تقوا از نظر احادیث

 پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

هر كه تقوا روزيش شود، خير دنيا و آخرت روزيش شده است.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ در سفارش خود به ابوذر ـ فرمود :

 تقواى خدا پيشه كن؛ زيرا آن رأس همه كارهاست.

امام على عليه السلام : 

تقوا، رئيس خوى هاست.

امام على عليه السلام : 

تقوا داشته باش كه آن خوى پيامبران است.

امام على عليه السلام :

 تقوا، محكم ترين شالوده است. صبر محكم ترين جامه است.

امام على عليه السلام ـ در پاسخ به اين پرسش كه : برترين اعمال چيست؟ ـ فرمود :

 تقوا.

امام على عليه السلام :

 بنياد محكمى كه بر روى تقواست، هرگز تباه نشود و كِشته قومى كه ريشه در تقوا دارد، هرگز بى آب نماند .

امام على عليه السلام : 

تقوا، هيچ عوض و جايگزينى ندارد.

امام على عليه السلام :

 براستى كه تقوا بهترين گنج و محكمترين پناهگاه و عزيزترين عزّت و اقتدار است، نجات هر گريزنده اى [از هلاكت و دوزخ ]و اميد هر جوينده اى و پيروزى هر چيره جويى در تقواست.

امام على عليه السلام :

 تقوا، هدفى است كه هر كس آن را دنبال كند به هلاكت نيفتد و هر كه به كارَش بندد پشيمان نشود؛ زيرا با تقواست كه رستگاران رستند و با معصيت است كه زيانكاران زيان كردند.

امام على عليه السلام : 

از خداوند بترس گر چه اندكى، و ميان خود و خدا پرده اى [از شرم ]بيفكن هرچند نازك باشد.

امام على عليه السلام : 

هر كه از تقوا جدا شود، شيفته لذّت ها و شهوات گردد و در بيابانِ سرگردان كننده گناهان بيفتد و پيامدهاى ناگوار سختْ دامنگيرش شود.

امام على عليه السلام : 

آيا خوش دارى كه از حزبِ ظفرمند خداوند باشى؟ از خداوند سبحان پروا داشته باش و در همه كارهايت نيكو عمل كن؛ زيرا خداوند با تقوا پيشگان است و كسانى كه نيكو كارند.

امام باقر عليه السلام ـ به سعد الخير ـ فرمود :

 تو را به تقواى خدا سفارش مى كنم؛ زيرا كه آن باعث رستن از نابودى و سود بردن در بازگشتگاه (آخرت) است.

سفارش خداوند به تقوا

امام على عليه السلام : 

اى بندگان خدا! شما را به تقواى خدا سفارش مى كنم؛ زيرا اين بهترين سفارشى است كه بندگان به يكديگر مى كنند و در پيشگاه خداوند بهترين پايانِ امور است.

امام على عليه السلام :

 اى بندگان خدا! شما را به پروا داشتن از خدا سفارش مى كنم، همان خدايى كه [براى روى آوردن شما به تقوا ]مَثَل ها زده و مدّت عمر شما را مشخّص كرده است.

امام على عليه السلام :

 اى بندگان خدا! شما را به تقواى خدا سفارش مى كنم كه آن توشه است و پناهگاه، توشه اى است رساننده [به سرمنزل مقصود ]و پناهگاهى رهاننده [از آتش دوزخ].

امام على عليه السلام :

 فرزندم! تو را به تقواى خدا و پيروى از فرمان او و آباد كردن دلت به ياد او، سفارش مى كنم.

امام على عليه السلام :

 اى بندگان خدا! شما را به تقوا از خدايى سفارش مى كنم كه لباس آراسته بر تن شما پوشانده و اسباب معاش شما را فراهم ساخته است.

 امام على عليه السلام : 

اى بندگان خدا! شما را به تقواى خدا سفارش مى كنم، و از منافقان بر حذرتان مى دارم.

 امام على عليه السلام : 

اى بندگان خدا! شما را به تقواى خدا سفارش مى كنم؛ زيرا كه تقوا مهار است و تكيه گاه. پس بندهاى محكم آن را بچسبيد و به حقايق آن چنگ در زنيد.

امام على عليه السلام :

 اى بندگان خدا! شما را به تقواى خدا سفارش مى كنم و از دنيا بر حذرتان مى دارم.

امام على عليه السلام : 

شما را به تقواى خدا سفارش مى كنم؛ زيرا كه آن آرمان هر جوينده اميدوارى است و مورد اعتماد هر فرارى پناه جويى، تقوا را جامه زيرين خود كنيد.

امام على عليه السلام : 

شما را به تقواى خدايى سفارش مى كنم كه آفرينش شما را بياغازيد و بازگشت شما نيز به سوى اوست و به واسطه او به مطلوب خود مى رسيد و نهايت آرزويتان هموست و به سوى او رهسپاريد.

امام على عليه السلام : 

اى مردم! شما را به تقواى خدا و حمد فراوان او بر نعمت هايى كه به شما داده است سفارش مى كنم.

امام على عليه السلام :

 شما را به تقواى خدايى سفارش مى كنم كه با هشدارهايش جاى عذر و بهانه باقى نگذاشته و با نشان دادن راه، حجّت را تمام كرده است.

امام على عليه السلام : 

شما را به تقواى خدا سفارش مى كنم؛ زيرا كه آن حقّ خداست بر گردن شما و[نيز ]موجب حقّ شما بر خدا مى شود و به شما سفارش مى كنم كه در راه تقوا، از خدا كمك بخواهيد و براى نزديكى به خدا از آن يارى طلبيد··· هان! تقوا را حفظ كنيد و خويشتن را[نيز ]به وسيله آن محفوظ بداريد.

امام على عليه السلام :

 شما را به تقواى خدا سفارش مى كنم كه مايه نكو حالىِ جوينده اميدوار است و اطمينان بخش فرارىِ پناهنده.

 امام على عليه السلام ـ در نامه اى به يكى از اصحاب خود ـ نوشت : 

تو را و خودم را به تقواى كسى سفارش مى كنم كه نافرمانى او بر تو روا نيست و به غير او اميدى برده نشود و بى نيازى جز سوى او نيست؛ زيرا كسى كه از خدا پروا كند، عزيز و نيرومند و سير و سيراب شود و خردش از مردم دنيا فراتر رود و در نتيجه، جسمش با مردم دنيا باشد و دل و خردش بيناى آخرت و با نور دلِ خود، آنچه را ديدگان او از محبّت و دوستى دنيا بيند، خاموش گرداند.

تقوا، فاخرترين جامه هاست

امام على عليه السلام : 

هر كه درختان تقوا بكارد، ميوه هاى هدايت بچيند.

امام على عليه السلام :

 شخص با تقوا در راه رستگارى قدم برمى دارد و از فساد دورى مى كند و در كار ساختن معاد حريص است.

امام على عليه السلام : 

كجايند خردهاى پرتو گرفته از چراغ هاى هدايت و ديدگان دوخته شده به مناره هاى تقوا!

تقوا، كليد كرامت است

امام على عليه السلام : 

تقوا را اگر چنگ زنى محكمترين رشته ميان تو و خداست و محافظى است در برابر عذاب دردناك.

امام على عليه السلام : 

تقواى خدا، ريسمانى دارد كه دستگيره اش بسيار محكم است و پناهگاهى دارد كه بلندايش تسخير نا پذير است.

امام على عليه السلام ـ درباره صفات تقوا پيشگان ـ فرمود :

 يكى از محبوب ترين بندگان خدا در نزد او بنده اى است كه خداوند او را در برابر نفْسش يارى رسانده است··· راه خود را ديده، و آن را پيموده و نشانه راهيابى خويش را شناخته و سختى ها و خطرات آن را درنورديده و به محكمترين حلقه ها و استوارترين ريسمان ها، چنگ زده است.

نقش تقوا در پذيرش اعمال

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 اگر آسمان ها و زمين در برابر بنده اى سر به هم آورند و آن بنده تقواى خدا پيشه كند، حتماً خداوند از ميان آن دو، شكاف و راه خروجى برايش قرار خواهد داد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ چون آيه «و هركه از خدا بترسد [خداوند ]براى او راه خروجى قرار مى دهد» را خواند ـ فرمود : 

[يعنى راه خروج ]از شبهات دنيا و از سختى هاى مرگ و دشوارى هاى روز قيامت.

كنز العمّال : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود : 

اى مردم! تقوا را تجارت شماريد، تا بدون هيچ سرمايه و سودايى به شما روزى رسد. سپس اين آيه را تلاوت فرمود: «و هركه از خدا پروا كند [خدا] براى او راه خروجى قرار دهد و از جايى كه گمان نمى برد روزيش رساند».

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

هيچ يك از شما به خاطر خدا چيزى را رها نكند، مگر اينكه خداوند بهتر از آن را از جايى كه گمانش را هم نمى برد، نصيبش فرمايد و [هيچ يك از شما ]به خداوند بى اعتنايى نكند و ندانسته چيزى را نگيرد، مگر اينكه خداوند بدتر از آن را از جايى كه فكرش را هم نمى كند، بهره او گرداند.

بحار الأنوار : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود: 

يك خصلت است كه هر كس پايبند آن باشد دنيا و آخرت به فرمانش در آيند و به بهشت دست يابد. عرض شد: آن چيست اى رسول خدا؟ فرمود: تقوا. هركه مى خواهد با عزّت ترين مردم باشد، بايد از خدا پروا كند. حضرت سپس اين آيه را تلاوت كرد: «و هركه از خدا پروا كند خداوند براى او برونشوى قرار دهد و از جايى كه گمان نمى بَرَد روزيش رسانَد».

امام على عليه السلام ـ به ابوذر هنگام تبعيدش به ربذه ـ فرمود : 

اى ابوذر! تو براى خدا خشم گرفتى. بنا بر اين به همان كسى كه براى او خشم گرفتى اميدوار باش··· و اگر آسمانها و زمين ها به روى بنده اى بسته شوند و آن بنده تقواى خدا پيشه كند، خداوند از ميان آنها راه خروجى برايش قرار دهد! چيزى جز حقّ با تو مأنوس نشود، و چيزى جز باطل تو را نهراساند.

امام على عليه السلام : 

هركه از خداوند سبحان پروا كند، خداوند او را از هر غمى برهاند و از هر تنگنايى برون برد.

امام على عليه السلام : 

هركه به تقوا چنگ زند، سختى هايى كه به او نزديك شده اند از وى دور شوند و كارها بعد از تلخ شدن بر او شيرين گردند و موج هايى كه در برابرش متراكم شده اند، كنار روند و دشوارى هايى كه او را به رنج افكنده اند، آسان شوند.

امام على عليه السلام : 

بدانيد كه هر كس از خدا پروا كند خداوند برايش راه خروجى از فتنه ها و نورى در تاريكى ها قرار دهد و او را در آنچه خواسته است (بهشت) جاودانه گرداند و در منزل كرامت خود و در سرايى كه براى خودش برگزيده است، جاى دهد؛ منزل و سرايى كه سقف آن عرش خداست و نورش جمال و بهجت او و زائرانش فرشتگان او و ساكنانش پيامبران او.

امام باقر عليه السلام ـ در نامه خود به سعد الخير ـ نوشت : 

خداوند عزّ و جلّ به واسطه تقوا آنچه را كه عقل بنده به آن نمى رسد، از وى دور مى گرداند و به وسيله تقوا كورى و نادانى او را برطرف مى سازد. به كمك تقوا بود كه نوح و كسانى كه با او در كشتى بودند نجات يافتند و صالح و پيروانش از صاعقه رستند و با تقواست كه شكيبايان كامياب شدند و آن گروه ها از مهلكه ها رهايى يافتند.

امام صادق عليه السلام :

 هر كه با تقوا داشتن از خدا به او پناه برد، خداوند او را نگه دارد و هر كس كه خداوند به او رو كند و نگه دارش باشد، وى را از افتادن آسمان بر زمين باكى نباشد و اگر بر اهل زمين بلايى فرود آيد و همگان را در بر گيرد، او به سبب تقوا از هر بلايى در امان ماند، مگر نه اينكه خداوند متعال مى فرمايد: «براستى كه پرهيزگاران در جايگاهى امن هستند»!

امام صادق عليه السلام :

 خداوند براى كسى كه از او پروا دارد ضمانت كرده است كه هر ناخوشايندى را براى او به آنچه خوشايندش مى باشد تغيير دهد و از جايى كه گمانش را هم نمى برد روزيش رساند.

تقوا پيشگان

نهج البلاغة : 

روايت شده است كه يكى از ياران امير مؤمنان عليه السلام به نام همّام، كه مردى عابد بود، به حضرت عرض كرد : اى امير مؤمنان! پرهيزگاران را چنان برايم وصف كن كه گويى [در برابرم ايستاده اند و ]آنان را مى بينم. حضرت در پاسخ دادن به او كندى به خرج داد و سپس فرمود: اى همّام! تقواى خدا داشته باش و نيكويى كن؛ زيرا «خداوند با كسانى است كه تقوا داشته باشند و كسانى كه نيكو كارند». همّام به اين جمله بسنده نكرد و به حضرت اصرار نمود. پس امام عليه السلام حمد و ثناى الهى به جاى آورد و بر پيامبر صلى الله عليه و آله درود فرستاد و آنگاه فرمود:

اما بعد، خداوند پاك و بزرگ آنگاه كه خلق را آفريد از طاعت آنان بى نياز بود و از نا فرمانيشان ايمن؛ زيرا نه نافرمانى كسى كه او را نافرمانى كند زيانى به وى رساند و نه طاعت كسى كه طاعتش برد، سودى به او رساند. آنگاه روزى و معاش آنان را ميانشان تقسيم كرد و هر كس را در اين دنيا در جايگاه خودش قرار دادپس، پرهيزگاران در اين دنيا فضايلى دارند: گفتارشان با راستى و درستى توأم است و پوشاكشان با ميانه روى و راه رفتنشان با تواضع. از چيزهايى كه خداوند بر آنان حرام كرده است، چشم پوشيده اند و گوش هاى خود را وقف دانشى كرده اند كه برايشان سودمند است. در بلا و گرفتارى همان گونه اند كه در خوشى و آسايش و اگر نبود مهلت و اجلى كه خداوند برايشان رقم زده است، از شوق به پاداش و ترس از كيفر، لحظه اى جان هايشان در پيكرهايشان قرار نمى گرفت آفريدگار در جان هاى آنان بزرگ است و از اين رو هر چه جز اوست در چشم هايشان خرد و حقير مى باشد. بهشت را آن چنان باور دارند كه گويى آن را مى بينند و هم اكنون از نعمت هايش برخوردارند و دوزخ را چنان باور دارند كه انگار آن را مشاهده مى كنند و هم اينك در آن معذّبند. دل هايشان اندوهگين است و شرّشان به كسى نمى رسد. پيكرهايشان نزار است و نيازهايشان اندك و جان هايشان عفيف. اين چند روزه كوتاه [دنيا] را با شكيبايى به سر مى برند و به دنبال آن، آسايش جاودانى به دست مى آورند و اين سوداى سود آورى است كه پروردگارشان براى آنان فراهم ساخته است. دنيا آنان را خواست، اما آنان دنيا را نخواستند و دنيا آنان را اسير كرد اما جان خود را از او خريدند و خلاصش كردند شب هنگام برپا مى خيزند و آيات قرآن را شمرده و با تأمّل تلاوت مى كنند و به وسيله آن جان هايشان را اندوهناك مى سازند و داروى درد خود را در آن مى جويند. پس، هرگاه به آيه اى تشويق آميز مى رسند، به آن اميد مى بندند و با اشتياق به آن مى نگرند و گويى پاداشى كه از آن خبر مى دهد در مقابل ديدگان آنهاست و هرگاه به آيه اى تهديدآميز برمى خورند، گوش دل خويش را به آن مى سپارند و چنان مى پندارند كه خروش دم و بازدم دوزخ در بيخ گوش هاى آنان است. قامت خويش را [در مقابل حق] خم مى كنند، پيشانى و كف دستها و زانوان و سر انگشتانشان را بر زمين مى نهند و از خداوند متعال آزادى خويش [از دوزخ ]را مى طلبند و به هنگام روز بردبارانى دانا و نيكوكارانى پرهيزگارند. ترس از خدا آنان را مانند تيرهاى تراش خورده لاغر كرده است. هر كه آنان را ببيند، خيال مى كند بيمارند در حالى كه هيچ بيمارى ندارند. مى گويند: اينان ديوانه اند! [اما نيستند ]بلكه در درونشان هنگامه اى بزرگ برپاست! به اعمال اندك خود رضايت نمى دهند، و اعمال بسيار خود را هم زياد نمى شمارند. پس خود را متّهم [به قصور و تقصير] مى كنند و از كردارهايشان هراسانند. هرگاه از يكى از آنان ستايش شود، از آنچه درباره اش گفته مى شود، مى ترسد و مى گويد: من خود را بهتر از هر كس مى شناسم و پروردگارم مرا بهتر از خودم مى شناسد. خداوندا! آنچه مى گويند بر من مگير و مرا برتر از آنچه آنان گمان مى كنند بگردان و آنچه را از [بدى هاى] من نمى دانند بر من ببخشاى از نشانه هاى يكى از آنان اين است كه در دين نيرومند است و نرمش و ملايمت را با قاطعيت در آميخته است. ايمانى توأم با يقين دارد، به علم و معرفت حريص است، علم را با بردبارى توأم كرده است، در زمان توانگرى مقتصد است، در عبادت خشوع دارد، در تنگدستى آراسته و با عزّت نفْس است، در سختى ها شكيباست، در طلبِ حلال است، در پيمودن راه راست با نشاط است و از طمع و حرص به دور مى باشد، در حالى كه اعمال نيك انجام مى دهد ترسان و نگران است، روز را با اهتمام به شكر [حق] به شب مى رساند، و شب را در حالى به صبح مى رساند كه همّ و غمش ياد خداست، شب را با ترس و حذر مى گذراند و روز را با شادى و خوشحالى ؛ ترس و حذر از غفلتى كه از آن برحذر داشته شده است و شادى و خوشحالى به خاطر فضل و رحمتى كه به او رسيده است اگر نفْسش در آنچه وى دوست ندارد سركشى و نافرمانى كند، او نيز شهوت هاى نفْس خود را بر آورده نمى سازد، شادى و دل خوشى او به چيزى است كه زوال نمى پذيرد (آخرت) و بى رغبتى او به چيزى است كه باقى و پايدار نمى ماند (دنيا) بردبارى را با دانش و گفتار را با كردار آميخته است. او را مى بينى كه آرزويش كوتاه و لغزشش اندك و دلش خاشع و نَفْسش قانع و خوراكش كم و كارش آسان و دينش محفوظ و شهوتش مرده و خشمش فرو خورده است، به خيرش اميد مى رود و شرّش به كسى نمى رسداگر ميان مردم غافل باشد از ياد آوران [ياد خدا ]نوشته مى شود و اگر ميان ياد كنندگان باشد از غافلان قلمداد نشود. از كسى كه به او ستم كرده است، گذشت مى كند و به كسى كه از او مضايقه كرده است عطا مى كند و با آنكه از او بريده است، پيوند برقرار مى سازد، از زشت گويى بدور است و گفتارش نرم و ملايم، كار ناپسند از او ديده نمى شود و كار پسنديده اش حاضر و آماده است، خيرش روى آورنده است و شرّش روى گرداننده در حوادث تكان دهنده با وقار و پابرجاست و در نا خوشايندى ها شكيبا و هنگام نعمت و آسايش سپاسگزار. به كسى كه دشمنش دارد ستم نمى كند و به خاطر كسى كه دوستش دارد مرتكب گناه نمى شود، به حق و حقيقت، پيش از آنكه بر آن گواه آورند، اعتراف مى كند. آنچه را به او سپرده شود ضايع نمى سازد و آنچه را به يادش آورند فراموش نمى كند و نام و لقب هاى زشت روى كسى نمى گذارد و به همسايه خود زيانى نمى رساند و از گرفتارى ها و مصيبت هاى ديگران شاد نمى شود. در راه باطل گام نمى گذارد و از طريق حق و حقيقت خارج نمى شود اگر خاموش نشيند، آن خاموشى او را اندوهگين نمى سازد و اگر بخندد، صداى خنده اش را بلند نمى كند. اگر بر او ستم شود، صبر مى كند تا خداوند انتقام او را بگيرد. نَفْسش از دست او در رنج و مشقّت است و مردم از او در آسايش و راحتند. خود را به خاطر آخرتش به زحمت مى اندازد و مردم را از خويش در آسايش مى دارد. اگر از كسى دورى مى كند، دورى كردنش از روى زهد و دورى از دنياست و اگر به كسى نزديك مى شود، نزديك شدنش از سر مهربانى و دلسوزى است؛ نه دورى گزيدنش به سبب تكبّر و بزرگ منشى است و نه نزديك شدنش براى مكر و فريب. راوى مى گويد: در اين هنگام همّام از هوش رفت و جان دادامير المؤمنين عليه السلام فرمود: هان! به خدا سوگند كه من نگران چنين پيشامدى براى او بودم. سپس فرمود: اندرزهاى رسا اين چنين در اهلش تأثير مى كند!يكى از حاضران گفت: پس، خودت چه اى امير مؤمنان [چرا در خودت چنين تأثيرى نمى كند]؟!حضرت فرمود: واى بر تو! هر مرگى زمانى دارد كه از آن فراتر نمى رود و سببى دارد كه از آن تجاوز نمى كند. پس، آرام باش و ديگر چنين سخنى را كه شيطان به زبانت جارى ساخت، تكرار مكن.

امام باقر عليه السلام : 

به راستى كه توانگران واقعى همان پرهيزگارانند، اندكِ دنيا آنان را بى نياز كرده و كم خرج و بى زحمت هستند. اگر خير و خوبى را فراموش كنى، به يادت مى آورند، اگر به آن عمل كنى كمكت مى كنند. شهوت ها و لذّت هاى خود را پشت سرشان انداخته اند و طاعت پروردگارشان را پيش روى خود نهاده اند و به راه خير و به دوستى دوستان خدا چشم دوخته اند و آنان را دوست مى دارند و آنان را ولىّ و سرپرست خود كرده اند و از ايشان پيروى مى كنند.

امام باقر عليه السلام :

 تقوا پيشگان كم خرج و زحمت ترين مردم دنيا و كمك كارترين آنان به تو هستند. به ياد داشته باشى، ياريت مى دهند، فراموش كنى، به يادت مى آورند، پيوسته گوينده امر خدايند و همواره برپا دارنده آن . براى دوستى خدا، از هر دوستى و محبتى دل كنده اند و به خاطر طاعت پادشاه خويش از دنيا گريخته اند و از صميم دل به خداوند عزّ و جلّ و دوستى و محبّت او رو كرده اند و دانسته اند تنها به همو بايد چشم داشت كه شأن و مرتبى عظيم دارد.

امام باقر عليه السلام :

 امير المؤمنين عليه السلام مى فرمود: تقوا پيشگان نشانه هايى دارند كه با آنها شناخته مى شوند: راستگويى، امانتدارى، وفاى به عهد··· كم آميختن با زنان، احسان كردن بي دريغ، خوش خويى، بردبارى زياد و پيروى از علمى كه به خداوند عزّ و جلّ نزديك مى كند.

 امام باقر عليه السلام : 

پرهيزگار را سه نشانه است: اخلاصِ عمل، كوتاهىِ آرزو و بهره گرفتن از فرصت ها.

آنچه تقوا مى آورد

امام على عليه السلام : 

جاى گرفتن تقوا در دلى كه شيفته دنيا باشد، حرام باشد.

 امام على عليه السلام :

 به خدا قسم هيچ بنده اى را نديده ام كه تقوايش سودمند باشد، مگر اينكه زبانش را نگه دارد.

امام على عليه السلام : 

كسى كه ستيز مى كند، نمى تواند از خدا پروا داشته باشد.

 

امام عسكرى عليه السلام : 

هر كه از چهره هاى مردم پروا نكند، از خداوند پروا نمى كند.

حقّ تقوا

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

همه تقوا اين است كه آنچه را نمى دانى بياموزى و آنچه را مى دانى به كار بندى.

امام على عليه السلام :

 تقوا، اجتناب [از معصيت خدا ]است.

امام على عليه السلام : 

عصمت (مصونيّت از گناه) به تقوا بسته شده است.

امام على عليه السلام : 

تقوا اين است كه انسان از هر آنچه او را به گناه مى كشاند، پرهيز كند.

امام على عليه السلام : 

با تقوا كسى است كه از گناهان بپرهيزد.

امام على عليه السلام :

 اساس تقوا، ترك شهوت است.

امام على عليه السلام : 

هر كه بر شهوت خود مسلّط باشد، با تقواست.

امام على عليه السلام : 

هنگام فرا رسيدن شهوت ها و لذّت هاست كه پارسايى تقوا پيشگان معلوم مى شود.

امام على عليه السلام :

 شالوده تقوا، رها كردن دنياست.

امام على عليه السلام :

 تقوا، بنياد ايمان است.

امام على عليه السلام :

 پايان خروجى هاى تقوا، ابتداى ورودى هاى حذر است.

امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال از معناى تقوا ـ فرمود : 

تقوا اين است كه خداوند تو را در جايى كه فرمانت داده است غايب نبيند و در آنجا كه نهيت كرده است، حاضر نيابد.

امام صادق عليه السلام :

 هرگز گريه آنان تو را نفريبد، كه تقوا در دل جاى دارد.

 عصاره تقوا در آيه «خداوند به عدالت و احسان فرمان مى دهد» است.

مجمع البيان: عبد اللّه بن مسعود گفت:

 اين آيه جامعترين آيه كتاب خدا درباره خوبى و بدى است··· در روايت آمده است كه عثمان بن مظعون گفت: از بس رسول خدا صلى الله عليه و آله پذيرش اسلام را به من پيشنهاد مى كرد، من از خجالت، اسلام آوردم. اما اسلام هنوز در دلم جا نگرفته بود. روزى در حالى كه رسول خدا غرق تأمّل بود در خدمت ايشان بودم كه ناگاه چشم به طرف آسمان دوخت به طورى كه گويى مى خواهد چيزى را بفهمد. وقتى به خود آمد، درباره آن حالت از ايشان سؤال كردم . فرمود: آرى، وقتى داشتم با تو صحبت مى كردم، ناگاه جبرئيل را در هوا ديدم و اين آيه را برايم آورد: «ان اللّه يأمر بالعدل و الإحسان». حضرت آيه را تا آخر برايم خواند. اين جا بود كه اسلام در دلم استوار شد، و نزد عموى او، ابو طالب، رفتم و موضوع را به او گفتم. ابو طالب گفت: اى خاندان قريش! از محمّد صلى الله عليه و آله پيروى كنيد تا رستگار شويد؛ چون او، شما را جز به خصلتهاى والاى انسانى فرمان نمى دهد···از عكرمه نقل شده است كه: پيامبر صلى الله عليه و آله اين آيه را براى وليد بن مغيره خواند. وليد گفت: برادر زاده! تكرار كن. رسول خدا آيه را دوباره خواند. وليد گفت: اين سخن حلاوتى دارد و از زيبايى خاصى برخوردار است بالايش پر از ميوه است و پايينش خرّم و پر نعمت و اين سخن بشر نيست.

با تقواترين مردم

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ به على عليه السلام ـ فرمود : 

خوش آمدى اى سرور مسلمانان و پيشواى پرهيزگاران.

 

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 آنگاه كه به آسمان برده شدم··· خداوند سه خصلت را درباره على به من وحى ـ يا امر ـ كرد: او سرور مسلمانان و پيشواى پرهيزگاران و جلودارِ رو سفيدان [روز قيامت ]است.

امام على عليه السلام ـ در وصف پيامبر صلى الله عليه و آله ـ فرمود : 

پيشواىِ كسى است كه تقوا پيشه كند و ديده كسى است كه ره جويد.

فرجام نيك از آن پرهيزگاران است