قرآن و جاذبه عمومی موجودات (قانون نیوتن)

«نیوتن» منجم و ریاضیدان معروف انگلیسی در قرن هفدهم میلادی قانون جاذبه عمومی موجودات را کشف کرد.پیش از کشف قانون جاذبه توسط نیوتن، آیات متعددی از قرآن بر این حقیقت دلالت می کنند که آسمانها و زمین به وسیله نیروی نامرئی نگهداشته شده و از سقوط و جابه جایی محفوظ اند؛

در آیه 10 سوره مبارکه لقمان نیز می فرماید: «خَلَقَ السَّمَاوَاتِ بِغَیرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا». بر اساس تفسیر صحیح از آیت «بِغَیرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا» که به معنای «ستونهای نامرئی» است، این چیز نامرئی مایه برافراشتگی آسمانها معرفی شده است. این ستونهای عظیم غیر قابل رؤیت، می تواند به وضوح اشاره به نیروی جاذبه باشد که مابین تمام کرات آسمانی برقرار است و مایه نگهداری آنها است.2داستان این کشف، مشهور و جذاب است: وقتی که او زیر درخت سیبی برای استراحت نشسته بود، یک سیب از درخت جدا شد و بر روی او افتاد؛ اما او این مسئله را ساده، تلقی نکرد و در فکر فرو رفت و نتیجه آن، کشف یک قانون جدید به نام او شد.
طبق این قانون کلیه اجسام ـ بزرگ و کوچک ـ در یکدیگر تأثیر متقابل دارند و یکدیگر را جذب میکنند و این کشش با دو چیز به نام «جرم و فاصله» ارتباط دارد، «با این تفاوت که جسم با جرم نسبت مستقیم و با فاصله نسبت معکوس دارد؛ یعنی هر قدر که جرم یک جسم بیشتر باشد، نیروی کشش آن نیز زیادتر است؛ مثلاً چون جرم خورشید 330 هزار برابر جرم زمین است، لذا نیروی جاذبه خورشید هم 330 هزار برابر جاذبه زمین است و روی همین اصل است که زمین، مانند سیارات دیگر تحت تأثیر جاذبه خورشید قرار میگیرد.
از سوی دیگر هر اندازه فاصله دو جسم بیشتر باشد، تأثیر جاذبه کمتر میشود و به نسبت مجذور این فاصله، نیروی جاذبه کاهش می یابد. بیان مختصر فرمول جاذبه این است که: دو جسم یکدیگر را به نسبت مستقیم جرم و به نسبت معکوس مجذور فاصله را جذب می کنند».1
هر چند نیوتن به کشف این نیرو مشهور شد، ولی بسیار شگفت انگیز است که بدانید این مسئله در قرآن به صراحت بیان گردیده و از این پدیده شگفت پرده برداری شده است. آیات متعددی از قرآن بر این حقیقت دلالت می کنند که آسمانها و زمین به وسیله نیروی نامرئی نگهداشته شده اند و از سقوط و جابه جایی محفوظ اند؛
از جمله آیه: «اللهُ الَّذِی رَفَعَ السَّمَاوَاتِ بِغَیرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ...» رعد/2؛ خداوند همان کسی است که آسمانها را با ستونهای نامرئی برافراشت ... .

در آیه 41 سوره فاطر نیز سخن از نگهداری آسمان و زمین به وسیله خداوند است که بر اساس نظام علت و معلول حاکم بر جهان، می تواند از طریق قانون جاذبه عمومی حاصل شود.
در این آیه می خوانیم: «إِنَّ اللهَ یمْسِکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ أَنْ تَزُولا وَلَئِنْ زَالَتَا إِنْ أَمْسَکَهُمَا مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ»؛ همانا خداوند آسمان و زمین را نگاه میدارد تا نیفتند و اگر بیفتند بعد از او هیچ کس آنها را نگه نمی دارد. از این آیه نیز میتوان جاذبه عمومی را هم در زمین و هم در آسمان به دست آورد.3

معصومان(علیهم السلام) که شاگردان مکتب قرآن اند نیز هدایتهای راهبردی را در این زمینه ارائه داده اند که در زیر به یک نمونه از آن اشاره میشود.
حضرت علی (علیه السلام) می فرماید: «أرساها علی غیر قرار و اقامها بغیر قوائم و رفعها بغیر دعائم؛ پروردگار زمین را بدون تکیه گاه استوار ساخت و بدون پایه و ستون برافراشت».4
____________________________
پی نوشت:
1. دانش عصر فضا، آیت الله حسین نوری، ص 47.
2. قرآن و آخرین پیامبر، ناصر مکارم شیرازی، ص 168ـ169.
3. همان. نیز قرآن و علوم روز، سید جواد افتخاریان، ص240؛ پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ص148ـ149.
4. مطالب شگفت انگیز قرآن، گودرز نجفی، ص45.

نویسنده: علی اسعدی
منبع: مجله «نسیم وحی» بهمن 1385، شماره 5