نگاهی به زندگی پروفسور محمود حسابی
۲۴ خرداد ۱۳۹۵ 0 فرهنگ و اجتماع
شرح زندگی
پروفسور سید محمود حسابی، در سال 1281 (ه.ش)، از پدر و مادری تفرشی، در تهران زاده شدند. پس از سپری نمودن چهار سال، از دوران كودكی در تهران، به همراه خانواده (پدر، مادر و برادر)، عازم شامات گردیدند. در هفت سالگی، تحصیلات ابتدایی خود را، در بیروت، با تنگدستی و مرارت‌های دور از وطن، در مدرسه كشیش‌های‌فرانسوی، آغاز كردند.
ایشان همزمان، توسط مادر فداكار، متدین و فاضله خود (خانم گوهرشاد حسابی)، تحت آموزش تعلیمات مذهبی و ادبیات فارسی، قرار گرفتند. استاد، قرآن كریم را، حفظ و به آن اعتقادی ژرف داشتن. دیوان‌حافظ را، نیز از بر داشته، و به بوستان و گلستان سعدی، شاهنامه فردوسی، مثنوی مولوی، منشآت قائم مقام، اشراف‌كامل داشتند.شروع تحصیلات متوسطه ایشان، مصادف با آغاز جنگ جهانی اول، و تعطیلی مدارس فرانسوی زبان بیروت بود. از این رو، پس از دو سال تحصیل، در منزل، برای ادامه، به كالج آمریكایی بیروت رفتند، و در سن هفده‌سالگی، لیسانس ادبیات، در نوزده سالگی لیسانس بیولوژی، و پس از آن، مدرك مهندسی راه و ساختمان را، اخذ نمودند. در آن زمان، با نقشه‌كشی و راهسازی، به امرار معاش خانواده، کمك می‌كردند. استاد، همچنین، در رشته‌های پزشكی، ریاضیات و ستاره‌شناسی، به تحصیلات آكادمیك پرداختند.
شركت راهسازی فرانسوی، كه استاد در آن، مشغول به كار بودند، به پاس قدردانی از زحماتشان، ایشان را، برای ادامه تحصیل، به كشور فرانسه اعزام‌كرد، و بدین ترتیب، در سال 1924 (م) به مدرسه عالی برق پاریس وارد، و در سال 1925 (م) فارغ‌التحصیل شدند. همزمان با تحصیل در رشته معدن، در راه‌آهن برقی فرانسه، مشغول به كار گردیدند، و پس از پایان تحصیل در این رشته، كار خود را، در معادن آهن شمال فرانسه، ومعادن زغال سنگ ایالت «سار» آغاز كردند. سپس، به دلیل وجود روحیه علمی، به تحصیل و تحقیق، در دانشگاه سوربن، در رشته فیزیك پرداختند، و در سال 1927 (م)، در سن بیست و پنج سالگی، دانشنامه دكترای فیزیك خود را با ارایه رساله یی، تحت عنوان «حساسیت سلولهای فتو الكتریك»، با درجه عالی، دریافت كردند.
استاد، با شعر و موسیقی سنتی ایران، و موسیقی كلاسیك غرب، به خوبی آشنایی داشتند، و در چند رشته ورزشی، موفقیتهایی كسب نمودند، كه از آن میان، می‌توان به دیپلم نجات غریق در رشته شنا، اشاره نمود.
خانواده
به قول استاد دکتر سید محمود حسابی : خانه تولد یا از زبان ما : منزل پدری پروفسور حسابی، با دیرینگی قریب به دو قرن. خانه یی با شماره (پلاک) یا به اصطلاح آن روزها : کاشی 47 ، در میدان وحدت اسلامی(میدان شاهپور)، بازارچه قوام الدوله تهران، پشت کلیسای ارامنه، ساختمانی با ستون های سنگی تراشیده و سقف های چوبی با نقوش زیبا ، مزین به آیات کریمه و سروده های زیبا و پندآموز گلستان و بوستان سعدی و منتخبی از غزلیات بی بدیل دیوان حافظ کبیر، که سید محمود، در آن متولد شد .
سپس، در گستره بی وفایی های پدر(معزالسلطنه) با تحمل گرسنگی، رنج و مشقت وصف ناپذیردرغربت، در دامان مادری فاضله(خانم گوهرشاد حسابی) که از این مصیبت ها، برای تمام عمر افلیج شده بودند، رشد یافته، از نوجوانی، قرآن کریم را حفظ ، دیوان حافظ و گلستان و بوستان سعدی را، از بر کرده و در جوانی موفق به کسب مدارک و درجات تحصیلی، علمی، هنری و ورزشی از مراکز علمی و دانشگاههای تراز نخست جهان گردیدند .
ولی، بهترین امکانات دانشی و موقعیتهای پیشرفته ترین کشورهای دنیا را، به قصد سربلندی آفرینی برای میهن شان، رها نموده و با وجود عدم استقبال و همراهی مسئولین کشور، با تحمل دشواریهای بسیار، در ایجاد مراکز علمی، صنعتی، فرهنگی و پژوهشی، توفیقات بی مانندی را، به دست آوردند.
استاد حسابی، پس از کسب سمت وزارت فرهنگ(علوم، آموزش و پرورش، ارشاد، اوقاف و میراث فرهنگی) در دولت دکتر مصدق، ناگهان، مورد التفات پدر واقع شده، باغ ییلاقی حسابی، در محله قدیمی مقصود بیک، تجریش؛ منطقه‌یی بسیار سرسبز و زیبا، به نام چهارراه حسابی (که تا چند سال قبل، کوچه باغ‌های بهشت و اکنون پارکینگ برجها ! نامیده می‌شود) را، به فرزند می بخشد .
خانه ی یکه با کوشش شبانه روزی استاد و همسر فداکارشان(خانم صدیقه حائری)، امروزه با نام منزل و موزه پروفسور حسابی، مورد توجه دانش خواهان و دوستداران علم و فرهنگ و ادب ایران عزیزمان می باشد .
اما ، پس از گذشت بیش از یک قرن و بعد از آن که شهرداری تهران ، تصمیم به جایگزینی پلاکهای سطح شهر می گیرد، تقارنی مبارک و شگفت انگیز، دو خانه استاد عشق را، با فالی نیک، نقشی ماندگار می بخشد، به این معنا که موزه و منزل پروفسور حسابی ، صاحب همان شماره (پلاک) یا کاشی47 محل تولد استاد می شود .
مسئولیت ها و مشاغل پروفسور حسابی
- تعیین نقشه راه ها در کشور لبنان، 1299 ش (1921-1920 م)
- بنیان گذاری واحد پژوهشی صنعتی سغدایی (پژوهش و تحقیق در سیستم های الکترونیک، اپتوالکترونیک، اپتیک فیزیک و سیستم های هوشمند)، سال 1359 ش، (1980م)
- مهندس راه و ساختمان در اداره راه سوریه، اجرای پروژه بهسازی و راه سازی در شرکت مقاطعه کاری فرانسوی (حما-سوریه) 1302 ش (1923 م)
- اولین رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران در دولت دکتر مصدق، 1330 ش (1951 م)
- مأموریت خلع ید از شرکت نفت انگلیس در دولت دکتر مصدق، 1330 ش (1951 م)
- مخالفت با طرح قرارداد ننگین کنسرسیوم در مجلس، 1333 ش (1954 م)
- وزیر فرهنگ در دولت دکتر مصدق، 1331-1330 ش (1952-1951م)
- تدوین اساسنامه و تأسیس مؤسسه ملی استاندارد ایران، 1333 ش (1951)
- استخدام به عنوان مهندس راه و ساختمان در اداره راه لبنان، 1302 ش (1923 م)
- بنیان گذاری واحد پژوهشی صنعتی فیاوری خان و مان (پژوهش و صنعت در مکانیک هیدرودینامیک، انرژی های نو و نامحدود)، 1358 ش (1979 م)
- شناسایی و کار در معادن ذغال سنگ ناحیه سار فرانسه، 1304 ش (1925 م)
- بنیاد پروفسور حسابی (پژوهش و فعالیت های علمی، فرهنگی، ...) سال 1360ش، (1981م)
- نماینده انتخابی مردم تهران در مجلس سنا ، از 1340-1328 ش (1961-1949 م)
- استفاده از انرژی خورشیدی در ایران، 1360 ش (1981 م)
- ریاست گروه ممالک جهان سوم در کنفرانس بین المللی فضا و....
نشانها و مدارک بین المللی
- لیسانس مهندسی راه و ساختمان از دانشگاه فرانسوی بیروت ، 1301ش ، (1922م)
- لیسانس ادبیات از دانشگاه فرانسوی بیروت ، 1303ش (1924م)
- مهندسی برق از دانشکده برق پاریس ، 1304ش ، (1925م)
- دکترای فیزیک از دانشگاه سوربن فرانسه، 1306 ش (1927 م)
- نشان عالی دولت فرانسه، کوماندرو دو لا لژیون دونور (Commandeur de la Legion d'Honneur)
- نشان تراز نخست دولت فرانسه، افیسیه دو لالژیون دونور (Officier de la Legion d Honneur)
- گذرانیدن دوره ریاضیات و ستاره شناسی
- گذراندن دو سال اول رشته حقوق
- گذراندن رشته پزشکی
- لیسانس زیست شناسی از دانشگاه فرانسوی بیروت ، 1299ش (1920م)
- لیسانس مهندسی معدن از دانشگاه فرانسوی بیروت ، 1302 ش ، (1923م)
سایت پروفسور حسابی
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
