چهل حدیث بازار
۱۳ مرداد ۱۴۰۱ 0 فرهنگ و اجتماع1. فروش قبل از تحويل
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
اِذَا اشْـتَرَيْتَ بَيْـعا فَلا تَبِعْهُ حَتَّى تَقْبِضَهُ.
[كنزالعمال، جلد 4/15]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: وقتى چيـزى خـريدى پيش از آنكه آن را تحويل بگيرى نفروش.
2. فروش كالاى معيوب
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
اَلْمُسْلِمُ اَخُوا لْمُسْلِمِ وَلايَحِلُّ لِمُسْلِمٍ باعَ مِنْ اَخِيهِ بَيْعا فِيهِ عَيْبٌ اِلاّبَيَّنَهُ.
[كنز العمال جلد 4/59]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: مسلمان با مسلمان بـرادر است و جايز نيست به برادرش چيز معيوبى را بفروشد مگر آنكه به او اعـلام نمايد.
3. غشّ در معامله
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
يا صَاحِبَ الطَّعامِ، اَسْفَلُ هذا مِثْلُ اَعْلاهُ؟ مَن غَشَّ الْمُسْلِمينَ، فَلَيْسَ مِنْهُمْ.
[كنز العمال جلد 4/60]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: اى خواروبارفروش، زير اين كالا همانند روى آن است؟ هركس به مسلمانان خيانت كند مسلمان نيست.
4. دخالت درمعامله مؤمن
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
لايَبِعْ بَعْضُكُمْ عَلى بَيْعِ اَخِيهِ.
[كنزالعمال، جلد 4/69]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: هيچ يك از شما وارد معامله برادر دينى خود نشود.
5. آرزوى گرانى
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
مَنْ تَمَنّى عَلى اُمَّتِى الْغَلاءَ لَيْلَةً وَاحِدَةً اَحْبَطَ اللّه ُ عَمَلَهُ اَرْبَعينَ سَنَةً.
[كنزالعمال جلد 4/98]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: هركس يك شب در آرزوى گرانى براى امت من باشد خداوند اعمال چهل ساله او را تباه خواهد كرد.
6. بازرگان راستگو
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
اَلتّـاجِرُ الصَّـدُوقُ تَحْتَ ظِلِّ الْعَرْشِ يَوْمَ الْقِيامَةِ.
[ميزان الحكمه جلد 1/528]
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود: بـازرگان راستـگو روز قيامت در سايه حمايت خداست.
7. تجارت و شهادت
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
اَلتّاجِرُ الاَْمينُ الصَّدُوقُ الْمُسْلِمُ مَعَ الشُّهَـداءِ يَوْمَ الْقيـامَةِ.
[ميزان الحكمه جلد 1/528]
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود: بازرگان امين و راستگو و مسلمان روز قيامت با شهيدان خواهد بود.
8. توزين و كالا
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
يا وَزّانُ، زِنْ وَارْجَـحْ.
[ميزان الحكمه جلد 1/523]
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود: اى توزين گر! وزن كن و اندكى بيفزاى.
9. خطر در كمين تجّار
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
يا مَعْشَرَ التُّجَارِ إنَّ التُّجَارَ يُبْعَثُونَ فُجّارا اِلاّ مَنِ اتَّقَى اللّه َ وَ بَرَّ وَصَدَقَ.
[ميزان الحكمه جلد 1/527]
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود: هان اى بازرگانان! همانا بازرگانان در قيامت گنهكار برانگيخته مى شوند مگر كسى كه تقـواى الهى پيشـه كند، نيكويى كند و راستگو باشد.
10. فسخ معامله
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
مَنْ اَقالَ نادِما اَقالَهُ اللّه ُ يَوْمَ الْقِيامَةِ.
[ميزان الحكمه جلد 1/523]
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود: هركس معامله شخص پشيمانى را فسخ كند، خـداونـد روز قيـامت از گنـاهان او بـگذرد.
11. آفات تجارت
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
مَنْ باعَ وَاشْتَرى فَلْيَجْتَنِبْ خَمْسَ خِصالٍ وَاِلاّ فَلا يَبِيعَنَّ وَلا يَشْتَرِيَنَّ: الرِّبا، وَالْحَلْفَ وَكِتْمانَ الْعَيْبِ وَالْحَمْدَ اِذا باعَ وَالذَّمَّ اِذَا اشْتَرى.
[بحار الانوار جلد 103/95]
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود: سوداگر وبازرگان بايد از پنج خصلت دورى گزيند وگرنه داد و ستد نكند: ۱ ـ رباخوارى ۲ ـ سوگندخوردن ۳ ـ نهان داشتن عيب ها ۴ ـ ستايش كالا هنگام فروش ۵ ـ نكوهش هنگام خريد.
12. ربــاخـوارى
عَنِ النَّبِىِّ صلي الله عليه و آله:
شَرُّ الْكَسْبِ كَسْبُ الرِّبا.
[بحارالانوار جلد 103/115]
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود: بـدتـرين درآمــدهـا، درآمدى است كه از راه ربا به دست آيد.
13. فروش انسانها
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
اِنَّ اللّه َ غـافِرُ كُلِّ ذَنْبٍ اِلاّ مَنْ جَحَدَ مَهْرا اَوِا غْتَصَبَ اَجِيرا اجَرَهُ اَوباعَ رَجُـلاً حُرّا.
[بحار الانوار جلد 103/129]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: خـداوند تمام گنـاهان را مى آمـرزد، مگر كسى كه مهر زنى را نپردازد، مزد كارگرى را ندهد و شخص آزادى را بفروشد.
14. سوء استفاده از اعتماد مشترى
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
غَبْنُ الْمُسْتَرْسِلِ رِبا.
[بحارالانوار جلد 103/104]
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود: مغبون ساختن كسى كه كار را به انصاف خود انسان سپرده، حكم رباخوارى دارد.
15. زشتى احتكار
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
اَيُّما رَجُلٍ اشْتَرى طَعاما فَكَبَسَهُ اَرْبَعِينَ صَباحا، يُريُد بِهِ غَلاءَ الْمُسْلِمِينَ ثُمَّ باعَهُ فَتَصَدَّقَ بِثَمَنِهِ، لَمْ يَكُنْ كَفّارَةً لِما صَنَعَ.
[بحارالانوار جلد 103/98]
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود: هركس مواد خواركى بخرد و چهل روز براى ايجاد گرانى نگهدارد، سپس بفروشد و قيمت آن را در راه خدا صدقه بدهد، كفّاره احتكارش حساب نمى شود.
16. وارد كننده كالا
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
اَلْجالِبُ مَرْزُوقٌ وَالْمُحْتَكِرُ مَلْعُونٌ.
[وسائل الشيعه جلد 12/313]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: وارد كننده «از لُطف و رحمت الهى» بهـره مـند مى گـردد و احتكار كننده ملعون است.
17. اختيار فسخ
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
اَلْبَيِّعانِ بِالْخِيارِ حَتّىَ يَفْتَرِقا.
[وسائل الشيعه جلد 12/245]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: مشترى و فروشنده تا از هم جدا نشده اند اختـيار فسـخ دارنـد.
18. دخالت در معامله ديگران
نَهى رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
اَنْ يَدْخُلَ الرَّجُلُ فِى سَوْمِ اَخِيهِ الْمُسْلِمِ.
[وسائل الشيعه جلد 12/338]
رسول خدا صلي الله عليه و آله نهى فرمود: از اينكه كسى در معـامله بـرادر مسلمان خود وارد شود.
19. تجارت و سوگند
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
وَيْلٌ لِتُجّارِ اُمَّتِى مِنْ لا وَاللّه ِ وَبَلى وَاللّه ِ وَوَيْلٌ لِصُنّاعِ اُمَّتِى مِنَ الْيَوْمِ وَغَدا.
[وسائل الشيعه جلد 12/310]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: واى بـر بازرگانان اُمّـت مـن از «نه بـه خـدا» و «آرى به خـدا» گفـتن. و واى بر صنعتـگران اُمّت من از «امروز وفـردا» كردن.
20. سوء استفاده از اضطرار مردم
عَنْ اَمِيرِالْمُؤمِنينَ عليه السلام:
نَهى رَسُولُ اللّه ِ عَنْ بَيْعِ الْمُضْطَرِّينَ.
[ميزان الحكمه جلد 1/521]
امام على عليه السلام فرمود: رسول خدا صلي الله عليه و آله از خريد (اجحاف گرانه) اموال اشخاص كه ناچـار به فروش شده اند منـع فرموده است.
21. تقلب در گوشت فروشى
عَنْ عَلِىّ عليه السلام أَنَّهُ دَخَلَ السُّوقَ فَقالَ:
يا مَعْشَـرَ اللَّحّامينَ! مَنْ نَفَخَ مِنْكُمْ فِى اللَّحْمِ فَلَيْسَ مِنّا.
[بحار الانوار جلد 103/102]
امام على عليه السلام وارد بازار شد و فرمود: هـان اى گوشت فروشـان ! هركس در گوشت بِدَمَد و آن را چاق نشان دهد از مـا (مسلمانان) نيـست.
22. فروش پوست درندگان
عَنْ اَميرِالْمُؤْمِنينَ عليه السلام:
مِنَ السُّحْتِ ثَمَنُ جُلُودِ السِّباعِ.
[بحارالانوار جلد 103/103]
امام على عليه السلام فرمود: بهاى پوست درندگان حرام است.
23. احتكار
قالَ عَلِىٌّ عليه السلام:
اَلاِْحْـتِــكارُ شِيمَةُ الاَْشْرارِ.
[ميزان الحكمه جلد 2/286]
امام على عليه السلام فرمود: احـتـــــكار راه و رسم اشرار است.
24. خريد و فروش مشروبات
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
لَعَـنَ اللّه ُ الْخَمْرَ وَ عاصِرَها وَ غارِسَها وَ شارِبَها وَ ساقِيَها وَبايِعها وَ مُشْتَرِيها وَ اكِلَ ثَمَنِها وَحامِلَها وَ الَْمحْمُولَ اِلَيْهِ.
[بحارالانوار جلد 103/44]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: خداوند لعن كرده است مشروب و فشارنده آن و كارنده درخت آن و نوشنده آن و ساقى وفروشنده آن و خريدار و خورنده پول آن و حامل آن را و كسى را كه به سوى او مى برند.
25. افزايش كاذب قيمت
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
أَلنـّاجِشُ خـائِنٌ.
[بحارالانوار جلد 103/81]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: كسى كه قيمت جنسى را بالا مى برد بدون آنكه قصد خريد داشته باشد، خـائن اسـت.
26. تحقيق در مورد قيمت
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
اَلْمَغْبُونُ لا مَحْمُودٌ وَلامَأْجُورٌ.
[بحارالانوار جلد 103/94]
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود: كسى كه مغبون مى شود نه نـزد خلق پسـنديده اسـت و نه نزد خدا داراى پاداش مى باشد.
27. خريد و فروش كالاى مسروقه
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله:
مَنِ اشْتَرى خِيانَةً وَهُوَ يَعْلَمُ فَهُـو كَالَّذى خـانَها.
[وسائل الشيعه جلد 12/248]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: هركس دانسته اموال مسروقه اى را بخرد همانند خودِ خـائن است.
28. قرض بدون تصميم پرداخت
قَالَ الصَادِقُ عليه السلام:
اَلسُّرّاقُ ثَلاثَةٌ: مانِعُ الزَّكاةِ وَمُسْتَحِلُّ مُهُوِر النِّسآءِ وَكَذلِكَ مَنِ اسْتَدانَ وَلَمْ يَنْوِقَضائَهُ.
[بحارالانوار جلد 103/146]
امام صادق عليه السلام فرمود: دزدان سه دسته اند: ۱ ـ آنكه زكات نپردازد ۲ ـ آنكه مهر زنان را ندهد ۳ ـ آنكه قرض بگيرد و تصميم پرداخت نداشته باشد.
29. وفادارى نسبت به معاملات
عَنِ الصّادِقِ عليه السلام:
اَلْمُسْلِمُونَ عِنْدَ شُرُوطِهِمْ اِلاّ ما خالَفَ كتابَ اللّه ِ.
[بحارالانوار جلد 103/137]
امام صادق عليه السلام فرمود: مسلمانان به قراردادهاى خود وفادارند مگر شرطى كه بر خلاف قـرآن باشد.
30. فروش به كمك سوگند
قالَ الصّادِقُ عليه السلام:
اِنَّ اللّه َ لَيُبْغِضُ الْمُنْفِقَ سَلْعَتَهُ بِالْأَيْمانَ.
[بحارالانوار جلد 103/99]
امام صادق عليه السلام فرمود: همانا كسى كه با كمك قسم كالاى خـود را بفروشـد مورد خشم خـداست.
31. خشكسالى و كم فروشى
قالَ عَلِىٌّ عليه السلام:
اِذا طُفِّفَتِ الْمَكاييلُ اَخَذَهُمُ اللّه ُ بِالسِّنِينَ وَالْقَحْطِ.
[بحارالانوار جلد 103/107]
امام على عليه السلام فرمود: وقتى پيمـانه ها را كاهـش دهـند خداوند ايشان را گرفتار قحط و كمبود مى سازد.
32. بازرگان راستگو
قالَ الصّادِقُ عليه السلام:
ثَلاثَةٌ يُدْخِلُهُمُ اللّه ُ الْجَنَّةَ بِغَيْرِحِسابٍ: اِمامٌ عادِلٌ وَتاجِرٌ صَدُوقٌ وَ شَيْخٌ اَفْنى عُمْرَهُ فِى طاعَةِ اللّه ِ.
[ميزان الحكمه جلد 1/528]
امام صادق عليه السلام فرمود: خداوند سه كس را بدون حسابرسى به بهشت مى برد: ۱ ـ پيشواى عادل ۲ ـ بازرگان راستگو ۳ ـ پيرى كه عُمر خود را در اطاعت خدا گذرانيده باشد.
33.فقه و تجارت
قالَ عَلِىٌّ عليه السلام:
يا مَعْشَرَ التُّجّارِ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجرُ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ.
[ميزان الحكمه جلد 1/520]
امام على عليه السلام فرمود: اى بازرگانان، اوّل فقاهت (دين شناسى) سپس تجارت، اوّل فقاهت سپس تجارت، اوّل فقاهت سپس تجارت.
34. تجارت و خِردورزى
قالَ الصّادِقُ عليه السلام:
التِّجــارَةُ تَزيِدُ فِى الْعَقْلِ.
[وسائل الشيعة، ج 1، ص 4، ميزان الحكمه جلد 1/518]
امام صادق عليه السلام فرمود: تـجــارت مايه افزونى خرد است.
35. تجارت با خدا
قالَ عَلِىٌّ عليه السلام:
لاتِجـارَةَ كَالْعَمَلِ الصّالِحِ وَ لارِبْـحَ كَالثَّـوابِ.
[ميزان الحكمه جلد 1/522]
امام على عليه السلام فرمود: هيچ تجارتى همانند عمل صالح نيست و هيچ سودى مانند پاداش الهى نيست.
36. تاجر ترسو
قالَ عَلِىٌّ عليه السلام:
اَلتّاجِرُ الْجَبـانُ مَحْـرُومٌ وَالتّاجِرُ الْجَسُورُ مَرْزُوقٌ.
[وسائل الشيعه جلد 12/323]
على عليه السلام فرمود: بازرگان ترسو محروم است و بازرگان شجـاع بهره مند.
37. پس گرفتن كالا
قالَ الصّادِقُ عليه السلام:
اَرْبَعَةٌ يَنْظُرُ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ اِلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ: مَنْ اَقالَ نادِما، اَوْ اَغاثَ لَهْفانا، اَوْ اَعْتَقَ نَسَمَةً، اَوْ زَوَّجَ عَزَبا.
[وسائل الشيعه جلد 12/4]
امام صادق عليه السلامفرمود: چهار كس در روز قيامت مورد توجّه خداوندند: ۱ ـ كسى كه خريد وفروش شخص نادمى را فسخ كند. ۲ ـ آنكه اندوه زده اى را فريادرسى كند . ۳ ـ كسى كه برده اى را آزاد سازد . ۴ ـ كسى كه زن ويا مرد بى همسرى را همسر دهد.
38. شريك جرم در ربا
قالَ رسول اللّه صلي الله عليه و آله:
آكِلُ الرِّبا وَ مُؤْكِلُهُ وَ كاتِبُهُ وَ شاهِداهُ فِي الْـوِزْرِ سَـواءٌ.
[من لايحضره الفقيه جلد 3/274]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: ربا خوار و ربا پرداز و حسابدارِ امور ربوى و گواهان آن همه در بارِ گناه، شريك و مسئولند.
39. تجارت و بى نيازى
قالَ عَلِىٌّ عليه السلام:
تَعَـرَّضُـوا لِلتِّجـاراتِ فَاِنَّ لَكُمْ فيها غِنىً عَمّا فِى أَيْدِى النّاسِ وَاِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ يُحِبُّ الْمُحْتَرِفَ الاَْمِينَ.
[ ميزان الحكمه، جلد 1/520]
امام على عليه السلام فرمود: دسـت به انـواع بـازرگانى بزنيــد كه تجارتها عامل بى نيازى شما از اموال مردم است، و خداوند شخص صاحب حرفه درستكار را دوست دارد.
40. پيام على عليه السلام به بازاريان
قالَ عَلِىٌّ عليه السلام: اِذا طافَ فِى الاَْسواقِ وَ وَعَظَهُمْ:
يا مَعْشَرَ التُّجّارِ قَدِّمُوا الاِْسْتِخارَةَ وَ تَبَرَّكُوا بِالسُّهُولَةِ وَ اقْتَرِبُوا مِنَ اَلْمُتَبايِعَيْنِ وَ تَزَيَّنُوا بِالْحِلْمِ وَ تَناهَوْا عَنِ الْيَمينِ وَ جانِبُوا الْكِذْبَ وَ تجافُوا عَنِ الظُّلْمِ وَ اَنْصِفُوا الْمَظْلُومينَ وَ لاتَقْرَبُوا الرِّبا «وَاَوْفُوا الْكَيْلَ وَ الْمِيْزانَ وَ لاتَبْخَسُوا النّاسَ اَشْيائَهُم وَ لاتَعْثَوا فِى الاَْرْضِ مُفْسِدينَ»
[ ـ سوره هود، آيه 85 و سوره شعراء، آيه 183.] .[بحارالانوار جلد 78/54]
امام على عليه السلام وقتى در بازار مى گشت وموعظه مى كرد، چنين مى فرمود:
هان اى گروه بازرگانان،
در آغاز از خدا خير بخواهيد،
و با سهل گيرى بركت بجوييد،
و در اخلاق و جايگاه به خريداران نزديك شويد،
و به حلم و بردبارى آراسته باشيد،
و از سوگند باز ايستيد،
و از دروغ دورى گزينيد،
و از ستمگرى كناره بگيريد،
و حق مظلومين را بپردازيد،
و به ربا نزديك نشويد،
و پيمانه و ترازو را كامل كنيد،
و از اموال مردم كم نگذاريد،
و در زمين فساد نكنيد.
منبع : چهل حديث « بازار »، محمود مهدی پور.
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
