داستانهای علما: سکاکی و شروع به کسب علم با سن زیاد و حافظه کم

یوسف ابن ابی بکر ملقب به سراج الدین سکاکی دوازده علم از علوم عرب را دارد بود. او در ابتدای امر آهنگر بود. با دست خود صندوق کوچکی درست کرد و قفل عجیبی به آن صندوق زد که وزن صندوق با آن قفل همه‏ اش یک قیراط بیشتر نبود. آن را به عنوان هدیه نزد سلطان آورد. برخلاف انتظار سکاکی سلطان و اطرافیان او چندان عنایتی به سکاکی نکردند. ولی سکاکی دید مردی وارد مجلس شد، همه اهل مجلس به او زیاد احترام کردند. سکاکی پرسید: این آقا چه کاره است که این قدر مورد احترام ملک و سایرین است؟ گفتند: این آقا عالم و دانشمند است.

سکاکی در همانجا تصمیم گرفت که به دنبال تحصیل علم برود و علم را یاد بگیرد. از آنجا حرکت کرد آمد به مدرسه برای درس خواندن. در صورتی که سی سال از عمرش گذشته بود. استاد هم به او گفت: سن تو زیاد است مشکل است که بتوانی به جائی برسی. اتفاقاً سکاکی بسیار کم حافظه بود. استاد برای امتحان مساله ‏ای از فتوای شافعی به او درس داد و به او گفت بگو:

«قال الشیخ جلد الکلب یهطر بالدباغه» یعنی شیخ گفته پوست سگ با دباغی پاک می‏ شود.

آن روز این عبارت را هزار مرتبه تکرار کرد فرداکه آمد درسش را تحویل بدهد گفت:

«قال الکلب جلد الشیخ یطهر بالدباغه!» یعنی سگ گفته پوست شیخ  با دباغی پاک می شود.

همه حاضرین خندیدند. استاد درس دیگری باو داد. خلاصه ده سال با این حال درس خواند ولی چیزی یاد نگرفت.

بکلی از خودش ناامید شد و حوصله‏ اش تنگ شد.

سر به بیابان گذاشت تا آنکه روزی در دامنه کوهی می ‏گشت، دید در جائی از این کوه آبی قطره قطره بروی سنگی می‏ ریزد. در اثر ریختن قطرات آب در مدت طولانی بر روی این تخته سنگ، سنگ سوراخ و گود شده است.

از دیدن آن منظره به فکر افتاد. بخود گفت: مگر قلب تو از این سنگ سخت‏ تر است، پس اگر به تحصیل ادامه بدهی عاقبت به جائی می‏ رسی.

دوباره تصمیم گرفت خواندنش را ادامه بدهد؛ آمد با جدیت و کوشش تمام مشغول شد. تا آنکه خداوند درهای علوم و معارف را بروی باز کرد که عاقبت گوی سبقت از اقران و امثال خود ربود. به درجات عالیه از مراتب علوم گوناگون نائل شد.(روضات الجنات، ج8،ص220)

---

منبع: مردان علم در میدان عمل، سید نعمت الله حسینی، دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم)، جلد 1.