توبه از نظر احادیث

 

توبه

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

توبه ، گذشته ها را از بين مى برد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

كسى كه از گناه توبه كند مانند كسى است كه گناهى نكرده است.

امام على عليه السلام :

توبه ، رحمت را فرود مى آورد.

هيچ ميانجى و شفيعى كاراتر از توبه نيست.

امام على عليه السلام :

توبه خالصانه گناه را مى زدايد.

امام على عليه السلام :

توبه دلها را پاك مى كند و گناهان را مى شويد.

امام على عليه السلام :

توبه درست، گناه را پاك مى كند.

مقام توبه گر

تشويق همگان به توبه

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

هر كس، پيش از مشاهده، توبه كند خداوند توبه اش را مى پذيرد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

خداوند متعال توبه بنده را، پيش از آن كه به جان كندن افتد، مى پذيرد.

امام باقر عليه السلام ـ پس از آنكه با دست خود به حلقش اشاره كرد ـ فرمود:

 هر گاه جان به اين جا برسد عالِم [راهى براى ]توبه ندارد و جاهل دارد.

امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال از آيه «كسانى كه كارهاى زشت مى كنند ···» ـ فرمود :

 آن زمانى است كه امر آخرت را مشاهده كنند.

الكافى :امام صادق عليه السلام با دست خويش به گلوى مباركش اشاره كرد و فرمود: 

إذا بَلَغتِ النَّفْس هاهُنا ـ و أشارَ بِيَدِهِ إلى حَلْقِهِ ـ لَم يَكُن للعالِمِ تَوبَةٌ ، ثُمّ قَرَأ: «إنّما التّوبةُ على اللّه للّذين يَعملونَ السُّوءَ بجهالةٍ»

هرگاه جان به اين جا برسد عالِم [راهى به] توبه ندارد. آن گاه اين آيه را تلاوت كرد: «همانا توبه بردن به درگاه خدا براى كسانى است كه نادانسته بد مى كنند».

امام صادق عليه السلام :

زمين از حجّت تهى نمى ماند، مگر چهل روز پيش از روز رستاخيز. و چون حجّت برداشته شد، درهاى توبه بسته مى شود و آن گاه، ايمان آوردن كسانى كه تا آن زمان ايمان نياورده باشند سودى ندارد.

امام رضا عليه السلام ـ در پاسخ به اين پرسش كه: چرا خداوند فرعون را با آن كه ايمان آورد و به يگانگى او اقرار كرد غرق ساخت؟ ـ فرمود :

 زيرا او هنگامى ايمان آورد كه عذاب را مشاهده كرد و ايمان آوردن به هنگام مشاهده عذاب پذيرفته نيست.

پشيمانى ، توبه است

پايه هاى توبه

امام باقر عليه السلام ـ كه ابتدا در پاسخ به يكى از بزرگان نخع كه گفت: «من از زمان حَجّاج تاكنون والى هستم آيا توبه من پذيرفته مى شود؟» خاموش ماند، پس از آنكه او سخنش را تكرار كرد ـ فرمود :

 نه، مگر آن كه حقّ هر حقدارى را به او برگردانى.

الكافى ـ به نقل از على بن ابى حمزه ـ :

 دوستى داشتم كه از دبيران بنى اميّه بود؛ به من گفت : از امام صادق عليه السلام براى من اجازه ملاقات بگير. من از حضرت اجازه خواستم و ايشان اجازه داد. وقتى آن مرد به حضور حضرت رسيد، سلام كرد و نشست و سپس گفت: فدايت شوم، من در دستگاه ادارى اين جماعت كار مى كردم و از دنياى آنان به مال و منال فراوانى رسيدم و براى به دست آوردن آن ، چشم بر هم نهادم (به حلال و حرام توجّهى نكردم) ··· آيا راهى براى بيرون آمدن [از اين وضع ]دارم؟ فرمود: اگر برايت بگويم انجام مى دهى؟ عرض كرد: انجام مى دهم. فرمود: از تمام مال و ثروتى كه در دستگاه ادارى آنها به دست آورده اى خودت را خلاص كن. كسانى را كه مى شناسى مالشان را به آنها برگردان و كسانى را كه نمى شناسى از طرفشان صدقه بده. در اين صورت ، من براى تو ضمانت مى كنم كه خداوند عزّ و جلّ تو را به بهشت برد.

توبه محارب

انواع توبه

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أحْدِثْ لكُلِّ ذَنبٍ تَوبَةً ، السِّرُّ بالسِّرِّ و العَلانِيَةُ بالعَلانِيَةِ .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

اى پسر مسعود! گناه را پيش مينداز و توبه را به تأخير ميفكن، بلكه توبه را پيش افكن و گناه را به تأخير انداز؛ زيرا خداوند متعال در كتاب خود مى فرمايد: «بلكه انسان مى خواهد جلويش باز باشد (در تمام عمر فسق و فجور كند)».

امام على عليه السلام :

از آنان مباش كه بدون عمل به آخرت اميد مى بندند و با آرزوى دراز توبه را به تأخير مى اندازند ··· هرگاه با خواهشى نفسانى مواجه شوند گناه را پيش مى اندازند و توبه را تأخير.

امام على عليه السلام :

هرگاه گناهى مرتكب شدى، به محو آن با توبه بشتاب.

امام على عليه السلام :

كسى كه توبه را به فردا حوالت دهد، از هجوم مرگ در معرض بزرگترين خطر است.

امام جواد عليه السلام :

به تأخير افكندن توبه فريب و غفلت است و طولانى شدن و امروز و فردا كردن، مايه حيرت و سرگشتگى.

آسان تر از توبه

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

هيچ گروهى در انجمن خود ياد خدا نمى كنند، مگر آن كه ندا دهنده اى از آسمان بر آنان ندا مى دهد: برخيزيد! كه خداوند گناهان و زشتيهايتان را به نيكى بدل كرد و همه شما را آمرزيد.

امام صادق عليه السلام :

خداوند عزّ و جلّ به داوود پيامبر ـ كه بر پيامبر ما و خاندانش و بر او درود باد ـ وحى كرد: اى داوود! هرگاه بنده مؤمن من گناهى كند و سپس از آن گناه برگردد و توبه نمايد و به هنگام ياد كردن از آن گناه از من شرم كند، او را مى آمرزم و آن گناه را از ياد فرشتگان نگهبان اعمال مى برم و آن را به نيكى بدل مى كنم . و از اين كار باكى ندارم كه من مهربانترين مهربانانم.

 اين آيه درباره شماست. در روز رستاخيز مؤمن گنهكار را آورده، در برابر خداوند عزّ و جلّ نگه مى دارند و خداوند، خود، به حسابش رسيدگى مى كند ··· تا آن كه وى را بر همه گناهانش آگاه مى سازد و او همواره مى گويد: مى دانم. پس، خداوند به او مى فرمايد: در دنيا گناهان تو را پرده پوشى كردم ، و امروز آنها را مى بخشم. گناهان بنده مرا به نيكى تبديل كنيد.پس، نامه اعمال او در برابر مردم بالا برده مى شود. آنها مى گويند: سبحان اللّه ! آيا اين بنده حتّى يك گناه هم نداشته است؟!

حتم كردن بر خدا