امامت امام جواد علیه السلام در کودکی

امامت امام جواد علیه السلام در کودکی

۰۹ شهریور ۱۳۹۴ 0

امام نهم که نامش «محمد» و کنیه اش «ابوجعفر» و لقب او «تقی» و «جواد» است، در ماه رجب سال 195 هـ..ق در شهر مدینه دیده به جهان گشود.[1]
روزی که پدر بزرگوار امام جواد(علیه السلام) به شهادت رسید، امام نهم، حدود هشت سال داشت.[2] بنابراین حضرت جواد(علیه السلام) نخستین امامی بود که در کودکی به منصب امامت رسید. به طور طبیعی نخستین پرسشی که هنگام مطالعه زندگی آن حضرت به نظر می رسد، این است که چگونه یک کودک هشت ساله می تواند مسئولیت حساس و سنگین امامت و پیشوایی مسلمانان را بر عهده بگیرد؟
در پاسخ این سؤال باید توجه داشت: درست است که دوران شکوفایی عقل و جسم انسان معمولاً حد و مرز خاصی دارد که با رسیدن آن زمان، جسم و روان به حد کمال می رسد؛ ولی چه مانعی دارد که خداوند قادر حکیم، برای مصالحی، این دوران را برای بعضی از بندگان خاص خود کوتاه ساخته، در سال های کمتری خلاصه کند؟ در جامعه بشری از آغاز تاکنون افرادی بوده اند که از این قاعده عادی مستثنا بوده اند و در پرتو لطف و عنایت خاصی که از طرف خالق جهان به آنان شده است، در سنین کودکی به مقام پیشوایی و رهبری امتی نائل شده اند.[3]

دو گواه الهی

1. حضرت یحیی (علیه السلام) در دوران کودکی به نبوت برگزیده شد. قرآن مجید درباره حضرت یحیی و رسالت او و اینکه در دوران کودکی به نبوت برگزیده شده است، می فرماید:
«... وَ آتَیناهُ الحُکْمَ صَبِیّاً»؛ ... و از کودکی به او نبوّت دادیم».[4]

2. با اینکه برای آغاز تکلم و سخن گفتن کودک، معمولاً زمانی حدود دو سال لازم است، ولی می دانیم که حضرت عیسی(علیه السلام) در همان روزهای نخستین تولد زبان به سخن گشود و از مادر خود (که به قدرت الهی بدون ازدواج باردار شده و نوزادی به دنیا آورده بود و به این جهت مورد تهمت و اهانت قرار گرفته بود) به شدت دفاع کرد و یاوه های معاندین را با منطق و دلیل رد کرد، درصورتی که این گونه سخن گفتن و با این محتوا، در شأن انسان های بزرگ سال است. قرآن مجید گفتار او را چنین نقل می کند:
«قالَ إِنّی عَبْدُاللهِ آتانِیَ الْکِتابَ وَ جَعَلَنی نَبِیّا وَ جَعَلَنی مُبارَکًا أَیْنَ ما کُنْتُ وَ أَوْصانی بِالصّلاهِ وَ الزّکاهِ ما دُمْتُ حَیّا وَ بَرّا بِوالِدَتی وَ لَمْ یَجْعَلْنی جَبّارًا شَقِیّا.»؛ (عیسی) گفت: بی شک من بنده خدایم، به من کتاب (انجیل) عطا فرموده و مرا پیامبر خویش قرار داد. او مرا در هر جا که باشم وجودی پربرکت قرار داده است، و مرا تا آن زمان که زنده ام به نماز و زکات توصیه فرموده و (نیز مرا) به نیکی در حق مادرم سفارش کرده و جبار و شقی قرار نداده است».[5]
با توجه به آنچه گفته شد به این نتیجه می رسیم که قبل از امامان نیز، مردان الهی دیگری از این موهبت و نعمت الهی برخوردار بوده اند و این امر اختصاص به امامان ما نداشته است.[6]

تصریح امام رضا(علیه السلام) بر امامت امام جواد(علیه السلام) در کودکی

1. شیخ مفید در کتاب «ارشاد» با سند پیوسته خود از صفوان بن یحیی که از اصحاب امام هشتم(علیه السلام) بود نقل می کند: «من به امام رضا(علیه السلام) عرض کردم، پیش از آنکه خداوند متعال ابوجعفر را (کنیه امام جواد(علیه السلام)) به شما عنایت فرماید، مکرّر می گفتید که خداوند، پسری به من عنایت خواهد فرمود. اکنون که خداوند متعال چشمان ما را با وجود آن عزیز، روشن ساخته است، این نکته را به یاد می آورم که خداوند آن روز را پیش نیاورد اگر شما را در میان خود، مشاهده نکنیم در چنین صورت، ما به کدام سو و به کدام پیشوا باید پناهنده شویم؟»
امام، با دست خود به سوی ابوجعفر که هنوز طفل خردسالی بیشتر نبود اشارت فرمودند، که او جانشین من خواهد بود، دوباره به حضور امام عرض کردم: «فدایت گردم، ابوجعفر بیشتر از سه سال ندارد».
فرمودند: «خردسالی در ابلاغ رسالت الهی، ایرادی ندارد! مگر عیسی بن مریم وقتی که بر مقام رسالت و پیشوایی رسید، بیشتر از سه سال داشت؟»[7]

2. فرزند نجاشی به یکی از یاران امام رضا(علیه السلام) به نام ابی نصر بزنطی گفت که این سؤال را از امام رضا(علیه السلام) بپرسید که امامت و پیشوایی ملّت، پس از امام با چه کسی خواهد بود؟
امام در پاسخ او فرمودند: «امامت و پیشوایی پس از من، با پسرم خواهد بود.» این کلام را امام وقتی ایراد فرمودند که هنوز امام جواد(علیه السلام)، به دنیا نیامده بود و از طرفی می دانیم که امام، فرزند دیگری جز او نداشت.[8]

3. کلیم بن عمران می گوید: «به حضور امام رضا(علیه السلام) عرض کردم، خدا را بخوانید تا فرزندی به شما عنایت فرماید که چشمان ما روشن گردد».
امام فرمودند: «خداوند متعال، تنها فرزندی به من عنایت خواهد کرد که او وارث من می گردد.» هنگامی که نوزادی در دودمان امام پا به عرصه حیات گذاشت، امام رو به یاران و اصحاب خود فرمودند: «خداوند متعال پسری همانند موسی بن عمران به من عنایت فرموده است که وارث و جانشین من می گردد، این فرزند با جور و ستم، در راه خدا کشته می شود».[9]

4. یکی از یاران امام رضا(علیه السلام) می گوید: در خراسان در محضر امام رضا(علیه السلام) بودیم. یکی از حاضران به امام عرض کرد: سرور من، اگر (خدای نخواسته) پیش آمدی رخ دهد، به چه کسی مراجعه کنیم؟ امام فرمود: به فرزندم ابوجعفر.[10] در این هنگام آن شخص سن حضرت جواد(علیه السلام) را کم شمرد، امام رضا(علیه السلام) فرمود: خداوند عیسی بن مریم را در سنی کمتر از سن ابوجعفر، رسول و پیامبر و صاحب شریعت تازه قرار داد.[11]

5. امام رضا(علیه السلام) به یکی از یاران خود به نام «معمفر بن خلّاد» فرمود: «من ابوجعفر را در جای خود نشاندم و جانشین خود قرار دادم، ما خاندانی هستیم که کوچک ترینِ ما، مو به مو از بزرگانمان ارث می برند»![12]
_______________________
پی نوشت:
[1]. کلینی، اصول کافی، تهران، مکتبه الصدوق، 1381 هـ .ق، ج 1، ص 292.
[2]. طبرسی، اعلام الوری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ص 344.
[3]. سیره پیشوایان، ص 535.
[4]. مریم: 12.
[5]. مریم: 30 ـ 32.
از بعضی از روایات استفاده می شود که حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ در آن زمان که سخن گفت، «نبی» بوده و هنوز منصب «رسالت» نداشته است و در هفت سالگی به مقام رسالت نائل گردیده است. بنابراین هیچ استبعادی ندارد که ائمه ـ علیهم السلام ـ هم در سنی همانند سنّ حضرت عیسی به منصب امامت برسند (کلینی، اصول کافی، تهران، مکتبه الصدوق، 1381 هـ . ق، ج 1، ص 382).
[6]. سیره پیشوایان، ص 536.
[7]. چهارده نور پاک، ج 2، ص 1433؛ به نقل از: ارشاد مفید.
[8]. اصول کافی، چاپ غفاری، ج 1، ص 320.
[9]. چهارده نور پاک، ج 2، ص 1435.
[10]. ابوجعفر کنیه امام جواد(ع) است، ایشان را برای تمایز از امام باقر(ع) ابوجعفر ثانی می نامند.
[11]. اصول کافی، ج 1، صص 322 و 384.
[12]. شیخ مفید، الارشاد، قم، مکتبه بصیرتی، ص 318.

منبع: مجله اشارات - آذر 1387، شماره 115

کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام
کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام
تلگرام قرآن و حدیث
کانال قرآن و حدیث در ایتا
کانال قرآن و حدیث در گپ
پیام رسان سروش _ کانال قرآن و حدیث