حضرت ابراهیم علیه السلام در احادیث

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أمّا إبراهيمُ ، فانظُروا إلى صاحِبِكُم .

امّا [ براى مشاهده حضرت ] ابراهيم ، به همراه خود ( پيامبر صلى الله عليه و آله ) بنگريد. 

( كنز العمّال : ۳۲۲۸۹ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

اُتيَ بإبراهيمَ  يَومَ النّارِ إلَى النّارِ .

فلَمّا أبصَرَها ، قالَ : حَسبُنا اللّه ُ و نِعمَ الوَكيلُ .

روزى كه مى  خواستند ابراهيم را به آتش افكنند ، او را به سوى آتش بردند .

چون چشمش به آتش افتاد، فرمود : خداوند ما را كافى است و او نيكو حمايتگرى است.

( كنز العمّال : ۳۲۲۸۸ )

التفسير المنسوب إلى الإمام العسكرى عليه السلام ـ به نقل از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ :

قَولُنا : إنّ إبراهيمَ خَليلُ اللّه ِ ؛ فإنّما هُو مُشْتَقٌّ مِن الخَلَّةِ و الخُلَّةِ

. فأمّا الخَلّةُ  فإنّما مَعناها الفَقرُ و الفاقَةُ ؛

فَقَد كانَ خَليلاً إلى ربِّهِ فَقيرا و إلَيهِ مُنقَطِعا و عَن غَيرِهِ مُتَعَفِّفا مُعرِضا مُستَغنيا 

و ذلكَ لَمّا اُريدَ قَذفُهُ في النّارِ  فرُمِيَ بهِ في المنجَنيقِ .

فبَعَثَ اللّه ُ تعالى جَبرئيلَ عليه السلام و قالَ لَهُ : أدرِكْ عَبدي .

فجاءَهُ ، فلَقِيَهُ في الهَواءِ ، فقالَ : كَلِّفْني ما بَدا لكَ ؛ فَقَد بَعَثَني اللّه ُ لِنُصرَتِكَ ، .

فقالَ : بَل حَسبيَ اللّه ُ و نِعمَ الوَكيلُ . إنّي لا أسألُ غَيرَهُ و لا حاجَةَ لي إلاّ إلَيهِ ؛

فسَمّاهُ خَليلَهُ . أي فَقيرَهُ و مُحتاجَهُ و المُنقَطِعَ إلَيهِ عَمّن سِواهُ .

اينكه مى گوييم : ابراهيم خليل خداست، كلمه خليل برگرفته از خَلَّة يا خُلَّة است.

امّا خَلَّه به معناى فقر و نيازمندى است ؛

چرا كه او به پروردگار خود فقير و نيازمند بود و از همه بُريد و به او روى آورد و از غير او روى گرداند و اظهار بى نيازى كرد

و اين در زمانى بود كه خواستند او را در آتش افكنند و با منجنيق پرتابش كنند .

خداوند جبرئيل عليه السلام را فرستاد و به او فرمود : بنده ام را درياب .

جبرئيل خود را به ابراهيم كه در ميان هوا بود رسانيد و گفت : هر امرى دارى ، به من بگو؛ زيرا خداوند مرا براى يارى تو فرستاده است .

ابراهيم عليه السلام فرمود : نه، خداوند مرا بسنده است و او نيكو حمايتگرى است.

من از غير او چيزى نمى خواهم و به هيچ كس جز او نيازى ندارم ؛

پس خداوند او را خليل خود ناميد . يعنى فقير و نيازمند به خود و كسى كه از همه بريده و به او روى آورده است···

( التفسير المنسوب إلى الإمام العسكرى عليه السلام : ۵۳۳/۳۲۳ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ما اتَّخَذَ اللّه ُ إبراهيمَ خَليلاً ، إلاّ لإطعامهِ الطَّعامَ 

و صَلاتِهِ باللَّيلِ و النّاسُ نِيامٌ .

خداوند  ابراهيم را به خليلى نگرفت  ، مگر براى آنكه اطعام مى كرد

و شب هنگام كه مردم خواب بودند ، نماز مى گزارد.

(علل الشرائع : ۳۵/۴ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إنَّ اللّه َ تباركَ و تعالى اختارَ مِن كلِّ شَيءٍ  أربَعةً :

···اختارَ مِن الأنبياءِ أربَعةً للسَّيفِ : إبراهيمَ و داودَ  و موسى  و أنا .

خداوند تبارك و تعالى ، از هر چيزى چهار تا برگزيد :

··· از ميان انبياء چهار نفر را براى شمشير برگزيد : ابراهيم و داوود و موسى و من .

( الخصال : ۲۲۵/۵۸ )

امام باقر عليه السلام :

اتَّخَذَ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ إبراهيمَ خَليلاً  ؛

لأنّه لَم يَرُدَّ أحَدا و لَم يَسألْ أحَدا غيرَ اللّه ِ عَزَّ و جلَّ .

خداوند عزّ و جلّ  ابراهيم را خليل [ خود ] قرار داد ؛

چون دست رد به سينه هيچ حاجت خواهى نزد و از هيچ كس هم جز خداوند عزّ و جلّ چيزى نخواست .

( علل الشرائع : ۳۴/۲ )

امام باقر عليه السلام ـ درباره آيه « انّ ابراهيم لاَوّاه حليم » ـ فرمود :

الأوَّاهُ : الدَّعّاءُ .

 اوّاه : يعنى بسيار دعا كننده.

( التوبة : ۱۱۴ - بحار الأنوار : ۱۲/۱۲/۳۱ )

امام صادق عليه السلام ـ نيز درباره آيه « انّ ابراهيم لحليم اوّاه منيب » ـ فرمود :

دَعّاءٌ .

[ اَوّاه يعنى  ]  : بسيار دعا كننده.

(هود : ۷۵ - بحار الأنوار:۱۲/۱۲/۳۲ )

امام صادق عليه السلام :

إنّ اللّه َ تباركَ و تعالى اتَّخَذَ إبراهيمَ عَبدا  ، قَبلَ أن يَتَّخِذَهُ نَبيّا 

و إنّ اللّه َ اتَّخَذَهُ نَبيّا ، قَبلَ أن يَتَّخِذَهُ رَسولا

 و إنّ اللّه َ اتَّخَذَهُ رَسولاً ، قَبلَ أن يَتَّخِذَهُ خَليلاً

و إنّ اللّه َ اتَّخَذَهُ خَليلاً ،  قَبلَ أنْ يَجعَلَهُ إماما . 

فلَمّا جَمَعَ لَهُ الأشياءَ ، قالَ : « إنّي جاعِلُكَ لِلنّاسِ إماما » .

خداوند تبارك و تعالى ابراهيم عليه السلام را پيش از آنكه به پيامبرى برگزيند ، به بندگى [ خود ] گرفت

و پيش از آنكه به رسولى برگزيندش  ، به پيامبرى برگزيد

و پيش از آنكه خليلش گرداند ، او را به رسولى برگزيد

و پيش از آنكه امامش قرار دهد ، او را به خليلى گرفت

و چون همه اين مقامات را برايش فراهم آورد ،  فرمود : « من تو را امام مردم قرار دادم ».

( الكافي : ۱/۱۷۵/۲ )

الدرّ المنثور ـ به نقل از حسان بن عطيّه ـ :

أوّلُ مَن رَتَّبَ العَسكرَ في الحَربِ مَيمَنَةً و مَيسَرَةً و قَلبا ، إبراهيمُ عليه السلام .

لَمّا سارَ  لقِتالِ الّذينَ أسَرُوا لُوطا عليه السلام .

نخستين كسى كه در جنگ، لشكر را به جناح چپ و راست و قلب آرايش داد ، ابراهيم عليه السلام بود

و آن  هنگامى بود كه براى جنگ با اسير كنندگان لوط عليه السلام  رهسپار شد.

( الدرّ المنثور : ۱/۲۸۲ )

میزان الحکمه، جلد یازدهم