مهربانی در احادیث

تشويق به مهربانى با يكديگر:

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

الراحِمونَ يَرحَمُهُم الرّحمنُ تباركَ و تعالى .

اِرحَمُوا مَن في الأرضِ يَرحَمْكُم مَن في السماءِ .

خداى رحمانِ خجسته و والا، به مردمانِ دلرحم رحم مى كند .

به ساكنان زمين رحم كنيد تا آن كه در آسمان است به شما رحم كند .

( كنز العمّال : ۵۹۶۹ )  

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 مَن رَحِمَ و لو ذَبيحَةَ عُصفورٍ  ، رَحِمَهُ اللّه ُ يومَ القِيامةِ .

 هر كه حتى به لاشه گنجشكى رحم كند ، خداوند در روز قيامت بر او رحم آورد .

( كنز العمّال : ۱۵۶۱۴ )  

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 مَن لَم يَرحَمْ  ، لا يُرحَمْ

كسى كه رحم نكند ، به او رحم نشود .

( كنز العمّال : ۵۹۷۱ )  

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 يُنادِي مُنادٍ في النارِ :يا حَنّانُ !  يا مَنّانُ ! نَجِّني مِنَ النارِ .

فَيَأْمُرُ اللّه ُ مَلَكا فَيُخرِجُهُ حتّى يَقِفَ بينَ يَدَيهِ .

فيقولُ اللّه ُ عزّ و جلّ : هل رَحِمتَ عُصفورا .

 آواز دهنده اى در دوزخ فرياد مى زند : مهربانا ! بخشايشگرا ! مرا از آتش رهايى ده .

پس خداوند فرشته اى را فرمان مى دهد كه او را از آتش بيرون مى آورد و در پيشگاه پروردگار مى ايستد .

خداوند عزّ و جلّ به او مى فرمايد : آيا تو به گنجشكى رحم كردى؟

( كنز العمّال : ۵۹۹۲ )  

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن لا يَرحَمْ مَن في الأرضِ  ، لا يَرحَمْهُ مَن في السماءِ .

كسى كه به ساكنان زمين رحم نكند ، آن كه در آسمان است به او رحم ننمايد .

( كنز العمّال : ۵۹۶۵ )  

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 مَن لا يَرْحَمِ الناسَ  ، لا يَرحَمْهُ اللّه ُ .

كسى كه به مردم ترحّم نكند ، خداوند به او رحم نمى كند .

( كنز العمّال : ۵۹۷۲ )  

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن لا يَرحَمْ لا يُرحَمْ  و مَن لا يَغفِرْ لا يُغفَرْ لَه 

و مَن لا يَتُبْ لا يَتوبُ اللّه ُ علَيهِ 

هر كه رحم نكند ، بدو رحم نشود و هركه نبخشد، بخشوده نشود

و هركه پوزش كسى را نپذيرد، خداوند پوزش ( توبه ) او را نخواهد پذيرفت .

( كنز العمّال : ۵۹۶۶ )  

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 إنّما يَرحَمُ اللّه ُ مِن عِبادِهِ الرُّحَماءَ .

 خداوند تنها به بندگان مهربان خود  رحم مى كند .

( كنز العمّال : ۵۹۶۷ )  

كنز العمّال : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود :

 و الذي نَفسِي بيَدِهِ  ، لا تَدْخُلُونَ الجنّةَ حَتّى تَراحَمُوا  .

قالُوا : يا رَسولَ اللّه ! كُلُّنا رَحيمٌ .

قالَ : إنَّهُ لَيْسَ بِرَحْمَةِ أَحَدِكُمْ خاصّةً ، و لكن رحمةَ العامّةِ  رَحمة العامة .

سوگند به آن كه جانم در دست اوست، وارد بهشت نمى شويد تا اينكه به همديگر رحم كنيد .

عرض كردند : اى رسول خدا ! همه ما دلرحم و مهربانيم .

. حضرت فرمود: نه اينكه به يك فرد خاصى رحم كنيد ، بلكه به عموم مردم رحم و مهربانى كنيد . به همه مردم رحم كنيد.

( كنز العمال : ۲۵۲۶۸ )  

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 إنّ اللّه َ رَحيمٌ يُحِبُّ الرَّحيمَ .

 يَضَعُ رحمَتَهُ على كُلِّ رحيمٍ .

 خداوند مهربان است و مهربان را دوست دارد

و مهر خود را براى هر مهر ورزى نهاده است .

( كنز العمّال : ۱۰۳۸۱ )  

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 خابَ عَبدٌ و خَسِرَ لَم يَجعَلِ اللّه ُ تعالى في قَلبِهِ رَحمَةً للبَشَرِ
بازنده و زيانكار است آن بنده اى كه خداوند متعال در دل او، رحم و مهربانى نسبت به انسانها نگذاشته باشد .

( كنز العمّال : ۵۹۶۸ )  

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

رُحَماءُ اُمَّتِي أوساطُها .
 مهربانان امّت من، همان گروه متوسط هستند .

( كنز العمّال : ۵۹۶۴ )  

امام على عليه السلام :

 أحسِنْ يُحسَنْ إلَيكَ ··· ، إرحَمْ تُرحَمْ
 نيكى كن، تا به تو نيكى شود . . . ، رحم كن، تا به تو رحم شود .

( الأمالي للصدوق : ۲۷۸/۳۰۸ )  

امام على عليه السلام :

 إرحَم مَن دُونَكَ ، يَرحَمْكَ مَن فَوقَكَ

 و قِسْ سَهوَهُ بسَهوِكَ و مَعصِيَتَهُ لكَ بمعصِيَتِكَ لِرَبِّكَ و فَقرَهُ إلى رَحمَتِكَ بِفَقرِكَ إلى رَحمَةِ رَبِّكَ

 به فرو دست خود رحم كن، تا فرادستت به تو رحم كند

و خطاى او را با خطاى خودت بسنج و نا فرمانى اش از تو را با نافرمانى خود از پروردگارت و احتياج او به ترحّم تو را به احتياجت به رحمت و بخشايش خدايت .

( غرر الحكم : ۲۴۲۲ )  

امام على عليه السلام :

عَجِبتُ لِمَن يَرجُو رَحمَةَ مَن فَوقَهُ  ،  كيفَ لا يَرحَمُ مَن دُونَهُ؟!

 در شگفتم از كسى كه به رحم و شفقت فرا دست خود اميد دارد ، چگونه به فرو دست خود رحم نمى كند .

( غرر الحكم : ۶۲۵۵ )  

 

كسانى كه قابل مهربانى و ترحّمند :

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

اِرحَمُوا عَزيزا ذَلَّ  و غَنِيّا افتَقَرَ و عالِما ضاعَ في زمانِ جُهّالٍ

 به عزيزى كه خوار گشته و توانگرى كه تهيدست شده و دانشمندى كه در روزگار نادانان تباه گرديده است  رحم و مهربانى كنيد .

( بحار الأنوار:۷۴/۴۰۵/۲ )  

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 اِرحَمِ المَساكينَ .

با مسكينان مهربانى كن .

( كنز العمّال : ۵۹۸۳ )  

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

يا أنَسُ !  اِرحَمِ الصَّغيرَ  وَ وَقِّرِ الكَبيرَ  تَكُن مِن رُفَقائي .

 اى انس ! با كودكان مهربان باش و بزرگسالان را احترام گذار تا از رفيقان من باشى .

( كنز العمّال : ۶۰۵۵ )  

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن لَم يَرحَمْ صَغيرَنا  و لَم يَعرِفْ حَقَّ كَبيرِنا ، فَلَيسَ مِنّا .

هر كه به كودكان ما مهربانى نكند و حقّ (منزلت) بزرگان ما را نشناسد، از ما نيست .

( كنز العمّال : ۵۹۷۰ )  

امام على عليه السلام :

 اِرحَمْ مِن أهلِكَ الصَّغيرَ و وَقِّرْ مِنهُمُ الكَبيرَ

با كودكان خانواده ات مهربان باش و بزرگان خانواده ات را احترام گذار .

( الأمالي للمفيد : ۲۲۲/۱ )  

امام على عليه السلام :

أقِيلُوا ذَوِي المُرُوءاتِ عَثَراتِهِم  ؛

فما يَعثُرُ مِنهُم عاثِرٌ إلاّ و يَدُ اللّه ِ بيَدِهِ يَرفَعُهُ

از لغزشهاى جوانمردان درگذريد ؛

زيرا هرگاه يكى از آنان بلغزد، خداوند دست او را مى گيرد و بلندش مى كند .

( نهج البلاغة : الحكمة ۲۰ )  

امام على عليه السلام :

و إنّما يَنبَغي لِأهلِ العِصمَةِ و المَصنوعِ إلَيهِم في السلامَةِ أن يَرحَمُوا أهلَ الذُّنوبِ و المَعصيَةِ

 و يكونَ الشُّكرُ هُو الغالِبَ علَيهِم .

شايسته است كه افراد پاكدامن و بهره مند از سلامت  با گنهكاران و اهل معصيت  مهربان باشند

و سپاسگزارى [ از خداوند]  بر جان آنان چيره باشد .

( نهج البلاغة: الخطبة ۱۴۰)  

امام على عليه السلام :

 اِرحَمُوا نُفوسَكُم ؛

 فإنّكُم قد جَرَّبتُمُوها في مَصائبِ الدنيا .

 به خودتان رحم كنيد ؛ زيرا شما [ توانِ ] خود را در مصيبت هاى اين جهان آزموديد .

( نهج البلاغة : الخطبة ۱۸۳ )  

امام على عليه السلام :

يا أيُّها الإنسانُ ! ما جَرَّأكَ على ذَنْبِكَ ··· ؟!

أ مَا تَرحَمُ مِن نفسِكَ ما تَرحَمُ مِن غَيرِكَ ؟! .

 

هان  اى انسان ! چه چيز تو را در گناه ورزى گستاخ كرده است . . .؟!

چرا همچنان كه به ديگران رحم مى كنى، به خودت رحم نمى كنى؟!

( نهج البلاغة : الخطبة ۲۲۳ )  

امام صادق عليه السلام :

إنّي لَأرحَمُ ثلاثةً و حَقٌّ لَهم أن يُرحَمُوا :

عزيزُ قَومٍ أصابَتهُ مَذَلَّةٌ بعدَ العِزِّ  و غَنيٌّ أصابَتهُ حاجَةٌ بعدَ الغِنى  و عالِمٌ يَستَخِفُّ بهِ أهْلُهُ و الجَهَلَةُ

 من به سه كس ترحّم مى كنم كه شايسته مهربانى اند :

عزيزى كه به خوارى افتاده و توانگرى كه نيازمند گشته و دانشمندى كه خانواده اش و مردمانِ نادان ، او را خفيف و بى قدر مى شمارند .

( الأمالي للصدوق : ۶۲/۲۲ )  

میزان الحکمه،جلد چهارم.