شرح دعای عهد (قسمت هجدهم)

يَا حَيُّ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ‏؛ ای زنده که نیست خدا و معبود به حقی مگر تو.

و وجه مناسبت این فقره یا فقرات سابق، از چند وجه است:
یکی آنکه; در فقرات قبل، اشاره به وجوب وجود خدا و صفات کمال و صفات افعال او شده، که مستلزم آن است که خدا حی مطلق و معبود به حق باشد. لهذا در این فقره تصریح به این شده. زیرا که در مقام خود مقرر است که حیات خداوند، عبارت از علم و قدرت و سایر صفات کمال و صفات افعال او است. پس حاصل معنی حی; کامل من جمیع الجهات است. که این کمال لازمه تقدم و تفوق و منتهی الیه بودن برای کل خلق است، که در فقرات سابقه گذشت. و چون غیر او کسی جمتصف ج به این صفات نیست، پس لازمه این، وحدت او نیز هست. چنانکه در این فقره اثبات آن شده.
و وجه دیگر آنکه; چون فقرات سابقه به تقریباتی که گذشت، مناسب این دعا بود، و همه به شان ذی شان امام فروز می آمد، لهذا در این فقره هم لازمه آنها بیان شده که آن هم ممکن است که به شان امام فروز آید. پس معنی این می شود که امام، زنده مطلق و نایب مناب حی مطلق، که خداوند است، هست. و لهذا الهیت و معبودیت خداوند هم، از او ظاهر است. بلکه وحدت او هم از او ظاهر است. و معلوم ور او، از او هویداتر است. زیرا که بالعیان مشهود خلق می شود. پس کانه این فقره، دعا است که: خداوندا! امام را به این صفات گردان. یعنی او را ظاهر فرما تا این صفات از او مشاهده کل خلق شود.
و وجه دیگر، آنکه; چون فقرات سابقه، تمامیت آنها به توحید او بود که نظیر آن در امام هم جاری است، لهذا در آخر آنها، اثبات توحید شده که نقص در آنها باقی نماند. و بنابراین ذکر «حی » قبل از توحید، به جهت محض اشاره به حیات امام خواهد بود، تا به احسن وجه، اثبات توحید در حق او ممکن باشد. و توضیح این مطلب، به این است که بگوییم، شکی نیست که خداوند اجل و اعز از آن است که بتوان او را به صفتی از صفات و نعتی از نعوت و فعلی از افعال وصف کرد. زیرا که جمیع صفات، حدود است و حدود در عرصه خلایق و دلیل امکان است. پس آنها را در عرصه واجب غیر محدود، راهی نیست. پس جمیع صفات و نعوت و افعال او راجع به مظاهر کمالات او است. مانند امام عصر (عج). و بنابراین توحید او هم اگرچه به لفظ «لااله الاانت » باشد، راجع به امام است، در عصر ما. و از این جهت جمیع فقرات دعا را، از اول تا اینجا، به شان آن حضرت فروز آوردیم.
و از این جا معلوم می شود که، چنانکه فقرات سابقه بر سؤال را، همه ممکن است که به طریق دعا معنی کنیم. چنانکه سابقا گذشت. همچنین از فقره «اللهم انی اسالک بوجهک » تا اینجا را هم، ممکن است که همه را عبارت از خواهش ظهور آن حضرت قرار دهیم.
و اگرچه استخراج این مطلب، از آنچه گفته ایم، ممکن است و لکن توضیح آن این است که: خداوندا! سؤال می کنم از تو، آنکه امام را ظاهر فرمایی، که وجه تو بشود، در بین خلق. و نور تو از او ظاهر شود. و ملک قدیم تو به ظهور او متحقق شود. و به او حی و پاینده شوی بر خلایق.
و معنی تحقق ملک قدیم و پایندگی خداوند به ظهور امام، آن است که چون امام، مظهر او در جمیع امور، حتی در ذات و صفات است، پس قدم و پایندگی او هم از امام ظاهر است، اگرچه امام در مخلوقیت حادث و ممکن باشد.
و معنی «اسالک باسمک » - تا آخر - آن است که خداوندا! سؤال می کنم تو را که امام را به ظهور او، نام خود کنی; به نوعی که به ظهور او آسمانها و زمینها ظاهر شوند، و نورانی شوند. و به او همه خلایق در مراتب خود قرار گیرند، بر وفق حکمت و صلاح و مصلحت. یعنی باطن مراتب ایشان به او ظاهر شود. و به او مقدم شو، بر هر چیزی. و به او مؤخر شو، از هر چیزی. و به او تفوق جو، بر هر ممکن و حادثی، به طریقی که چیزی در عرصه تو با تو نباشد.
یا به او متحقق ساز، فرق فیمابین قبل از ظهور و بعد از ظهور، و قبل از قیامت کبری را، که در دو حال، اول و آخر، غیر تو کسی نباشد. و زنده گردان به ظهور او مردگان. و مرده گردان به او زندگان را. یعنی بعضی را به ظهور او مؤمن و بعضی را کافر گردان. اگرچه کافر در سابق مؤمن و مؤمن در سابق کافر باشد.
یا آنکه; زنده بدار، به زندگی امام زندگان. و مرده بدار به او مردگان را اگرچه زندگان با قطع نظر از او مرده حقیقی باشند و مردگان در استقلال خود زنده ظاهری باشند.
یا آنکه; ظاهر فرما به ظهور امام، بواطن مخفیه را. و ظواهر را هم به بطون او، که در ظهور او است،مخفی گردان. و به او زنده مطلق و معبود به حق بی شریک شو.
و علی ای حال، از اول دعا تا این جا، ثناء خداوند بود، به جهت استجابت دعا، هرچند خالی از مناسبتی به جهت این دعا نبود. و بعد از آن شروع در اصل دعا می کنی و می گویی:

منبع: مجله: موعودخرداد و تیرماه 1376، شماره3، نقل از سایت حوزه