وقایع روزهفدهم رمضان
۲۶ آبان ۱۳۹۵ 0 فرهنگ و اجتماع۱- جنگ بدر كبرى در سال دوم هجرت
در سال دوم هجرت لشكر كفار قريش به تعداد ۹۵۰ تن از مكه بيرون آمدند و قصد جنگ با پيامبر نمودند . حضرت نيز با ۳۱۳ نفر از مدينه حركت كرد و به صحراى بدر ميان مكه و مدينه رسيدند.
بدر دشت وسيعى است كه دو رشته كوه در سمت مشرق و مغرب محيط به دشت بدر مى باشد. پيامبر اسلام با مشورت حباب بن منذر انصارى جنوب بدر را اردوگاه قرار دادند.در اين جنگ نخست عُتبه با برادرش شيبه و پسرش وليد به ميدان آمده و مبارز خواستند . سه نفر از انصار به جنگ آنها رفتند عتبه گفتند : شما كفو ما نيستيد . اى محمد از پسر عموهاى ما بفرست . حضرت پيامبر على و حمزه و عبيدة بن حارث را فرستاد.
على عليه‌السلام شمشيرى بر دوش وليد و شمشير ديگرى بر ران او چنان زد كه جان داد و به كمك حمزه شتافت و بر سر شيبه شمشيرى زد كه نصف سرش بر زمين افتاد بعد به يارى عبيده رفت و عبيده شمشيرى بر سر عتبه زده بود و رمقى داشت كه على عليه‌السلام او را به جنهم واصل كرد . رعب در دل كفار افتاد به تحريك ابوجهل همگى حمله كردند . پيامبر دست به دعا برداشت كه خداوند ملائكه آسمانى به يارى مسلمانان فرستاد . جنگ سختى درگرفت . شير خدا على مرتضى عليه‌السلام ۳۶ نفر را به جنهم واصل كرد و ساير كفار فرار نمودند ولى مسلمانان ايشان را تعقيب و هفتاد تن از ايشان را اسير كردند و جنگ به نفع مسلمين خاتمه يافت.
ابوجهل كه نامش هشام بن مغيره مخزومى است از دشمنان سر سخت پيامبر بود و از فرط ناجنسى و زشت سيرتى بابى جهل (پدر جهل و نادانى) مكنّى شد در مكه به پيامبر آزار بيشتر داده بود و خاكستر و مشيمه شتر را بر سر پيامبر ريخته و سنگ بر دندان مبارك زده بود.
در جنگ بدر دو برادر انصارى به نامهاى معاذ و معوذ انصارى در صدد كشتن او برآمدن و بر وى حمله كردند و معاذ شمشيرى بر پاى او زد . ابوجهل بر زمين افتاد و عبدالله بن مسعود سر آن را بريد و به حضور پيامبر آورد.
ناگفته نماند كه هفتاد نفر از بزرگان قريش در جنگ كشته شدند كه ۳۶ نفر آنها را حضرت على و بقيّه را مسلمين كشتند و جمعى زخمى شدند و هفتاد نفر نيز اسير گشتند كه بعضى به حكم پيامبر مقتول و بقيه را در برابر دريافت فديه آزاد كردند اما از مسلمين چهارده تن شهيد شدند كه شش نفر از مهاجرين و هشت نفر از انصار بودند.
خطيب خوارزمى حنفى در مناقب از پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نقل مى كند كه : رسول خدا روز بدر فرمود : رضوان ملكى از ملائكه است كه ندا مى كند:
لا سيف الّا ذوالفقار و لا فتى الّا علىّ.
و ابن مغازلى شافعى نيز در مناقب مى نويسد که : در جنگ احد نيز منادى در آسمان ندا كرد :
لا سيف الّا ذوالفقار و لا فتى الّا على .
يادآورى: جنگهاى حضرت رسول اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم كه خودشان تشريف مى بردند غزوه گويند و در جنگهائى كه خودشان نمى رفتند سريّه يا بعث نامند و كليه غزوات آن بزرگوار بنا به نوشته كامل بن اثير بيست و هفت و سراياى آن حضرت ۳۶ مى باشد.
غزوات عبارتند از: اَبواء (ودّان نيز گويند) - بُواط - ذوالعشيره - بدر كبرى - بنى سُلَيم (قرقرة الكُدر) - سويق - بحران - احد - ذى اَمَرّ(غَطْفان و انمار نيز گويند) - حمراء الاسد بنى النّضير - ذات الرِّقاع - بدرالخيره (بدر صغرى) - دُومة الجندل - بنى قُريظه - بنى لَحْيان (عُسفان) - بنى قَرَد - حُديبيّه - عمرة القضاء - فتح مكه - حُنين - طائف - تبوك - خندق (احزاب) - بنى مصطلق.
در نه غزوه كُشت و كشتار رخ داد كه عبارتند از: بدر كبرى - احد - خندق (احزاب) - بنى قُريظه - بنى مُصطلق (مُريسيع) - خيبر - فتح مكه - حنين - طائف.
پيامبر در جنگ تبوك حضرت على عليه‌السلام را در مدينه به جاى خود نصب كرد و حضرت على به جنگ نرفت و پيامبر اسلام رفتند.
۲- معراج حضرت رسول اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در سال دوازدهم بعثت
شب ۱۷ يا ۲۱ رمضان دوازدهم بعثت معراج پيغمبراسلام درمكه معظمه واقع شد.
بنا به رواياتى جبرئيل و ميكائيل و سرافيل با افواج ملائكه و براق بهشتى به حضور پيغمبر اسلام مشرف شد . جبرئيل مأموريت خود را عرضه داشت، برخيز يا رسول الله خداوند تو را مكرم داشته كه با حدى چنين اكرام نشده است . جبرئيل ركاب و ميكائيل عنان بگرفت و به براق سوار نمودند . ملائكه اطراف پيغمبر را احاطه كرده به عالم بالا بردند . انبياء و رسل با حضرت ملاقات و در نماز به آن حضرت اقتداء نمودند . رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود : در هر آسمان ملائكه از اميرالمؤمنين جويا شده و سلام مى رسانيدند .
در محلى جبرئيل ايستاد كه بيشتر از اين نمى توانم بروم . خطاب از ربّ العزّه رسيد : اى محمد تنها بيا، پيامبر تا پاى عرش اعظم رسيد كه در بعضى كتب مربوطه مسطور است.
مخفى نماند معراج پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در ۵۲ سالگى با جسم و روح پاك انجام يافت.
در سفينة البحار آمده که : امام صادق عليه‌السلام فرمو د : من انكر ثلثة اشياء فليس من شيعتنا المعراج و المسائلة فى القبر و الشّفاعة امام صادق فرمود : هر كس يكى از سه چيز را انكار كند از ما نيست معراج و سوال قبر و شفاعت معصومين.
اعتقاد به معراج نفيا و اثباتا مخصوص به فرق مسلمين است و از ضروريات دين مقدس اسلام و صريح قرآن كريم مى با شد . چنانكه خداوند فرموده: سبحان الّذى اسرى بعبده ليلا من المسجد الحرام الى المسجد الاقصى الّذى باركنا حوله لنريه من آياتنا انّه هو السّميع البصير، ولى در كيفيت معراج بين مسلمين اختلافست و از ضروريات مذهب اماميّه اثنا عشريّه است كه حضرت با همين جسم و روح پاك در حال بيدارى از مسجدالحرام به مسجد اقصى و از آنجا به آسمانها برده شد تا به سِدرة المنتهى رسيدند و بعضى از آيات سماوى و ارضى را به حضرت نشان دادند . پيغمبر اسلام نماز مغرب را در مسجد الحرام اداء نمود و سير داده شدند و بعد از بازگشت نماز صبح را باز در مسجد الحرام خواندند.
اينكه در كدام شب بود بين مورخين اختلاف است .از جمله:
۱۷ رمضان ۱۸ ماه قبل از هجرت .
۱۷ ربيع الاوّل يك سال قبل از هجرت از شعب ابي طالب .
۲۷ رجب يك سال و دو ماه قبل از هجرت .
۲۱ شهر رمضان شش ماه قبل از هجرت .
و از كجا سير داده شد باز اقواليست.از جمله :
از خانه امّ هانى خواهر حضرت امير المؤمنين عليه‌السلام .
از خانه جناب خديجه .
از شِعب ابي طالب (دره اى بود بين دو كوه) .
ازمسجد الحرام .
از اَبْطح شايد به مسجد الحرام آوردند و از آنجا سير دادند . چون قرآن از مسجد الحرام فرموده است .
و باز اختلاف است كه چند دفعه معراج نموده اند ؟
چنانكه در اخبار دو دفعه و ۱۲۰ دفعه آمده است . حضرات علماء فرموده اند : شايد دو دفعه با جسم و روح و ۱۲۰ دفعه فقط روحانى بوده است.
در آیه اول سوره اسراء سیر زمینی پیامبر (ص) از مسجد الحرام تا مسجد اقصى را فرموده و در ایات دوازدهم تا هجدهم سوره نجم قسمت دوم را يعنى سير آسمانى را بيان فرموده است :و لقد راه نزلة اُخرى عن سدرة المنتهى عندها جنّة الماوى تا لقد راى من آيات ربّه الكبرى.
۳- نزول آيه خمس (سو ره انفال آيه ۴۱) در سال دوم هجرت
در منتهى الصادقين ج ۴ ص ۱۹۴ آمده که : از امام صادق عليه‌السلام مرويست كه نزول آيه خمس در نوزدهم رمضان اتفاق افتاده ولى مشهور در هفدهم رمضان سال دوم هجرى در جنگ بدر است.
(سوره انفال آيه ۴۱) و اعلموا انّما غنمتم من شى ء فانّ للّه خمسه للرّسول ولذى القربى و اليتامى و المساكين و ابن السّبيل ان كنتم آمنتم باللّه:يعنى بدانيد از چيزي كه فائده برديد يك پنجم آن مال خدا و پيامبر و خويشان وى و مال يتيمان و فقيران و مسافران درمانده است (بايد به ايشان برسانيد) هر گاه به خدا و آنچه فرو فرستاديم بر بنده خودمان محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در روز بدر ايمان آورده ايد. بنابراين از آن روز موظف هستند در موقع حصول ربح يك پنجم آن را بپردازند كه نصفش سهم سادات و نصف ديگر مال اما م عليه‌السلام مى باشد.
در مجمع البحرين ماده غنم آمده که : الغنيمة فى الاصل هى الفائدة المكتسبه ولكن اصطلح جماعة انّ ما اخذ من الكفّار ان كان من غير قتال فهو فى ء و ان كان مع القتال فهو غنيمة واليه ذهب الاماميّه.
در مجمع البيان آمده که: قال اصحابنا الخمس واجب فى كل فائدة تحصل للانسال من المكاسب و ارباح التجارات و فى الكنوز و المعادن و الغوص و غير ذلك ممّا هو مذكور فى الكتب و يمكن ان يُستدلّ على ذلك بهذه الآيه فان فى عرف اللّغة يطلق عن جميع ذلك اسم الغنيمة. در مجمع البحرين آمده: غنيمت در لغت فائده بدست آمده را گويند و در اصطلاح جماعتى آنچه از كفار بدون جنگ اخذ مى شود فى ء و آنچه با جنگ گرفته مى شود غنيمت گويند.
در مجمع البيان نوشته که : علماى شيعه مى گويند : خمس در هر فائده اى كه به دست انسان مى آيد واجب است . از قبيل : كسبها و منفعت تجارتها و در گنج و معدنها و آنچه از قعر دريا به دست آيد و از چيزهائي كه در كتب فقه مذكور است و امكان دارد با اين آيه به خمس استدلال شود . زيرا در اصطلاح لغت بر همه اينها غنيمت گفته مى شود . پس هفت چيزي كه در كتب فقهيّه بر آنها خمس واجب است غنيمت گفته مى شود.
اگر گفته شود كه خمس در قرآن فقط در غنيمت جنگى مى باشد در جواب بايد گفت : در غير غنيمت وجوب خمس با اخبار ثابت است.
چنانكه دركتب فقه آمده در هفت چيزخمس واجب است: منفعت كسب - معدن - گنج - مال حلال مخلوط به حرام - جواهرى كه بواسطه غواصى بدست مى آيد - غنيمت جنگى - زمينى كه كافر ذمى از مسلمان مى خرد.
۴- فوت عايشه
عائشه دختر ابوبكر بن ابى قحافه و مادرش ام رومان دختر عامر بن عمير مى باشد . در هفت سالگى پيامبر با او ازدواج كرد (تا به اين وسيله پدرش جلب و از خرابكارى باز ماند) پس از گذشت ۱۸ ماه از هجرت رسول اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در ۹ سالگى به خانه پيامبر آمد و ۹ سال با رسول خدا زندگى نمود .
در اين مدت اخلاق تند عايشه و حسادت با ساير زنان رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و با خديجه مرحومه و عداوت او با على بن ابي طالب و فاطمه زهرا و حسنين را تاريخ ضبط كرده است . به طور كلى زنان پيامبر از دست حسادت او ناراحت بودند و در نتيجه پيامبر از اين حالت رنج مى برد . اين زن در اثر تحركاتش جنگ جمل را برپا نمود و هيجده هزار نفر مسلمان ساده را به كشتن داد و جنازه امام حسن عليه‌السلام را مانع شد در پهلوى پيامبر اسلام دفن شود .عاقبت با اشاره او جنازه را تير باران كردند و امام حسين و ساير برادران مجبور شدند در قبرستان بقيع دفن نمايند.
در بعضى تواريخ آمده كه : به اجل طبيعى فوت كرد و ابوهُريره بر او نماز خواند و در بقيع دفن شد در روز ۱۷ رمضان سال ۵۷ يا ۵۸ قمرى در سنّ ۶۷ سالگى.
در كامل بهائى ج ۲ ص ۲۷۰ نوشته شده كه : معاويه چاهى كند و عايشه را در آن انداخت . چون منكر اخذ بيعت به يزيد بود.
در حبيب السير ج ۱ منقولست که : در سال ۵۶ معاوية بن ابى سفيان براى بيعت گرفتن به فرزندش يزيد به مدينه منوره رفت حسين بن على عليه‌السلام و عبدالله بن عمر و عبدالرحمن بن ابى بكر و عبدالله بن زبير را رنجانيد عايشه زبان سرزنش واعتراف به معاويه گشود و با وليعهدى يزيد موافقت نكرد، معاويه در خانه خويش چاهى كند و سر آن را به خاشاك پوشانيد و صندلى بر روى آن نهاد . عايشه را به ضيافت دعوت كرد بر آن صندلى نشاند . عايشه در چاه افتاد و معاويه سر چاه را به آهك مضبوط كرد و از مدينه به مكه رفت.
۵- دستور بناء مسجد جمكران در نزديكى شهر مقدس قم
در نجم الثاقب ص ۲۹۴ آمده است که : حسن بن محمد بن حسن قمى در تاريخ قم از كتاب مونس الحزين فى معرفة الحقّ و اليقين (اين كتاب را به شيخ ابوجعفر محمد بن بابويه قمى نسبت مى دهد) نقل كرده كه : سبب بناى مسجد جمكران در يك فرسخى شهر مقدس قم امر مبارك امام عصرعليه‌السلام به شيخ صالح حسن بن مثله جمكرانى ره و به سيد ابوالحسن رضا از سادات شريف قم مى باشد. اين دستور شب سه شنبه ۱۷ رمضان المبارك سال ۳۹۳ قمرى از طرف امام بزرگوار صادر شده و تاكنون آن مسجد با عمارت زيبا ملاذ عامّه مردم است و هر روز بر عمارت و زيبائى آن افزوده مى گردد.
