داستانهای علما: خواسته های پنج گانه آیت الله قمی از پهلوی

پس از سقوط رضاخان و ده سال دوری از وطن، مرحوم قمی در اولین فرصت به قصد زیارت مرقد مطهر حضرت علی بن موسی الرضا به ایران آمدند. استقبال بی نظیری از آن بزرگوار در سراسر ایران به عمل آمد از قصر شیرین تا همدان تا مشهد همه جا چراغانی شد. همه بزرگان علماء سران قبایل مسولان امور دولتی و مردم به ملاقات آقا می‏ شتافتند. هر جا که کاروان آقا می‏ رسید تقریباً شهر به صورت تعطیل در می ‏آمد. می‏ توان گفت که ایران با این مسافرت تکان خورد.

آیت الله قمی در مراجعت به هنگام توقف در تهران پیشنهادات معروفی به دولت وقت ارائه کرد که اهم آنها در پنج عنوان زیر می ‏گنجد:

1- دولت ایران زنان را در انتخاب حجاب آزاد بگذارد و اجباری در کشف نباشد .

2- مدارس مختلط که به دستور رضاخان ایجاد شده بود منحل و مدارس پسرانه و دخترانه مجزا شده و نماز در مدارس برقرار شود .

3- تعلیم قرآن و دروس دینی جزء برنامه درسی دبستانها و دبیرستانها قرار بگیرد .

4- حوزه علمیه قم و مشهد و غیره آزاد باشند علاوه بر آن مدرسین و محصلین علوم دینیه به هنگام تحصیل از رفتن به خدمت نظام وظیفه معاف باشند. 

5- موضوع اقتصاد و تجارت تحت نظر متخصص اداره شود بطوری که توازن صادرات و واردات حتی الامکان حفظ گردد و کمبود غذایی و خواربار که فشارش بدوش طبقه ضعیف است از بین برود .

پیشنهادات فوق به تدریج و به کمک عموم ملت مورد قبول رژیم قرار گرفت و بدین شرح آن مرجع عالیقدر که ده سال قبل در حضرت عبدالعظیم در باغی محبوس شده بود و مردم را از ملاقات با او منع می‏ کردند که چرا با کشف حجاب اجباری مخالفت دارد، نه فقط در میان استقبال ملت مسلمان ایران به وطن مالوف بازگشت بلکه علاوه بر قضیه لغو کشف حجاب اجباری چندین دستورالعمل شرعی و اجتماعی دیگر را نیز به دولت دیکته کرد ... و بار دیگر این وعده الهی تحقق و مصداق خارجی یافت که: (ان تنصروا الله ینصرکم و یثبت اقدامکم). 

مرحوم آیت الله قمی پس از انجام مقصود به عتبات مراجعت نمود و کمافی السابق در کربلا اقامت نمود و مشغول اداره حوزه علمیه کربلا شد تا پس از وفات مرحوم آیت الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی بر حسب درخواست علماء نجف از قبیل مرحوم آیت الله عبدالهادی شیرازی و مرحوم آیت الله شاهرودی و آیت الله العظمی خویی از کربلا به نجف اشرف انتقال یافتند و مرحوم قمی حوزه را اداره می‏ کردند گرچه نسبت به قبول این مسولیت معنوی شدیداً بی میل بودند ونمی خواستند زعامت و مرجعیت عامه را قبول کنند لذا مکرراً در حرم مطهر با خواندن نماز حاجت و نماز جعفر طیار از خداوند متعال درخواست می‏ کردند که مرگش زودتر فرا رسد تا مسوولیت سنگین زعامت حوزه را به عهده نگیرد تا آنکه سه ماه پس از فوت مرحوم سیدابوالحسن در سال 1366 قمری برحمت ایزدی پیوست. (مجله نورعلم، دوره دوم، شماره1)

---

منبع: مردان علم در میدان عمل، سید نعمت الله حسینی، دفتر انتشارات اسلامی(وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم)، جلد 1.