شرح زیارت امین الله؛ « إِنَّكَ وَلِيُّ نَعْمَائِي وَ مُنْتَهَى مُنَايَ وَ غَايَةُ رَجَائِي فِي مُنْقَلَبِي وَ مَثْوَايَ‏ »؛ ولی نعمت و نهایت آرزو

زمامداری خداوند نسبت به نعمتها

با توجه به بیانات گذشته روشن می شود که تمامی شئون وجودیه موجودات حدوثاً و بقائاً در تحت تسلط و سرپرستی حق تعالی قرار دارد مخصوصاً انسان که از یک مرتبه بالای وجودی برخوردار است و آن تقاضای سرپرستی ویژه ای را دارد تا جمیع شئون او اداره شود و با اعتقاد به اینکه تنها سرپرست او خداوند متعال است ، باید خود را در تحت سرپرستی او قرار داد تا اینکه او ولی و سرپرست ما به طور خاص شود و از ظلمتها به سوی خودش که نور مطلق است بیرون آورد .

همان طور که می فرماید:

الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات الی النور: خداوند ولی مؤمنین است که ایشان را از تاریکیها به سوی نور خارج می گرداند . (1)

البته اعتقاد به سرپرستی حق تعالی منافات ندارد با اعتقاد به سرپرستی اولیای الهی و سرپرست قرار دادن ایشان در امور تکوینی و تشریعی . زیرا ولایت ایشان در طول ولایت خداوند است و اوست که ایشان را ولی ما قرار داده است و در حقیقت ولایت ایشان مظهر ولایت الهی است و از خود مستقلاً ولایتی بر موجودات ندارند .

از این جهت می فرماید:

النبی اولی بالمؤمنین من انفسهم : پیامبر سزاوارتر است به مؤمنین از خود ایشان (بر خودشان) .(2)

همچنین می فرماید:

انما ولیکم الله و رسوله و الذین آمنوا یقیمون الصلاة و یؤتون الزکاة و هم راکعون : به راستی سرپرست و زمامدار شما فقط خدا و رسولش و مؤمنینی هستند که نماز می خوانند و در حال رکوع زکات می دهند .(3)

و به تصریح روایات شیعه و اهل سنت (4) مراد از مؤمنین در آیه امام علی بن ابیطالب علیه السلام می باشد . پس ولایت مطلقه ذاتیه برای خداوند است که آن از راه اولیائش ظهور می کند و اجتماع با اولیائش نیز نمونه ای از ظهور ولایت خاصه خودش و اولیائش در ما می باشد .

این حقیقت، غیر از اعتقاد مشرکین است در ولی گرفتن غیر خداوند متعال که اسلام(5) و ادیان توحیدی با آن مبارزه می کنند . زیرا اعتقاد ایشان، استقلال در ولایت غیر خداوند است که با توحید در ولایت منافات دارد .

از این جهت قرآن کریم نوعی از ولایت را برای ظالمین(6) نسبت به یکدیگر و برای شیطان(7) نسبت به غیر مؤمنین، اثبات می کند که این نیز در طول ولایت الهی می باشد.

نهایت امید و آرزو بودن خداوند

با دقت در وجود خویش می یابیم که تنها محرک خود به طرف کسب کمالات آرزو داشتن نسبت به آنها و امیدوار بودن به موفقیت خویش است در این مسیر، که اگر این دو انگیزه و حالت از انسان گرفته شود، هیچ حرکت استکمالی از او سر نمی زند و وقتی بیشتر دقت کنیم می یابیم که رسیدن به کمال مطلق، مورد آرزو و امید ماست که تا وقتی به آن نرسیم آرامش برای ما حاصل نمی شود و همواره در حال تکاپو و تغییر و تحول از این کمال محدود و آن کمال محدود هستیم . پس ارتباط با کمال مطلق و خداوند متعال تنها آرامش بخش حقیقت انسان می باشد .

همان طور که قرآن کریم می فرماید:

الا بذکر الله تطمئن القلوب : آگاه باشید فقط با یاد خداوند دلها آرام می گیرد . (8)

این ارتباط موجب می شود که رسیدن به کمال مطلق تنها آرزو و امید او شود و ارتباط با کمالات محدود ابزاری شود برای حصول به کمال مطلق . از این جهت می فرماید:

و ان الی ربک المنتهی : و اینکه نهایت و غایت به سوی پروردگارت می باشد .(9)

همچنین در آیات دیگر بازگشت را فقط به سوی او دانسته است .

الا الی الله تصیر الامور: آگاه باشید که امور فقط به سوی خداوند برمی گردند .(10)

این آرزومندی نسبت به حق تعالی هم در این عالم محقق است و هم در عالم دیگر و همچنین نهایت و محل بازگشت بودن خداوند متعال مطلق است چه موجودی بفهمد یا خیر. لکن روز قیامت روز ظهور این حقیقت است .

قرآن می فرماید:

یوم هم بارزون لایخفی علی الله منهم شی ء : روز قیامت ایشان آشکار می شوند به گونه ای که چیزی از ایشان برای خدا مخفی نیست .(11)

تمامی چیزهایی که برای ما به صورت آرزو و امید جلوه می کرد، از جلو چشم قلب برداشته می شودو معلوم می شود که جز خداوند متعال آرزو و امید و نهایتش نبوده است .

قرآن کریم می فرماید:

و لقد جئتمونا فرادی کما خلقناکم اول مرة و ترکتم ما خولناکم وراء ظهورکم و ما نری معکم شفعاءکم الذین زعمتم انهم فیکم شرکاء لقد تقطع بینکم وضل عنکم ما کنتم تزعمون :

و به تحقیق تنها نزد ما می آیید . همان طوری که نخستین بار شما را آفریدیم و آنچه را که به شما دادیم پشت سر خود رها می کنید و با شما نمی بینیم شفیعانی را که خیال می کردید شریک شما هستید . به تحقیق پیوندهای شما قطع می شود و آنچه را که گمان می کردید ( معبودان شما هستید ) از نزدتان گم می شود . (12)

فقط کسانی از ظهور این حقایق بهره مند می شوند که در این عالم تنبه پیدا کرده و نسبت به آن کمال نهایی آگاهی پیدا کرده باشند و توجه به عظمتش نمایند و به مقتضای آن عمل کنند که همان حفظ حدود الهی است و ترس داشته باشند که از این حد خارج نشوند .

قرآن کریم در این زمینه می فرماید:

یسألونک عن الساعة ایان مرساها فیم انت من ذکراها الی ربک منتهاها انما انت منذر من یخشاها : از تو سؤال می کنند که روز قیامت چه وقتی واقع می شود؟ چه کار داری نسبت به یادآوری آن؟ انتهای آن به سوی پروردگارت می باشد. کار تو فقط ترساندن کسانی است که از آن می ترسند . (13)

پس با اینکه از خداوند متعال به حق اولیائش می خواهیم که بین ما و ایشان جمع کند و این امر تنها سعادت انسان است ، لکن این اجتماع برای فهمیدن و رسیدن به این حقیقت است که خداوند ولی مطلق و نهایت امید و آرزوی انسان است در دنیا و آخرت . این همان حقیقتی است که انبیاء و اولیاء در بیاناتشان به آن دعوت می کردند .

پی نوشت :

1- بقره : 257

2- احزاب : 6.

3- مائده : 55.

4- بحارالانوار، ج 35، ص 206 - 281، در المنثور، ج 2، ص 293.

5- عنکبوت : 22، سجده : 4، شوری : 9، 31.

6- جاثیه : 19.

7- اعراف : 27 و 30..

8- رعد: 28.

9- نجم : 42، نازعات : 44.

10- شوری : 52.

11- غافر: 16.