير (در هنگام گرفتن حقّت سخت گيرى نكن).

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

اتَّقُوا دَعوَةَ المُعسِرِ .
بترسيد از نفرين تنگ دست.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

حُوسِبَ رجُلٌ ممَّن كانَ قَبلَكُم فلَم يُوجَدْ لَهُ مِن الخَيرِ شيءٌ إلاّ أنّهُ كانَ يُخالِطُ الناسَ و كانَ مُوسِرا ، و كانَ يَأمُرُ غِلمانَهُ أن يَتَجاوَزُوا عنِ المُعسِرِ ، قالَ اللّه ُ تعالى : نَحنُ أحَقُّ بذلكَ ، تَجاوَزُوا عَنهُ .
 مردى از گذشتگان، مورد حسابرسى [الهى ]قرار گرفت و هيچ كار خوبى از او پيدا نشد مگر همين كه توانگر بود و با مردم معاشرت مى كرد و به چاكرانش دستور مى داد از تنگ دست در گذرند. خداوند متعال فرمود: ما به اين كار (گذشت و بخشش) سزاوارتريم. از او در گذريد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

كما لا يَحِلُّ لِغَريمِكَ أن يَمطُلَكَ و هُو مُوسِرٌ ، فكذلكَ لا يَحِلُّ لكَ أن تُعسِرَهُ إذا عَلِمتَ أنّهُ مُعسِرٌ .
همچنان كه بدهكار تو اگر توانگر باشد روا نيست در پرداخت بدهى اش به تو تعلل ورزد، بر تو نيز روا نيست كه اگر بدانى تنگ دست است، او را تحت فشار قرار دهى.

الترغيب و الترهيب ـ به نقل از ابن عباس ـ :

 دخلَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله المسجدَ و هو يقولُ : أيُّكُم يَسُرُّهُ أن يَقِيَهُ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ مِن فَيحِ جَهنّمَ ؟ قُلنا : يا رسولَ اللّه ِ ، كُلُّنا يَسُرُّهُ . قالَ : مَن أنظَرَ مُعسِرا أو وَضَعَ لَهُ وَقاهُ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ مِن فَيحِ جَهنَّمَ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله وارد مسجد شد و فرمود : كدام يك از شما خوش دارد كه خداوند عزّ و جلّ او را از گرماى سوزان دوزخ نگه دارد؟ عرض كرديم: اى رسول خدا! همه ما خوش داريم. فرمود: هر كه تنگدستى را مهلت دهد، يا بر او ببخشد، خداوند عزّ و جلّ وى را از گرماى سوزان دوزخ نگه دارد.

میزان الحکمه،جلد نهم.