رخصت ها در احادیث

تشويق به انجام رخصتها

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 إنّ اللّه َ تعالى يُحِبُّ أن تُؤتى رُخصَتُهُ كما يَكرَهُ أن تُؤتى مَعصيَتُهُ .
 خداوند متعال همچنان كه دوست ندارد معصيت شود ، دوست دارد به رخصتهايش .عمل شود .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 إنّ اللّه َ تعالى يُحِبُّ أن تُقبَلَ رُخصَتُهُ ، كما يُحِبُّ العَبدُ مَغفِرَتَهُ .
 خداوند متعال دوست دارد رخصتهايش پذيرفته شود ، همچنان كه بنده دوست دارد آمرزيده شود .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 إنّ اللّه َ يُحِبُّ أن تُؤتى رُخَصُهُ كما يُحِبُّ أن تُؤتى عَزائمُهُ .
خداوند ، همچنان كه دوست دارد واجباتش عمل شود ، دوست دارد رخصتهايش نيز به جا آورده شود .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إنّ اللّه َ يُحِبُّ أن يُؤخَذَ بِرُخَصِهِ كما يُحِبُّ أن يُؤخَذَ بعَزائمِهِ .
 خداوند دوست دارد رخصتهايش به كار بسته شود ، همچنان كه دوست دارد فرايضش انجام پذيرد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

علَيكُم بِرُخصَةِ اللّه ِ التي رَخَّصَ لَكُم .
 به رخصتهاى خداوند كه به شما داده است، پايبند باشيد .

بحار الأنوار ـ به نقل از كافور خادم ـ : امام هادى عليه السلام به من فرمود :

كافورُ الخادِمُ : قالَ لي الإمامُ عليُّ بنُ محمّدٍ عليه السلام : اُترُك لي السَّطْلَ الفُلانِيَّ في المَوضِعِ الفُلانِيِّ لِأتَطَهَّرَ مِنهُ للصلاةِ ، و أنفَذَنِي في حاجَةٍ ··· و اُنسِيتُ ما قالَ لي و كانَت ليلةً بارِدَةً ، فَحَسَستُ بهِ و قد قامَ إلى الصلاةِ و ذَكَرتُ أنّني لَم أترُكْ السَّطلَ فَبَعُدتُ عن المَوضِعِ خَوفا مِن لَومِهِ ··· فَنادانِي نِداءَ مُغضَبٍ فقلتُ : إنّا للّه ِِ، أيشِ عُذرِي ··· فقال عليه السلام : يا وَيلَكَ أ ما عَرَفتَ رَسمِي أنّني لا أتَطَهَّرُ إلاّ بماءٍ باردٍ فَسَخَّنتَ لي ماءً و تَرَكتَهُ في السَّطْلِ؟!فقلتُ : و اللّه ِ يا سَيِّدِي ما تَرَكتُ السَّطلَ و لا الماءَ ! قالَ عليه السلام : الحمدُ للّه ِِ ، و اللّه ِ لا تَرَكنا رُخصَةً ، و لا رَدَدْنا مِنحَةً ، الحَمدُ للّه ِِ الذي جَعَلَنا مِن أهلِ طاعَتِهِ و وَفَّقَنا لِلعَونِ على عبادَتِهِ ، إنّ النبيَّ صلى الله عليه و آله كانَ يقولُ : إنَّ اللّه َ يَغضَبُ عَلى مَن لا يَقبَلُ رُخَصَهُ .
 فلان سطل آب را در فلان جا بگذار تا براى نماز وضو بگيرم و سپس مرا در پى كارى فرستاد . . . من فراموش كردم دستور آن حضرت را انجام دهم . آن شب ، شب سردى بود. وقتى حضرت براى نماز برخاست، من متوجّه شدم و يادم آمد كه سطل را در جايى كه فرموده بود نگذاشته ام . از ترس سرزنش ايشان از جاى خود دور شدم . . . امام عليه السلام مرا با صدايى خشم آلود، فرا خواند . با خود گفتم : إنّا للّه ، حالا چه بهانه اى بياورم؟ . . . امام عليه السلام فرمود : واى بر تو! مگر عادت مرا نمى دانى كه جز با آب سرد، وضو نمى گيرم ، چرا آب را برايم گرم كرده و در اين سطل ريخته اى؟!
عرض كردم : سرورم! به خدا قسم من نه سطلى گذاشته ام و نه آبى! حضرت فرمود : خدا را سپاس ؛ به خدا قسم ما نه رخصتى را فرو گذاشته ايم و نه عطيه اى را رد كرده ايم . سپاس خداوندى را كه ما را از فرمانبرداران خود قرار داد و توفيق عبادتش را به ما ارزانى داشت . پيامبر صلى الله عليه و آله مى فرمود : همانا خداوند بر كسى كه رخصتهاى او را نپذيرد، خشم مى آورد .

امام صادق عليه السلام ـ

مَدُّ الرِّقابِ أحَبُّ إلَيكَ أمِ البَراءةُ مِن عَلِيٍّ ؟ ـ : الرُخصَةُ أحَبُّ إلَيَّ ، أ ما سَمِعتَ قولَ اللّه ِ في عمّارٍ : «إلاَّ مَنْ أُكرِهَ و قَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالإِيمانِ» .
 در پاسخ به يكى از اصحاب كه به ايشان عرض كرد : كشته شدن افراد را [در برابر بيزارى نجستن از على عليه السلام ] خوشتر دارى يا بيزارى جستن آنها را از على؟ ـ فرمود : رخصت (كشته نشدن آنها) را خوشتر دارم . مگر اين سخن خداوند متعال را درباره عمّار نشنيده اى كه : «مگر كسى كه به زور [به اظهار كفر ]وادار شود، و حال آن كه دلش به ايمان خويش مطمئن است» .

ابهام در احاديث رخصتها

امام على عليه السلام :

 أبهِمُوا ما أبهَمَهُ اللّه ُ .
آنچه را خداوند مبهم گذاشته است ، شما نيز مبهم گذاريد .

كنز العمّال ـ به نقل از علقمة بن قيس ـ :

 رأيتُ عليّا على مِنبَرِ الكوفةِ و هو يقولُ: سَمِعتُ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يقولُ: لا يَزنِي الزاني حينَ يَزنِي و هو مؤمنٌ··· فقالَ: يا أميرَ المؤمنينَ، مَن زَنى فقد كَفَرَ؟فقال عليٌّ عليه السلام : إنّ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله كانَ يَأمُرُنا أن نُبهِمَ أحاديثَ الرُّخَصِ ، لا يَزنِي الزاني و هو مؤمنٌ أنّ ذلكَ الزِّنى لَهُ حلالٌ ، فإن آمَنَ بأنّهُ لَهُ حَلالٌ فقد كَفَرَ .
 على[ عليه السلام ]را بر فراز منبر كوفه ديدم كه مى فرمود: شنيدم پيامبر خدا صلى الله عليه و آله مى فرمايد : زناكار ، وقت زنا، با داشتن ايمان، زنا نمى كند . . . علقمه پرسيد : اى امير المؤمنين! كسى كه زنا كند كافر شده است؟على عليه السلام فرمود : رسول خدا صلى الله عليه و آله به ما مى فرمود كه احاديث ناظر به رخصت را در ابهام گذاريم . زناكار ، با اعتقاد به حلال بودن زنا ، زنا نمى كند . اگر به حلال بودن زنا معتقد باشد، كافر شده است .

میزان الحکمه ،جلد چهارم