شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام

۱۸ آذر ۱۳۹۳ 0

1. دوره های زندگی امام حسن علیه السلام:

امام حسن مجتبی علیه السلام در شب نیمه رمضان سال سوم هجری در مدینه چشم به جهان گشود و در 28 صفر سال پنجاه هجری در سن 47 سالگی به دستور معاویه بن ابی سفیان و به دست جعده دختر اَشْعَثِ بنِ قِیس مسموم شد و بر اثر همان زهر به شهادت رسید. وی

حدود هفت سال از دوران زندگی پیامبر اکرم (ص) را درک کرد،
و پس از آن حضرت حدود سی سال با پدر بزرگوارشان علی بن ابی طالب (ع) ملازمت داشت،
و بعد از شهادت امیرالمؤمنان (ع) به مدت ده سال عهده دار مقام امامت بودند.

2. چگونگی شهادت امام حسن علیه السلام:

حکومت اموی پس از تحمیل صلح بر امام حسن (ع) گرچه به بسیاری از اهداف خود رسیده بود، ولی هم چنان وجود امام حسن (ع) مانع از به اجرا درآوردن برخی از نیّات پلید آنان بود. از جمله اهدافی که معاویه دنبال می کرد تعیین جانشین برای خود بود. وی از اجرای این تصمیم که برخلاف مفاد صلح نامه او با امام حسن (ع) بود وحشت داشت و می دانست که اگر در زمان حیات آن حضرت به چنین کاری دست بزند، بدون شک با مخالفت شدید ایشان روبه رو خواهد شد. بر این اساس تصمیم گرفت از هر راه ممکن امام (ع) را به شهادت برساند.

پس از بررسی های زیاد جعده همسر امام حسن (ع) را مناسب ترین فرد برای تحقق بخشیدن به این هدف پلید دید. آن گاه به صورت محرمانه و با ارسال صدهزار درهم به جعده، به او قول داد که اگر امام حسن (ع) را به شهادت برساند او را به همسری یزید درخواهد آورد. بدین وسیله جعده آن حضرت را با ریختن زهر در آب آشامیدنی مسموم کرد و طولی نکشید بر اثر آن سم، امام (ع) به شهادت رسید.

3. وصیت امام حسن علیه السلام:

چون امام حسن (ع) را مسموم کردند و حال او دگرگون شد برادرشان امام حسین (ع) به بالین آن حضرت حاضر شدند. امام چنین وصیت فرمودند: «گواهی می دهم به وحدانیت خدا و این که برای او شریکی نیست و تنها او سزاوار پرستش است. هر که اطاعت او را در پیش گیرد رستگار می شود و هر که نافرمانی اش کند گمراه می گردد و کسی که از گناهان و تقصیراتش به نزد او توبه کند هدایت می شود. ای حسین، جنازه مرا در کنار جدم رسول خدا (ص) دفن کن به شرط آن که کسی مانع این کار نباشد. اگر تو را از این کار باز داشتند مبادا بر آن پافشاری کنی؛ چون راضی نیستم به خاطر این کار قطره ای خون به زمین ریخته شود».

4. اشعار امام حسین علیه السلام در سوگ برادر:

وقتی از دفن جنازه امام حسن (ع) در کنار مرقد جد بزرگوارش پیامبر اکرم (ص) جلوگیری کردند، امام حسین (ع) دستور دادند جنازه را به بقیع منتقل کردند و آن را در کنار قبر جده اش فاطمه بنت اسد در خاک نهادند. طبق روایت ابن شهر آشوب وقتی امام حسین (ع) از دفن جنازه برادر فارغ شد اشعاری به این مضمون در سوگ برادر بر زبان جاری فرمودند: «حالا که بدن مطهّر تو را با دست خود کفن کرده، در قبر گذاشتم از این به بعد چگونه می توانم شاد باشم و خود را آراسته سازم یا از زینت ها و امکانات دنیا بهره گیرم؟ من از این به بعد همواره در سوگ تو اشک خواهم ریخت و اندوهم در فراق تو طولانی خواهد شد. غارت زده کسی نیست که مالش را به غارت برده اند؛ بلکه غارت زده کسی است که مصیبت مرگ برادر را دیده باشد».

5. فضیلت و آثار گریه بر امام حسن علیه السلام و زیارت ایشان:

ابن عباس روایت می کند که رسول خدا (ص) فرمودند: «آن گاه که فرزندم حسن مجتبی را با زهر شهید کنند تمام ساکنان آسمان و زمین بر او سوگوار می شوند. بدانید سوگواری و گریه بر مصیبت های فرزندم حسن بسیار فضیلت دارد. هرکس در مصیبت او گریه کند چشمان او در روزی که همه دیده ها نابینا خواهند بود روشن و بینا خواهد شد و دل او در روزی که تمام دل ها اندوهناک خواهند بود از غبار اندوه پاک خواهد شد و هرکس که مرقد او را در بقیع زیارت کند، قدم های او در پل صراط، در روزی که قدم ها بر آن لرزان شوند، از لغزش در امان خواهد ماند».

6. آخرین گریه امام حسن علیه السلام:

نقل شده است چون زهر در بدن مبارک امام حسن (ع) اثر کرد و حالت احتضار بدو دست داد، ناگهان اشک از چشمان آن حضرت سرازیر شد. حاضران عرض کردند: «ای فرزند رسول خدا، آیا شما نیز با این مقام و منزلت و قرابتی که با پیامبر خدا (ص) دارید و با این همه عبادات و اطاعات در این لحظات گریه می کنید؟ حضرت فرمودند: «من برای دو چیز گریه می کنم: اوّل برای هیبت و وحشت روز قیامت که بسیار سخت است، دوّم به سبب فراق و دوری از دوستان که این نیز کار مشکلی است».

7. وصایای آموزنده امام حسن علیه السلام به جُناده:

جُنادَةِ بن اَبی اُمَیه پس از مسموم شدن امام حسن (ص) به حضور آن حضرت رسید. پس از احوال پرسی، به امام (ع) عرض کرد: ای فرزند رسول خدا (ص) مرا موعظه کن. امام حسن (ع) مطالب بسیار مهمّی بیان کردند و از جمله فرمودند:

«ای جُناده خود را برای سفری که در پیش داری پیش از فرا رسیدن اجل مهیا کن.
بدان تو همواره دنیا را طلب می کنی و مرگ هم تو را طلب می کند.
اندوه روزی را که هنوز نرسیده است بر روزی که در آن هستی بار مکن...
بدان در مال حلال دنیا حساب و در حرام آن کیفر و عقاب و در اموال شبهه ناک عتاب هست...
برای دنیای خود به گونه ای تلاش کن که گویی همیشه در آن باقی خواهی ماند و برای آخرت به گونه ای کار کن که گویی همین فردا خواهی مُرد.
اگر طالب عزّت بی عِدّه وعُدّه و هیبت بی مُلک و سلطنت هستی از خواری و ذلّت گناه و نافرمانی خدا پرهیز کن و به اطاعت از فرمان او خود را ملزم ساز».

منبع:

شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام، گلبرگ، اردیبهشت 81، شماره 29، سایت حوزه