مهلت دهی خدا از نظر احادیث

امام على عليه السلام :

ما ابتَلَى اللّه ُ أحَدا بمِثلِ الإملاءِ لَهُ .
خداوند هيچ كس را به چيزى همانند مهلت دادن به او، آزمايش نكرده است.

امام على عليه السلام :

و طالَ الأمَدُ بِهِم ليَستَكمِلوا الخِزيَ ، و يَستَوجِبوا الغِيرَ .
و روزگارشان به درازا كشيد تا خوارى را به نهايت رسانند و خود را مستوجب دگرگونى ها (زوال نعمت ها) گردانند.

امام باقر عليه السلام :

أملَى اللّه عَزَّ و جلَّ لِفِرعَونَ ما بينَ الكَلِمَتَينِ : قَولِهِ : «أنا رَبُّكُمُ الأعلى» . و قَولِهِ : «ما عَلِمْتُ لَكُم مِن إلهٍ غَيري» . أربَعينَ سَنَةً ، ثُمّ أخَذَهُ اللّه ُ نَكالَ الآخِرَةِ و الاُولى ، و كانَ بَينَ أن قالَ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ لِموسى و هارونَ عليهما السلام: «قَدْ اُجِيبَتْ دَعْوَتُكُما» . و بَينَ أن عَرَّفَهُ اللّه ُ تعالى الإجابَةَ أربَعينَ سَنةً .
خداوند عزّ و جلّ به فرعون،از اين سخن او كه گفت : «پروردگار بزرگتر شما منم» تا اين سخنش : «من جز خويشتن براى شما خدايى نمى شناسم» چهل سال مهلت داد و آن گاه او را به كيفر دنيا و آخرت گرفتار ساخت و [نيز] از زمانى كه خداوند عزّ و جلّ به موسى و هارون عليهما السلام فرمود : «هر آينه دعاى شما را پذيرفتم» تا زمانى كه خداى متعال [نتيجه ]اجابت را بر او معلوم ساخت، چهل سال طول كشيد.

بحار الأنوار ـ به نقل از حسين بن الحسن ـ :

قلتُ لأبي الحَسَنِ الرِّضا عليه السلام : إنّي تَرَكتُ ابنَ قِياما . مِن أعدى خَلقِ اللّه ِ لكَ، قالَ : ذلكَ شَرٌّ لَهُ . قلتُ : ما أعجَبَ ما أسمَعُ مِنكَ جُعِلتُ فِداكَ ! قالَ : أعجَبُ مِن ذلكَ إبليسُ ، كانَ في جِوارِ اللّه ِ عَزَّ و جلَّ في القُربِ مِنهُ ، فأمَرَهُ فأبى و تَعَزّزَ و كانَ مِن الكافِرينَ ، فأملَى اللّه ُ لَهُ . و اللّه ِ ، ما عَذَّبَ اللّه ُ بشيءٍ أشَدَّ مِن الإملاءِ . و اللّه ِ يا حسينُ ما عذَّبَهُمُ اللّه ُ بشيءٍ أشَدَّ من الإملاءِ .
به امام رضا عليه السلام عرض كردم : من ابن قياما . را در حالى ترك كردم كه از جمله دشمن ترين خلق خدا با تو بود حضرت فرمود : اين براى خود او بد است. عرض كردم : فدايت شوم، سخن عجيبى از شما مى شنوم! حضرت فرمود : عجيب تر از اين، ابليس است. او در جوار قرب خداوند عزّ و جلّ بود و خداوند به وى فرمان داد، امّا از فرمان خدا سرباز زد و بزرگى فروخت و از كافران شد. پس، خداوند به او مهلت داد. به خدا قسم كه خدا به چيزى سخت تر از مهلت دادن [كسى را ]عذاب نكرده است. اى حسين! به خدا سوگند كه خدا آنها را به چيزى سخت تر از مهلت دادن عذاب نكرده است.

الدرّ المنثور ـ به نقل از يزيد بن ميسره ـ :

أجِدُ فيما أنزَلَ اللّه ُ على موسى : أ يَفرَحُ عَبدي المؤمنُ أن أبسُطَ لَهُ الدُّنيا و هُو أبعَدُ لَهُ مِنّي ، أو يَجزَعُ عَبدي المؤمنُ أن أقبِضَ عَنهُ الدّنيا و هُو أقرَبُ لَهُ منّي ؟! ثُمّ تَلا : «أ يَحْسَبونَ أ نَّما نُمِدُّهُمْ بِهِ مِن مالٍ و بَنينَ * نُسارِعُ لَهُمْ في الخَيْراتِ بَلْ لا يَشْعُرونَ» .

در ميان مطالبى كه خداوند بر موسى نازل كرده است، اين جملات را ديده ام : آيا بنده مؤمنِ من از اينكه دنيا را به رويش بگشايم و اين كار مايه دورى او از من شود شادمان مى گردد؟ يا بنده مؤمنم از اينكه دنيا را از او بگيرم و بدين وسيله به من نزديك شود بى تابى مى كند؟ سپس اين آيه را تلاوت كرد : «آيا مى پندارند كه آنچه از مال و پسران كه بديشان مدد مى دهيم. [از آن روى است كه ] مى خواهيم به سودشان در خيرات شتاب ورزيم؟ [نه] بلكه نمى فهمند».

میزان الحکمه، جلد یازدهم