هدایت از نظر احادیث

هدايت عامّه خداوند

امام على عليه السلام : 

اى [انسانى] كه موزون آفريده شده اى و در تاريكى هاى زهدانها نشو و نما يافته اى··· آنگاه از قرارگاه خود به سوى سرايى بيرون آورده شدى كه آن را نديده بودى و راه هاى منافع آن را نمى شناختى! چه كسى تو را به بيرون كشيدنِ غذا از پستان مادرت راهنمايى كرد و راه هاى طلب و خواستن در موقع احتياج را به تو شناساند؟

امام رضا عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال از آيه «خدا نور آسمان ها و زمين است» ـ فرمود :  

يعنى هدايتگر اهل آسمان و هدايتگر اهل زمين است.

هدايت انسان هدايت عامّه است

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ هنگامى كه على عليه السلام را به يمن فرستاد ـ فرمود :

 اى على! هرگز با كسى جنگ مكن مگر اينكه قبلاً او را [به اسلام] دعوت كرده باشى كه به خدا سوگند، اگر خداوند كسى را به دست تو هدايت كند برايت بهتر است از آنچه آفتاب بر آن طلوع و غروب مى كند ؛ و تو بر شخص هدايت شده ولايت دارى ، اى على .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ به معاذ ـ فرمود : 

اى معاذ! اگر خداوند مردى از مشركان را به دست تو هدايت كند، برايت بهتر از آن است كه اشتران سرخ مو داشته باشى.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 به خدا قسم، اگر حتى يك مرد به واسطه راهنمايى تو هدايت شود، برايت بهتر از اشتران سرخ موست.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ به مردى كه خواهش كرد او را سفارشى كند ـ فرمود : 

به تو سفارش مى كنم كه چيزى را شريك خدا نگردانى··· و مردم را به اسلام فراخوان و بدان كه به ازاى هر كس كه دعوت تو را پاسخ دهد، ثواب آزاد كردن بنده اى از فرزندان يعقوب خواهى داشت.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 هر كس براى كارى نيك وساطت كند يا به كارى نيك فرمان دهد يا از كارى زشت باز دارد يا به كارى نيك راهنمايى كند و يا در هنگام مشورت آن را نشان دهد، چنين كسى [در انجام آن كار ]شريك است و هر كه به كارى بد و زشت فرا خواند يا به آن راهنمايى كند و يا در هنگام مشورت آن را توصيه كند، او در آن كار شريك است.

بحار الأنوار : 

روايت شده است كه داوود عليه السلام تنها به صحرا رفت. پس خداوند به او وحى فرمود: اى داوود! چه شده است كه تو را تنها مى بينم؟ عرض كرد: معبودا! شوق ديدار تو در جانم شدّت گرفته و ميان من و خلق تو حائل گشته است. خداوند به او وحى فرمود: به ميان آنان برگرد؛ زيرا اگر تو يك بنده گريز پا را نزد من بياورى نام تو را در لوح، با صفت ستوده ثبت مى كنم.

شرح نهج البلاغة : 

زمانى كه امير المؤمنين عليه السلام در صفين آب را در اختيار گرفت و به اميد متمايل ساختن شاميان به خود و جلب دل هاى آنان و نشان دادن عدالت خود و خوشرفتارى با آنها، به شاميان اجازه داد تا از آب استفاده كنند، براى چند روز فرستاده اى پيش معاويه نفرستاد و از طرف معاويه نيز كسى نزد حضرت نيامد. عراقيان چون درنگ حضرت را در صدور فرمان جنگ مشاهده كردند، گفتند: اى امير مؤمنان! ما زن و فرزند خود را در كوفه گذاشته ايم و به اطراف شام آمده ايم تا در اين جا اقامت كنيم؟! به ما اجازه جنگ بده؛ چون مردم حرف هايى مى زنند!حضرت فرمود: چه مى گويند؟ يكى از آنان گفت: مردم مى گويند كه تو از مرگ مى ترسى و به همين دليل خوش ندارى جنگى واقع شود. بعضى هم مى گويند كه تو در [حقّانيت] جنگ با شاميان دچار شكّ و ترديد شده اى!امام عليه السلام فرمود: هيچ گاه نبوده كه من از جنگ ترس داشته باشم! شگفتا! در كودكى و جوانى دوستدار جنگ باشم و در پيرى كه عمر به سر آمده و گاه رفتن نزديك شده است، از آن گريزان و ترسان! اما اينكه مى گويند من در [حقانيّت ]جنگ با اين جماعت دچار شكّ و ترديد شده ام، اگر بنا بود در اينان شكّ كنم درباره بصريان (جنگ جمل) شكّ مى كردم. به خدا قسم كه من اين كار را زير و رو كردم (درباره اش به دقّت انديشيدم) و ديدم دو راه بيشتر ندارم: يا جنگ و يا اينكه از خدا و رسول او نافرمانى كنم اما من در جنگ با اين جماعت تعلّل مى ورزم به اميد اينكه شايد همگى و يا دست كم گروهى از آنان به راه راست درآيند؛ زيرا رسول خدا صلى الله عليه و آله در روز خيبر به من فرمود: اگر خداوند به واسطه تو حتى يك مرد را هدايت كند، برايت بهتر است از هر آنچه خورشيد بر آن بتابد.

امام صادق عليه السلام : 

هرگاه فردى سخن حقّى بگويد و كسى به آن عمل كند، براى او همانند پاداش كسى باشد كه به آن عمل كرده است و هرگاه سخن گمراه كننده اى بگويد و كسى آن را به كار بندد، برايش همانند گناه كسى باشد كه به آن عمل كرده است.

هدايت كردن، ويژه خداوند است

كسانى كه خدا هدايتشان نمى كند

امام على عليه السلام : 

بدانيد كه هر كس حق به او سود نرساند، باطل زيانش رساند و هر كه هدايت او را به راه راست نياورد، گمراهى و انحراف او را به نابودى كشاند.

امام باقر عليه السلام ـ در نامه خود به سعد الخير ـ نوشت : 

خداوند تبارك و تعالى بردبار و داناست. در حقيقت بر كسى خشم مى گيرد كه خشنودى او را نپذيرد و از كسى دريغ مى كند كه عطاى او را نپذيرد و كسى را بى راه مى گذارد كه هدايتش را نپذيرد.

امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال از آيه «هر كه را خداوند هدايت كند، هدايت شده است و هر كه را خدا گمراه كند، برايش ياريگر راهنما نخواهى يافت» ـ : 

إنّ اللّه َ تباركَ و تعالى يُضِلُّ الظّالِمينَ يَومَ القِيامَةِ عَن دارِ كَرامَتِهِ ، و يَهدي أهلَ الإيمانِ و العَمَلِ الصّالِحِ إلى جَنَّتِهِ ، كما قالَ عَزَّ و جلَّ : «و يُضِلُّ اللّه ُ الظّالِمينَ و يَفعَلُ اللّه ُ ما يَشاءُ» .

خداوند تبارك و تعالى در روز قيامت ستمكاران را از [راه رسيدن به ]سراى كرامت خود منحرف مى سازد و اهل ايمان و كار شايسته را به سوى بهشت خويش رهنمون مى شود، چنان كه خداوند عزّ و جلّ مى فرمايد: «و خدا ستمكاران را گمراه مى سازد و خدا آنچه بخواهد انجام مى دهد».

برترين هدايت