وَ قَالَ (عليه السلام) فِي بَعْضِ الْأَعْيَادِ: إِنَّمَا هُوَ عِيدٌ لِمَنْ قَبِلَ اللَّهُ صِيَامَهُ وَ شَكَرَ قِيَامَهُ؛ وَ كُلُّ يَوْمٍ لَا يُعْصَى اللَّهُ فِيهِ فَهُوَ عِيدٌ.
در يكى از عيدها فرمود: عيد از آن كسى است كه روزه اش پذيرفته شده و نمازش را پاداش داده اند. هر روزى، كه در آن روز، خدا را معصيت نكنى، تو را روز عيد است.
آن حضرت در بعضى از اعياد فرمود: اين عيد است براى كسى كه خداوند روزه اش را قبول و نمازش را سپاس نهاده، و هر روزى كه خداوند در آن نافرمانى نشود روز عيد است.
شناخت روز عيد (اجتماعى، اخلاقى):و درود خدا بر او، فرمود: (در يكى از روزهاى عيد) اين عيد كسى است كه خدا روزه اش را پذيرفته، و نماز او را ستوده است، و هر روز كه خدا را نافرمانى نكنند، آن روز عيد است.
[و در يكى از عيدها فرمود:] اين عيد كسى است كه خدا روزه اش را پذيرفته و نماز وى را سپاس گفته و هر روز كه خدا را در آن نافرمانى نكنند روز عيد است.
امام عليه السّلام در يكى از عيدها (كه عيد روزه بوده در باره عيد) فرموده است:1- امروز عيد كسى است كه خدا روزه اش را پذيرفته و نمازش را پاداش داده است (نه براى آنكه جامه نو پوشد و پيش خدا آبرو نداشته باشد)2- و هر روز كه خدا را در آن نافرمانى نكنند آنروز عيد (روز جشن و شادى) است.
امام(عليه السلام) در يكى از اعياد (عيد فطر) فرمود: امروز تنها براى كسانى روز عيد است كه روزه آن ها مقبول درگاه پروردگار و عبادت هاى شبانه آنان مورد پذيرش او قرار گرفته است و (بنابراين) هر روزى كه در آن عصيان خداوند نشود آن روز، عيد است.
عيد واقعى:امام(عليه السلام) در اين گفتار حكيمانه كه در يكى از اعياد (عيد فطر) فرموده، اشاره به نكته مهمى درباره عيد كرده، نخست مى فرمايد: «امروز تنها براى كسانى روز عيد است كه روزه آن ها مقبول درگاه پروردگار و عبادت هاى شبانه آنان مورد پذيرش او قرار گرفته باشد»; (فِي بَعْضِ الاَْعْيَادِ: إِنَّمَا هُوَ عِيدٌ لِمَنْ قَبِلَ اللّهُ صِيَامَهُ وَشَكَرَ قِيَامَهُ).سپس نتيجه گسترده و مهمى از آن گرفته، مى افزايد: «(بنابراين) هر روزى كه در آن عصيان خداوند نشود آن روز، عيد است»; (وَكُلُّ يَوْم لاَ يُعْصَى اللّهُ فِيهِ فَهُوَ عِيدٌ).حقيقت اين است كه همه مردم جهان براى خود روزهاى شادى خاصى دارند كه آن را عيد مى نامند. اين روزها يا مانند عيد نوروز است كه تحول جالبى در جهان طبيعت رخ مى دهد; گياهان مى خندند، درختان شكوفه مى كنند و حيات و زندگى در طبيعت تجديد مى شود. يا اين كه در آن روز، فتح مهمى در تاريخ مردم يك منطقه واقع شده و يا تحول اجتماعى و علمى صورت گرفته كه ياد و خاطره آن را زنده مى دارند و عيد مى شمرند.جالب اين كه در اسلام، اعياد به دنبال اطاعت اوامر مهم الهى قرار دارد. در عيد فطر، ملت مسلمان بعد از يك ماه روزه داشتن به فرمان خدا و عبادات روزانه و شبانه و بر شيطان پيروز شدن، اين پيروزى را جشن مى گيرند; جشن اطاعت فرمان حق. در عيد قربان كه دومين عيد اسلامى است بعد از انجام فريضه حج توسط زوار خانه خدا و به پايان رساندن قسمت عمده اين فريضه، حاجيانى كه در مِنا هستند عيد مى گيرند و ساير مسلمانان نيز با آن ها هم صدا مى شوند و آن را روز عيد اعلام مى كنند كه آن هم عيد اطاعت است.از اين جا روشن مى شود، اين كه امام(عليه السلام) مى فرمايد: روز عيد فطر عيد براى كسانى است كه روزه و طاعات آن ها قبول شده، يك واقعيت است. كسانى كه خداى نكرده اصلاً روزه نگرفته اند و يا روزه هاى آن ها آلوده به گناهان و نافرمانى ها بوده و به همين دليل مقبول درگاه حق واقع نشده نمى توانند شاد و خوشحال باشند; شادى از آن كسانى است كه طاعاتشان مقبول درگاه حق شده است. بر اساس اين منطق هر روزى كه انسان در آن گناه نكند و از صبحگاهان تا آخر شب از معصيت پروردگار بپرهيزد آن روز، روز عيد او محسوب مى شود و به اين بيان، ما مى توانيم تمام ايام سال را ايام عيد خود قرار دهيم.البته در اسلام اعياد ديگرى وجود دارد كه مربوط به حوادث بسيار مهم است ازجمله عيد غدير كه همان عيد ولايت و منصوب شدن اميرمؤمنان(عليه السلام) به خلافت و جانشينى پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) است و عيدالله الاكبر ناميده شده است. ميلادهاى پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) و امامان معصوم(عليهم السلام) نيز هركدام عيد محسوب مى شود چون يادآور واقعه مهمى است و آن بهره مند شدن از يك پيشواى بزرگ الهى است. شاعر عرب مى گويد:قالوا أتى العِيدُ و الأيّامُ مُشرِقَةٌ *** وأنتَ تَبكى وكُلُّ النّاسِ مَسرورُفَقلتُ إنّ وَصْلَ الأحبابِ كانَ لنا *** عِيداً وإلاّ فهذا اليومُ عاشورُگفتند: روز عيد آمده و ايام نورانى و توأم با شادمانى است پس چرا تو گريه مى كنى در حالى كه همه مردم مسرورند؟ گفتم: اگر وصال محبوب رخ دهد عيد ما خواهد بود و الا روزعاشوراى ماست.[1]در قرآن مجيد نيز اشاره به يكى از اعياد مسيحيان شده و آن روزى است كه براى حواريين مائده آسمانى فرارسيد. آن ها قبلا به حضرت مسيح(عليه السلام) چنين گفته بودند كه آيا پروردگار تو مى تواند مائده اى از آسمان براى ما فرو فرستد كه از آن بخوريم و اطمينان كامل به نبوت تو پيدا كنيم؟در اين جا حضرت مسيح(عليه السلام) به پيشگاه خداوند چنين عرضه داشت: خداوندا! پروردگارا! از آسمان مائده اى بر ما بفرست تا براى اول و آخر ما، عيدى باشد و نشانه اى از تو; و به ما روزى ده! تو بهترين روزى دهندگانى; (اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنزِلْ عَلَيْنَا مَائِدَةً مِنَ السَّمَاءِ تَكُونُ لَنَا عِيداً لاَِوَّلِنَا وَآخِرِنَا وَآيَةً مِنْكَ وَارْزُقْنَا وَأَنْتَ خَيرُ الرَّازِقِينَ)[2] يكى از علماى اهل سنت به نام ابوالفتح ديرينى در كتاب طهارة القلوب چنين نقل مى كند كه مردى در يكى از روزهاى عيد خدمت على(عليه السلام) رسيد. مشاهده كرد آن حضرت نان خشكى مى خورد عرض كرد: اى اميرمؤمنان! روز عيد، شما نان خشك و خشن مى خوريد؟امام(عليه السلام) فرمود: «اليَومَ عِيدُ مَن قُبِل صَومُه و شُكِرَ سَعيُه و غُفِر ذَنبُه ثم قال: اليَومَ لَنا عِيدٌ و كُلُّ يوم لا نَعصِى اللهَ تَعالى فيهِ فَهُوَ عِيدٌ; امروز عيد است براى كسانى كه روزه آن ها قبول شده و به سعى آن هاپاداش داده شده و گناهانشان بخشوده شده است».سپس فرمود: «امروز براى ما عيد است و هر روزى كه در آن معصيت خداوند را نكنيم آن روز هم براى ما عيد است».[3]و در كتاب من لا يحضره الفقيه چنين آمده كه در يك روز عيد فطر امام حسن(عليه السلام) گروهى را ديد كه بازى مى كنند و (بيهوده) مى خندند امام(عليه السلام) به يارانش فرمود: خداوند ماه رمضان را وسيله آزمايش خلق خود قرار داده كه از طريق اطاعتش براى رسيدن به بهشت و رضايت او از يكديگر پيشى گيرند. جمعى به سرعت در آن شتافتند و به مقصد رسيدند و گروهى تخلف كردند و گرفتار خسران شدند. بسيار مايه تعجب است از كسى كه در اين روز بيهوده مى خندد و به بازى مشغول است; روزى كه نيكوكاران پاداش داده مى شوند و مقصران نااميد مى گردند. به خدا سوگند اگر پرده ها كنار رود نيكوكاران به اعمال نيكشان سرگرم خواهند بود و بدكاران به بدى هايشان[4]. [5]*****پی نوشت:[1]. شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 20، ص 73.[2]. مائده، آيه 114[3]. شرح احقاق الحق، ج 17، ص 594.[4]. من لايحضره الفقيه، ج 1، ص 511، ح 1479.[5]. سند گفتار حكيمانه: مرحوم خطيب در ذيل اين كلام نورانى هيچ مدرك ديگرى اضافه نمى كند و وعده مى دهد كه در پايان كتاب پس از بررسى، مدارك آن را بياورد و همان گونه كه قبلا نيز اشاره كرديم متأسفانه توفيق اين كار براى او حاصل نشد. اضافه مى كنيم: در شرح احقاق الحق همين مضمون با تفاوت هايى از جمعى از دانشمندان اهل سنت از اميرمؤمنان(عليه السلام) نقل شده است ازجمله شيخ ابو الفتح ديرينى در طهارة القلوب.
امام (ع) در يكى از عيدها فرمود: «إِنَّمَا هُوَ عِيدٌ لِمَنْ قَبِلَ اللَّهُ صِيَامَهُ وَ شَكَرَ قِيَامَهُ- وَ كُلُّ يَوْمٍ لَا يُعْصَى اللَّهُ فِيهِ فَهُوَ عِيدٌ»:امروز براى كسى عيد است كه خداوند روزه اش را قبول كرده و به نمازش پاداش داده است، و هر روز كه در آن روز معصيت خدا را نكنند، آن روز عيد است.هدف از اين سخن، جلب مردم به عبادت و اطاعت خدا و در هم شكستن نفوس است از خرسند بودن بدانچه كه خداى را در آن سهمى نباشد. چه از نظر زمان، يا مكان و يا جز اينها باشد. و چون عيد عبارت از روزى است كه مردم در آن روز شاد و مسرورند، پس هر روزى كه در آن روز معصيت خدا نشود، آن روز شايسته تر به شادمانى است و در عرف اولياى خدا و طالبان نعمتهاى او، آن روز عيد ناميده مى شود.
السابعة بعد أربعمائة من حكمه عليه السّلام:(407) و قال عليه السّلام في بعض الأعياد: إنّما هو عيد لمن قبل اللَّه صيامه، و شكر قيامه، و كلّ يوم لا يعصى اللَّه فيه فهو يوم عيد. (85830- 85806)
المعنى:العيد يوم موضوع لتزاور الأحباب و تبادل الأفراح و إقامة حفلات السرور و لبس الثياب الفاخرة و المظاهرة بالمفاخر و الماثر الشعبيّة، و قد جعل اللَّه يوم الفطر
منهاج البراعة في شرح نهج البلاغة (خوئى)، ج 21، ص: 506
عيدا لاحتفال النّاس بالصلاة و الدّعاء و يوم الأضحى لاقامة الشعائر في المشاعر فقال عليه السّلام: مغزى الأعياد الاسلاميّة التقرّب إلى اللَّه تعالى فمن قبل صيامه و قيامه فقد فاز بالعيد و كان عيده سعيدا، و بهذا الاعتبار كلّ يوم لا يرتكب المؤمن معصية فهو عيد له و سعيد عليه.الترجمة:در يكى از اعياد فرمود: همانا عيد است براى كسى كه روزه اش قبول و شب بيداريش مشكور باشد، و هر روز خداوند در آن معصيت نشود عيد است.
جلوه تاريخ درشرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 8، ص218
و قال عليه السّلام فى بعض الاعياد: و انّما هو عيد لمن قبل الله صيامه، و شكر قيامه، و كل يوم لا تعصى الله فيه فهو يوم عيد. «در يكى از اعياد - فطر- فرمود: همانا براى كسى عيد است كه خداوند روزه اش را بپذيرد و نماز او را سپاس دارد، و هر روز كه خدا را در آن نافرمانى نكنى آن روز عيد است.»
معنى اين سخن آشكار است، يكى از محدثان آن را به غزل چنين سروده است: گفتند عيد آمد، گفتم خوش آمد، اگر همراه وصل است عيد خواهد بود، هر كس دستهايش به آرزوها برسد همه روزهاى او فرخنده است. يكى از صوفيه را ديدم كه چون اين دو بيت را از خواننده كار آزموده اى شنيد به طرب آمد و دست بر دست كوبيد و آن را به معنايى كه خود در نظر داشت گرفت.
