محبت خدا (خدا دوستی) در احادیث

محبّت شديد مؤمنان به خدا

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أحِبّوا اللّه َ مِن كُلِّ قُلوبِكمْ .
خدا را با تمام دلتان دوست بداريد.

( كنز العمّال : ۴۴۱۴۷ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن آثَرَ مَحبَّةَ اللّه ِ على مَحبَّةِ نَفْسِهِ كَفاهُ اللّه ُ مُؤنَةَ النّاسِ .
هر كس خدا دوستى را بر خود دوستى مقدم بدارد، خداوند او را از رنج و زحمت مردم دور گرداند.

( كنز العمّال : ۴۳۱۲۷ ، ۴۳۱۲۸ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

اللّهُمَّ اجْعَلْ حُبَّكَ أحَبَّ الأشياءِ إلَيَّ ، و اجْعَلْ خَشْيَتَكَ أخْوَفَ الأشْياءِ عِندي ، و اقْطَعْ عنّي حاجاتِ الدُّنيا بالشَّوْقِ إلى لِقائكَ .
الهى! محبّت خودت را محبوبترين چيزها نزد من گردان و ترس و خشيت از خودت را ترسناكترين چيزها در نظر من قرار ده و با شوق ديدارت نيازهاى دنيايى را از دل من بركن.

( كنز العمّال : ۳۶۴۸ و ۳۸۱۳ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

اللّهُمَّ إنّي أسألُكَ حُبَّكَ و حُبَّ مَن يُحِبُّكَ ، و العَملَ الّذي يُبَلّغُني حُبَّكَ . اللّهُمَّ اجْعَلْ حُبَّكَ أحَبَّ إليَّ مِن نَفْسي و أهْلي و مِن الماءِ البارِدِ .
خداوندا! محبّت خودت را و محبّت آن كس كه تو را دوست دارد و كارى كه مرا به محبّت تو مى رساند از تو مى خواهم. بار خدايا! محبّت خود را در دل من از خودم و خانواده ام و از آب خنك محبوبتر گردان.

( كنز العمّال : ۳۷۱۸ و ۳۷۹۴ )

امام حسين عليه السلام ـ در دعا ـ گفت :

 أنتَ الّذي أزَلْتَ الأغْيارَ عن قُلوبِ أحِبّائكَ حتّى لَم يُحِبّوا سِواكَ··· ما ذا وَجَدَ مَن فَقَدَكَ ؟! و ما الّذي فَقَد مَن وَجَدكَ؟! لَقد خابَ مَن رَضِيَ دُونَكَ بَدَلاً .
تويى كه اغيار را از دل دوستانت بيرون كردى تا جز تو را دوست ندارند ··· آن كه تو را ندارد چه دارد؟ و آن كه تو را دارد چه ندارد؟! آن كه ديگرى را به جاى تو گرفت زيان كرد و باخت.

( بحار الأنوار : ۹۸/۲۲۶/۳ )

امام سجاد عليه السلام :

اللّهُمَّ إنّي أسْألُكَ أنْ تَملَأَ قلبي حُبّا لكَ ، و خَشْيَةً مِنكَ ، و تَصْديقا لكَ ، و إيمانا بكَ ، و فَرَقا مِنكَ ، و شَوْقا إلَيكَ .
الهى! از تو مى خواهم كه دلم را از محبّت به خودت و بيم از خودت و باور به خودت و ايمان به خودت و هراس از خودت و شوق به خودت ما لا مال كنى.

( الإقبال : ۱/۱۷۳ )

امام سجاد عليه السلام ـ در دعا ـ گفت :

 إلهي، لو قَرَنْتَني بالأصْفادِ، و مَنَعْتَني سَيْبَكَ مِن بينِ الأشْهادِ··· ما قَطَعْتُ رجائي مِنكَ، و لا صَرَفْتُ وَجْهَ تَأْميلي لِلعَفْوِ عنكَ و لا خَرجَ حُبُّكَ مِن قلبي .
الهى! اگر مرا به بند كشى و بخشش خود را ميان همه از من دريغ دارى ··· اميدم را از تو بر نكنم و روى آرزويم را از گذشت تو برنگردانم و حبّ تو از دلم بيرون نرود.

( الإقبال: ۱/ ۱۶۷ )

امام صادق عليه السلام ـ در دعاى خود ـ گفت :

 سَيّدي ، أنا مِن حُبِّكَ جائعٌ لا أشْبَعُ ، أنا مِن حُبِّـكَ ظَمآنُ لا أرْوى ، وا شَوْقاهُ إلى مَن يَراني و لا أراهُ!
سرور من! من گرسنه سيرى ناپذير محبّت تو هستم، من تشنه سيراب ناشدنى محبّت تو هستم. وه كه چه مشتاقم به كسى كه مرا مى بيند و من او را نمى بينم!

( الإقبال: ۱/۱۳۵ )

امام صادق عليه السلام :

لا يَمْحضُ رجُلٌ الإيمانَ باللّه ِ حتّى يكونَ اللّه ُ أحَبَّ إلَيهِ مِن نَفْسِهِ و أبيهِ و اُمِّهِ و وُلْدِهِ و أهْلِهِ و مالِهِ و مِن النّاسِ كُلِّهِم .
ايمان انسان به خدا ناب و خالص نشود مگر آن كه خداوند را از خودش و پدر و مادر و فرزند و زن و مالش و از همه مردم بيشتر دوست بدارد.

( بحار الأنوار : ۷۰/۲۵/۲۵ )

امام صادق عليه السلام ـ در دعا در هنگام حلول ماه رمضان ـ گفت :

صلِّ على محمّدٍ و آلِ محمّدٍ ، و اشغَلْ قلبي بعظيمِ شَأنِكَ ، و أرْسِلْ محَبّتَكَ إلَيهِ حتّى ألقاكَ و أوْداجي تَشْخَبُ دَما .
[ خدايا] بر محمّد و خاندان او درود فرست و دلم را به مقام والاى خودت مشغول دار و محبّتت را سوى آن فرست، تا در حالى ديدارت كنم كه از رگهاى گردنم خون بيرون مى جهد.

( الإقبال : ۱/۱۲۹ )

امام صادق عليه السلام :

القلبُ حَرَمُ اللّه ِ ، فلا تُسْكِنْ حَرَمَ اللّه ِ غَيرَ اللّه ِ .
دل حرم خداست، پس، جز خدا را در حرم خدا مَنِشان!

( جامع الأخبار : ۵۱۸/۱۴۶۸ )

امام صادق عليه السلام :

الحُبُّ أفْضَلُ مِن الخَوفِ .
محبت [خدا] برتر از ترس [از خدا] است.

( الكافي : ۸/۱۲۹/۹۸ )

امام مهدى عليه السلام :

إنّ موسى ناجى ربَّهُ بالوادِ المُقَدّسِ فقالَ: يا رَبِّ إنّي قد أخْلَصْتُ لكَ المَحبَّةَ مِنّي و غَسَلْتُ قَلبي عَمَّنْ سِواكَ ـ و كانَ شديدَ الحبِّ لأهلهِ ـ فقالَ اللّه ُ تعالى : «إخْلَعْ نَعلَيْكَ» (.طه : ۱۲) أي انْزِعْ حُبَّ أهْلِكَ مِن قلبِكَ إنْ كانتْ مَحَبّتُكَ لي خالِصَةً، و قَلبُكَ مِن المَيلِ إلى مَن سِوايَ مَغْسولاً .
موسى در وادى مقدس با خداى خود به راز و نياز پرداخت و عرض كرد: پروردگارا! من محبّت خود را خالصانه از آن تو كردم و دلم را از جز تو شستم ـ موسى خانواده اش را زياد دوست مى داشت ـ آنگاه خداوند متعال فرمود: «كفشهاى خود را بركن» يعنى، اگر محبّت تو خالصانه از آن من است، و دلت از هواى جز من شسته شده است، پس محبّت خانواده ات را از دل خود بركن.

( كمال الدين: ۴۶۰/۲۱ )

بحار الأنوار :در آنچه به داوود عليه السلام وحى شد آمده است :

 يا داوودُ ، ذِكْري للذّاكِرينَ ، و جَنَّتي للمُطِيعينَ ، و زِيارَتي للمُشْتاقِينَ ، و أنا خاصَّةٌ للمُطِيعينَ .
اى داوود! ياد من، از آنِ ياد كنندگان [من] است و بهشت من، از آنِ فرمانبرداران [من] و ديدارم، از آنِ مشتاقان [من ]و من، ويژه فرمانبردارانم.

( بحار الأنوار: ۱۴/۴۰/۲۳ )

ايمان، مهر و كين است

امام باقر عليه السلام :

الإيمانُ حُبٌّ و بُغْضٌ .
ايمان، دوستى و دشمنى است.

( تحف العقول : ۲۹۵ )

امام باقر عليه السلام :

الدِّينُ هُو الحُبُّ ، و الحُبُّ هُو الدِّينُ .
دين همان محبّت است و محبّت همان دين.

( المحاسن : ۱/۴۰۹/۹۳۱ )

امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به اين سؤال كه آيا مهر و كين جزء ايمان است؟ ـ فرمود :

و هَلِ الإيمانُ إلاّ الحُبُّ و البُغْضُ ؟!
آيا ايمان چيزى جز مهر و كين است؟!

( الكافي : ۲/۱۲۵/۵  )

امام صادق عليه السلام :

هلِ الدِّينُ إلاّ الحُبُّ ؟! إنَّ اللّه َ عزّ و جلّ يقولُ : «قلْ إنْ كُنْتُمْ تُحِبّونَ اللّه َ فاتّبِعُوني يُحْبِبْكُمُ اللّه ُ» (آل عمران،31)
آيا دين، جز محبت است؟! خداوند عزّ و جلّ مى فرمايد: «بگو: اگر خدا را دوست مى داريد، از من پيروى كنيد تا خداوند دوستتان بدارد».

( الخصال : ۲۱/۷۴ )

كسانى كه خداوند دوستشان دارد

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إنَّ اللّه َ يُحِبُّ الحَيِيَّ الحَليمَ العَفيفَ المُتَعفِّفَ .
خداوند انسان با حياى بردبار پاكدامن با مناعت را دوست دارد.

( الكافي : ۲/۱۱۲/۸ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

رجُلٌ قامَ مِن اللّيلِ يَتْلو كِتابَ اللّه ِ ، و رجُلٌ تَصدَّقَ صَدَقةً بيَمينِهِ يُخْفيها عَن شِمالِهِ ، و رجُلٌ كانَ في سَرِيّةٍ فانْهَزَمَ أصْحابُهُ فاسْتَقْبَلَ العَدُوَّ .
خداوند عزّ و جلّ سه تن را دوست دارد: كسى كه نيمه شب برخيزد و كتاب خدا را تلاوت كند، كسى كه با دست راست صدقه دهد و دست چپش آگاه نشود و كسى كه با لشكرى [به جنگ ]رفته باشد و همرزمانش بگريزند و او با دشمن مقابله كند.

( كنز العمّال : ۴۳۲۵۶ )

امام زين العابدين عليه السلام :

إنَّ اللّه َ يُحِبُّ كُلَّ قَلبٍ حَزينٍ ، و يُحِبُّ كُلَّ عبدٍ شَكورٍ .
خداوند هر دل غمناك و هر بنده سپاسگزار را دوست دارد.

( الكافي : ۲/۹۹/۳۰ )

امام باقر عليه السلام :

إنّ اللّه َ يُحِبُّ المُداعِبَ في الجَماعةِ بلا رَفَثٍ ، المتوحِّدَ بالفِكْرَةِ ، المُتَحَلّيَ بالصّبرِ ، المُتَباهيَ بالصَّلاةِ .
خداوند دوست دارد كسى را كه با مردم مزاح كند اما سخن زشت به زبان نياورد و نيز كسى را كه انديشه اى يكتا پرست داشته باشد و كسى را كه آراسته به خصلت شكيبايى باشد و كسى را كه به نماز خواندن افتخار كند.

(المحاسن : ۱/۴۵۶/۱۰۵۶  )

امام باقر عليه السلام :

إنّ اللّه َ عزّ و جلّ يُحِبُّ الحَيِيَّ الحَليمَ .
خداوند عزّ و جلّ انسان با حياى خويشتندار را دوست دارد.

( الكافي : ۲/۱۱۲/۴ )

محبوب ترين مردم نزد خدا

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ در پاسخ به اين سؤال كه خداوند چه كسى را بيشتر از همه دوست دارد؟ ـ فرمود :

 أنْفَعُ النّاسِ للنّاسِ .
 آن كسى كه براى مردم سودمندتر باشد.

( الكافي : ۲/۱۶۴/۷ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

الخَلقُ عِيالُ اللّه ِ ، فأحَبُّ الخَلقِ إلى اللّه ِ مَن نَفعَ عِيالَ اللّه ِ ، و أدْخَلَ على أهلِ بَيتٍ سُرورا .
مردم عائله خدا هستند؛ پس محبوبترين كس نزد خدا، آن است كه به عائله او سود رساند و خانواده اى را خوشحال كند.

( الكافي : ۲/۱۶۴/۶)

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إنّ أحَبَّكُم إلى اللّه ِ جلّ ثَناؤهُ أكثرُكُم ذِكرا لَهُ ، و أكْرَمَكُم عندَ اللّه ِ عزّ و جلّ أتْقاكُم لَهُ .
همانا محبوبترين شما نزد خداوند، جلّ ثناءه، كسى است كه بيشتر به ياد او باشد. و گراميترينِ شما نزد خداوند عزّ و جلّ پرهيزگارترين شماست.

( مكارم الأخلاق : ۲/۳۷۵/۲۶۶۱)

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أحَبُّ المؤمِنينَ إلى اللّه ِ مَن نَصَبَ نَفْسَهُ في طاعَـةِ اللّه ِ ، و نَصَـحَ لاُمّـةِ نَبيِّهِ ، و تَفكَّرَ في عُيوبِهِ، و أبْصَرَ و عَقَلَ و عَمِلَ .
محبوبترين مؤمنان نزد خدا كسى است كه در راه طاعت خدا خويشتن را به رنج و كوشش افكند، خيرخواه و دلسوز امّت پيامبر او باشد، در عيبهاى خود بينديشد، بينش و خرد خود را به كار گيرد و كار كند.

( تنبيه الخواطر : ۲/۲۱۳ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أحَبُّ عِبادِ اللّه ِ إلى اللّه ِ أنْفَعُهُم لِعبادِهِ ، و أقْوَمُهُم بحقِّهِ ، الّذينَ يُحَبَّبُ إلَيهِمُ المَعروفُ و فِعالُهُ .
محبوبترينِ بندگان خدا نزد خداوند كسى است كه به حال بندگانش سودمندتر و در اداى حق خدا كوشاتر باشد. همانان كه خوبى و انجام كارهاى نيك محبوبشان است.

( تحف العقول : ۴۹ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند تبارك و تعالى مى فرمايد:

يقولُ اللّه ُ تباركَ و تعالى : إنَّ أحَبَّ العِبادِ إلَيَّ المُتَحابّونَ مِن أجْلي ، المُتَعلِّقةُ قُلوبُهُم بالمَساجِدِ ، و المُسْتَغفِرونَ بالأسْحارِ ، اُولئكَ إذا أرَدْتُ بأهلِ الأرضِ عُقوبَةً ذَكَرْتُهُم فَصَرفْتُ العُقوبَةَ عَنهُم .
محبوبترين بندگان نزد من آنهايند كه به خاطر من يكديگر را دوست دارند، دلبسته مسجدهايند و سحرگاهان لب به استغفار گشايند، اينانند كه هرگاه بخواهم زمينيان را كيفر دهم به ياد ايشان افتم و از مجازات آنان صرف نظر كنم.

( مكارم الأخلاق : ۲/۳۷۵/۲۶۶۱ )

موسى عليه السلام ـ در مناجات خود ـ گفت :

أيْ رَبِّ ، أيُّ خَلقِكَ أحَبُّ إلَيكَ؟ قالَ : مَن إذا أخَذْتُ حَبيبَهُ سالَمَني .
خداى من! كدام آفريده ات را بيشتر دوست مى دارى؟ فرمود: آن كس را كه چون محبوبش را از او بگيرم، [همچنان] با من آشتى باشد.

( بحار الأنوار : ۸۲/۹۰/۴۳ )

امام على عليه السلام :

إنّ مِن أحَبِّ عِبادِ اللّه ِ إليهِ عَبدا أعانَهُ اللّه ُ على نفسِه ، فاسْتَشْعَرَ الحُزنَ و تَجَلْبَبَ الخَوفَ، فَزَهرَ مِصباحُ الهُدى في قَلبهِ .
همانا يكى از محبوبترين بندگان خدا نزد او، بنده اى است كه خداوند او را در پيكار با نفْسش يارى كرده است؛ پس، جامه زيرينش اندوه است و جامه رويينش ترس [از خدا] و چراغ هدايت، در دلش فروزان است.

( نهج البلاغة : الخطبة ۸۷ )

امام صادق عليه السلام :

ألاَ و إنَّ أحَبَّ المؤمِنينَ إلى اللّه ِ : مَن أعانَ المُؤمنَ الفَقيرَ مِن الفَقرِ في دُنْياهُ و مَعاشِهِ ، و مَن أعانَ و نَفعَ و دَفعَ المَكْروهَ عنِ المؤمِنينَ .
بدانيد كه محبوبترين مؤمنان نزد خدا، كسى است كه مؤمن تهيدست را در امور مادى و زندگيش يارى رساند و كسى است كه مؤمنان را كمك كند و سود رساند و ناراحتى آنها را برطرف سازد.

( تحف العقول : ۳۷۶ )

امام صادق عليه السلام :

أحَبُّ العِبادِ إلى اللّه ِ عزّ و جلّ رجُلٌ صَدوقٌ في حَديثِهِ ، مُحافِظٌ على صَلَواتِه و ما افْتَرَضَ اللّه ُ علَيهِ ، مَع أداءِ الأمانَةِ .
محبوبترين كس نزد خداوند عزّ و جلّ آن است كه در گفتارش راستگو باشد و بر گزاردن نماز و آنچه خدا بر او واجب كرده است مواظبت كند و امانت پرداز باشد.

( الأمالي للصدوق : ۳۷۱/۴۶۷ )

امام صادق عليه السلام :

قالَ اللّه ُ عزّ و جلّ: الخَلقُ عِيالي ، فأحَبُّهُم إلَيَّ ألْطَفُهُم بِهِم ، و أسْعاهُم في حَوائجِهِم .

خداوند عزّ و جلّ فرموده است: مردم عائله من هستند؛ پس محبوبترين آنها نزد من، كسى است كه با آنان مهربانتر و در راه برآوردن نيازهايشان كوشاتر باشد.

( الكافي : ۲/۱۹۹/۱۰ )

كارهايى كه خدا دوست دارد

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ثلاثةٌ يُحِبُّها اللّه ُ : قِلّةُ الكلامِ ، و قِلّةُ المَنامِ ، و قِلّةُ الطَّعامِ . ثلاثةٌ يُبْغِضُها اللّه ُ : كَثْرَةُ الكلامِ ، و كَثْرَةُ المَنامِ ، و كَثْرَةُ الطَّعامِ .
خداوند سه كار را دوست دارد: كم گويى و كم خوابى و كم خورى. سه چيز را نيز دشمن دارد: پرگويى، پر خوابى و پرخورى.

( تنبيه الخواطر : ۲/۲۱۳ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ثلاثةٌ يُحِبُّها اللّه ُ سبحانَهُ : القِيامُ بحقِّهِ ، و التَّواضُعُ لخَلقِهِ ، و الإحْسانُ إلى عِبادِهِ .
خداوند سبحان سه كار را دوست دارد: گزاردن حقّ او، فروتنى در برابر خلق او و نيكى كردن به بندگان او.

( تنبيه الخواطر : ۲/۱۲۱ )

محبوب ترين كارها نزد خدا

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

قالَ اللّه ُ عزّ و جلّ : مـا تَقَرّبَ إليَّ عَبدٌ بشَيءٍ أحَبَّ إليَّ مِمّا افْتَرَضْتُ علَيهِ .
خداوند فرموده است: هيچ بنده اى با چيزى محبوبتر از واجبات به من نزديك نشده است.

( الكافي : ۲/۳۵۲/۷ ، المحاسن : ۱/۴۵۴/۱۰۴۷ )

امام على عليه السلام :

أحَبُّ الأعمالِ إلى اللّه ِ عزّ و جلّ في الأرضِ الدُّعاءُ
محبوب ترين كارها نزد خداوند عزّ و جلّ در زمين، دعا كردن است.

( مكارم الأخلاق : ۲/۹/۱۹۸۵ )

امام باقر عليه السلام :از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله پرسيده شد: خداوند عزّ و جلّ كدام كارها را بيشتر دوست دارد؟ فرمود:

 اِتْباعُ سُرورِ المُسلِمِ ، قيلَ : يا رسولَ اللّه ِ ، و ما اِتْباعُ سُرورِ المسلمِ؟ قالَ : شَبْعُ جَوْعَتِهِ ، و تَنْفيسُ كُرْبَتِهِ ، و قَضاءُ دَينِهِ .
 مسلمانى را پياپى شاد كردن. عرض شد: اى رسول خدا! منظور از شاد كردن پياپى مسلمان چيست؟ فرمود: گرسنگيش را برطرف سازى، اندوهش را بزدايى و قرضش را بپردازى.

( قرب الإسناد:۱۴۵/۵۲۲ )

امام باقر عليه السلام :

ما عُبِدَ اللّه ُ بشيءٍ أحَبَّ إلى اللّه ِ مِن إدْخالِ السُّرورِ على المؤمنِ .
خداوند با چيزى محبوبتر از شاد كردن مؤمن پرستيده نشده است.

( الكافي : ۲/۱۸۸/۲ )

امام صادق عليه السلام :

مِن أحبِّ الأعمالِ إلى اللّه ِ عزّ و جلّ إدْخالُ السُّرورِ على المؤمنِ : إشْباعُ جَوْعَتِهِ ، أو تَنْفِيسُ كُرْبَتِهِ ، أو قَضاءُ دَينِهِ .
يكى از محبوبترين كارها نزد خداوند عزّ و جلّ شاد كردن مؤمن است: [يعنى] برطرف كردن گرسنگى اش ، يا زدودن اندوهش، يا پرداختن قرضش.

( الكافي : ۲/۱۹۲/۱۶ )

امام صادق عليه السلام :

مِن أحَبِّ الأعْمالِ إلى اللّه ِ تعالى زِيارَةُ قَبرِ الحُسينِ عليه السلام .
يكى از محبوب ترين كارها نزد خداوند متعال زيارت قبر حسين عليه السلام است.

( كامل الزيارات : ۲۷۷/۴۳۴ )

عبادت خدا دوستان

بحار الأنوار :در صحيفه ادريس آمده است:

 مِمّا في صحيفةِ إدريسَ عليه السلام ـ : طُوبى لِقَومٍ عَبَدوني حُبّا ، و اتَّخَذوني إلها و رَبّا ، سَهَروا اللَّيلَ و دَأَبوا النَّهارَ طَلَبا لوَجْهي ، مِن غَيرِ رَهْبَةٍ و لا رَغْبَةٍ ، و لا لِنارٍ و لا جَنّةٍ ، بَلْ للمَحبَّةِ الصَّحيحَةِ ، و الإرادَةِ الصَّريحَةِ ، و الانْقِطاعِ عنِ الكُلِّ إلَيَّ .

خوشا آنان كه از روى عشق مرا پرستيدند و مرا معبود و پروردگار خود گرفتند، به خاطر من شبها نخوابيدند و روزها كوشيدند و اين نه از روى ترسى بود و نه از بهر اميدى، نه از هراس دوزخى بود و نه به طمع بهشتى، بلكه به سبب محبّت راستين و اراده بى شائبه و بريدن از همه چيز و دل بستن به من بود.

( بحار الأنوار : ۹۵/۴۶۷ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

بكى شعيبٌ عليه السلام مِن حُبِّ اللّه ِ عزّ و جلّ حتّى عَمِيَ ، فردَّ اللّه ُ عزّ و جلّ علَيهِ بَصرَهُ ، ثُمَّ بكى حتّى عَمِيَ فردَّ اللّه ُ علَيهِ بَصرَهُ ، ثُمَّ بكى حتّى عَمِيَ فَردَّ اللّه ُ علَيهِ بَصرَهُ ، فلَمّا كانتِ الرّابعَةُ أوْحى اللّه ُ إلَيهِ : يا شُعيبُ ، إلى مَتى يكونُ هذا أبدا مِنكَ ؟! إنْ يَكُنْ هذا خَوفا مِن النّارِ فَقَد أجَرْتُكَ ، و إنْ يَكُنْ شَوْقا إلى الجَنّةِ فَقد أبَحْتُكَ . قالَ : إلهي و سَيّدي ، أنتَ تَعلَمُ أنّي ما بَكَيتُ خَوفا مِن نارِكَ و لا شَوْقا إلى جَنَّتِكَ ، و لكنْ عُقِدَ حُبُّكَ على قَلبي فلَستُ أصْبِرُ أو أراكَ . فأوحى اللّه ُ جلّ جلالُهُ إلَيهِ : أمّا إذا كانَ هذا هكذا فمِن أجْلِ هذا ساُخْدِمُكَ كَليمي مُوسى بنَ عِمْرانَ .
شعيب عليه السلام از عشق خداوند عزّ و جلّ چندان گريست كه نابينا شد، اما خداوند بينايى او را برگرداند. او باز گريست، چندان كه باز بينايى اش را از دست داد. دو مرتبه خداوند بينايى اش را به او بازگرداند. شعيب باز هم آنقدر گريست كه چشمانش كور شد و بار ديگر خدا بينايش كرد. مرتبه چهارم، خداوند به او وحى فرمود: اى شعيب! تا كى به اين وضع ادامه خواهى داد؟ اگر از بيم آتش مى گريى تو را امان دادم و اگر به شوق بهشت است آن را ارزانيت داشتم. شعيب عرض كرد: معبودا! و سرورا! تو مى دانى كه گريه من نه از بيم دوزخ توست و نه به شوق بهشتت، بلكه دلم بسته عشق و محبّت تو گشته است، پس، صبورى نتوانم كرد، تا آن كه تو را ببينم. خداوند، جلّ جلاله، به او وحى فرمود: حال كه اينچنين است، پس بدين سبب همسخن خودم موسى بن عمران را خدمتگزار تو خواهم كرد.

( علل الشرائع : ۵۷/۱  )

خدا، دوستِ كسى است كه دوستش بدارد

مسكّن الفؤاد ـ در بيان آنچه خداوند متعال به داوود عليه السلام وحى كرد ـ

فيما أوْحى اللّه ُ تعالى إلى داوودَ عليه السلام ـ : يا داوود ، أبْلِغْ أهلَ أرْضي أنّي حَبيبُ مَن أحَبَّني ، و جَلِيسُ مَن جالَسَني ، و مُؤْنِسٌ لِمَن أنِسَ بذِكْري، و صاحِبٌ لِمَن صاحَبَني ، و مُخْتارٌ لِمَنِ اخْتارَني ، و مُطيعٌ لِمَن أطاعَني . ما أحَبَّني أحدٌ أعلَمُ ذلكَ يَقينا مِن قَلبِهِ إلاّ قَبِلْتُهُ لنَفْسي ، و أحْبَبْتُه حُبّا لا يَتَقدّمُهُ أحدٌ مِن خَلْقي . مَن طَلَبني بالحقِّ وَجَدني، و مَن طَلبَ غَيري لَم يَجِدْني . فارْفُضوا ـ يا أهلَ الأرضِ ـ ما أنتُم علَيهِ مِن غُرورِها، و هَلِمّوا إلى كَرامَتي و مُصاحَبَتي و مُجالَسَتي و مُؤانَسَتي ، وَ أْنَسوا بِي اُؤانِسْكُم ، و اُسارِعْ إلى مَحَبّتِكُم .
اى داوود! به بندگان زمينى من بگو: من دوست كسى هستم كه دوستم بدارد و همنشين كسى هستم كه با من همنشينى كند و همدم كسى هستم كه با ياد و نام من انس گيرد و همراه كسى هستم كه با من همراه شود، كسى را بر مى گزينم كه مرا برگزيند و فرمانبر كسى هستم كه گوش به فرمان من باشد. كسى نيست كه مرا قلبا دوست بدارد و من بدان يقين داشته باشم مگر آن كه او را براى خود بپذيرم، و چنان دوستش بدارم كه هيچ يك از بندگانم بر او پيشى نگيرد. هر كس مرا براستى بجويد، بيابد و هر كس جز مرا بجويد، مرا نيابد. پس اى زمينيان! رها كنيد آن چه بر آنيد از فريب هاى دنيا و به كرامت و مصاحبت و همنشينى و همدمى با من بشتابيد و به من خو گيريد، تا به شما خو گيرم و به دوست داشتن شما بشتابم.

( مسكّن الفؤاد : ۲۷ )

آثار محبت خدا نسبت به بنده خود

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

يا رَبِّ ، وَدِدْتُ أنّي أعلَمُ مَن تُحِبُّ مِن عِبادِكَ فاُحِبُّهُ ! قالَ : إذا رأيتَ عَبدي يُكثِرُ ذِكْري فأنا أذِنْتُ لَهُ في ذلكَ و أنا اُحبُّهُ ، و إذا رأيتَ عَبدي لا يَذْكُرُني فأنا حَجَبْتُهُ عَن ذلكَ و أنا أبغَضْتُهُ .
خدايا! خوش دارم بدانم كدام بنده ات را دوست دارى تا من نيز دوستش بدارم؟خداوند فرمود: هرگاه ديدى بنده ام بسيار به ياد من است، [بدان كه] من اين توفيق را بدو داده ام و دوستش دارم. و هرگاه ديدى بنده ام به ياد من نيست، من او را از اين كار محروم كرده ام و دشمنش داشته ام.

( الدعوات : ۲۰/۱۸ ، كنز العمّال : ۱۸۷۰ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إذا أحَبَّ اللّه ُ عَبدا ابْتَلاهُ ، فإذا أحبَّهُ اللّه ُ الحُبَّ البالِغَ اقْتَناهُ . قالوا : و ما اقْتِناؤهُ ؟ قالَ : ألاّ يَتْرُكَ لَهُ مالاً و لا وَلَدا .
هرگاه خداوند بنده اى را دوست بدارد، مبتلايش گرداند و چون بسيار دوستش بدارد او را از آنِ خود كند. عرض كردند: چگونه از آنِ خودش مى كند؟ فرمود: مال و فرزندى براى او نمى گذارد.

( الدعوات : ۱۶۶/۴۶۱ )

امام على عليه السلام :

إذا أحَبَّ اللّه ُ عَبدا ألْهَمَهُ حُسنَ العِبادَةِ .
هرگاه خداوند بنده اى را دوست بدارد، نيكويى عبادت را به دل او اندازد.

( غرر الحكم : ۴۰۶۶ )

امام على عليه السلام :

إذا أحَبَّ اللّه ُ عَبدا حَبَّبَ إلَيهِ الأمانَةَ .
هرگاه خداوند بنده اى را دوست بدارد، امانت دارى را در نظرش محبوب گرداند.

( غرر الحكم : ۴۰۷۳ )

 امام على عليه السلام :

هرگاه خداوند بنده اى را دوست بدارد، او را به آرامش و بردبارى بيارايد.

( غرر الحكم : ۴۰۹۹ )

امام على عليه السلام :

 هرگاه خداوند بنده اى را دوست بدارد، صداقت و راستگويى را به او الهام كند.

( غرر الحكم : ۴۱۰۱ )

امام على عليه السلام :

هرگاه خداوند بنده اى را دوست بدارد، رشد و كمال او را به وى الهام فرمايد و به او توفيق طاعت خويش دهد.

( غرر الحكم : ۴۱۷۷ )

امام على عليه السلام :

إذا أحَبَّ اللّه ُ عَبدا وَعَظَهُ بالعِبَرِ .
هرگاه خداوند بنده اى را دوست بدارد، او را با عبرتها اندرز دهد.

( غرر الحكم : ۴۰۳۲ )

امام على عليه السلام :

إذا أحَبَّ اللّه ُ سبحانَهُ عَبدا بَغّضَ إلَيهِ المالَ و قَصَّرَ مِنهُ الآمالَ .
هرگاه خداوند سبحان بنده اى را دوست داشته باشد، مال و دارايى را منفور او گرداند و آرزوهايش را كوتاه كند.

( غرر الحكم : ۴۱۱۰ )

امام على عليه السلام :

إذا أحَبَّ اللّه ُ عَبدا رَزَقَهُ قَلبا سَليما و خُلْقا قَويما .
هرگاه خداوند بنده اى را دوست داشته باشد، قلبى سليم و خويى خوش و معتدل به او روزى فرمايد.

( غرر الحكم : ۴۱۱۲ )

امام على عليه السلام :

إذا أكْرَمَ اللّه ُ عَبدا شَغَلهُ بمَحَبَّتِه .
هرگاه خداوند بنده اى را گرامى بدارد او را به محبّت خود مشغول كند.

( غرر الحكم : ۴۰۸۰ )

امام صادق عليه السلام :

مَن سَرَّهُ أن يَعلمَ أنَّ اللّه َ يُحِبُّهُ فلْيَعْمَلْ بطاعةِ اللّه ِ و لْيَتَّبِعْنا ، أ لَمْ يَسْمَعْ قَولَ اللّه ِ عزّ و جلّ لنَبيّهِ صلى الله عليه و آله : «قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِى يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ » ؟!
هر كس خوشحال مى شود كه بداند خداوند دوستش دارد بايد به فرمانهاى خدا عمل كند و از ما پيروى نمايد. آيا سخن خداوند عزّ و جلّ به پيامبرش را نشنيد است كه فرمود: «بگو: اگر خدا را دوست داريد از من پيروى كنيد تا خدا دوستتان بدارد و گناهان شما را ببخشايد، و خداوند آمرزنده مهربان است».

( الكافي : ۸/۱۴/۱ )

امام صادق عليه السلام :

إذا أحَبَّ اللّه ُ تعالى عَبدا ألْهمَهُ الطّاعَةَ ، و ألْزمَهُ القَناعَةَ ، و فَقَّههُ في الدِّينِ ، و قَوّاهُ باليقينِ ، فاكْتَفى بالكَفافِ ، و اكْتَسى بالعَفافِ . و إذا أبْغَضَ اللّه ُ عَبدا حَبَّبَ إلَيهِ المالَ ، و بَسَطَ لَهُ الآمالَ ، و ألْهَمَهُ دُنياهُ ، و وَكَلَهُ إلى هَواهُ ، فرَكِبَ العِنادَ ، و بَسطَ الفَسادَ، و ظَلمَ العِبادَ .
هرگاه خداوند متعال بنده اى را دوست بدارد، طاعت خود را به او الهام فرمايد، قناعت را پيشه او كند، در دين فقيه و آگاهش گرداند، جانش را با يقين نيرو بخشد، پس به كفاف زندگيش، بسنده كند و جامه عفت بپوشد. و هرگاه خداوند بنده اى را دشمن دارد، مال را محبوب او گرداند، آرزوهايش را دراز كند، دنيا را به دلش اندازد، او را به خواهشهاى نفْسش وا گذارد، پس او بر مركب ستيز بنشيند و بساط فساد را بگسترد و بر بندگان ستم كند.

( أعلام الدين : ۲۷۸  )

ملاك منزلت داشتن نزد خدا

امام على عليه السلام :

مَن أرادَ مِنكُم أنْ يَعلَمَ كيفَ مَنزِلَتُهُ عِندَ اللّه ِ، فلْيَنظُرْ كيفَ مَنزِلَةُ اللّه ِ مِنهُ عِند الذُّنوبِ ، كذلكَ تكونُ مَنزِلَتُهُ عِندَ اللّه ِ تباركَ و تعالى .
هر يك از شما كه مى خواهد بداند چه منزلتى نزد خدا دارد، بنگرد كه هنگام [رو به رو شدن با ]گناهان چه ارزشى براى خدا قائل است؛ به همان اندازه نزد خداوند تبارك و تعالى منزلت دارد.

( الخصال : ۶۱۷/۱۰  )

امام على عليه السلام :

مَن أحَبَّ أنْ يَعلَمَ كيفَ مَنزِلَتُهُ عِندَ اللّه ِ فلْيَنْظُرْ كيفَ مَنزِلَةُ اللّه ِ عِندَهُ ؛ فإنَّ كُلَّ مَن خُيِّرَ لَهُ أمْرانِ : أمرُ الدُّنيا و أمرُ الآخِرَةِ ، فاخْتارَ أمرَ الآخِرَةِ على الدُّنيا فذلكَ الّذي يُحِبُّ اللّه َ ، و مَنِ اخْتارَ أمرَ الدُّنيا فذلكَ الّذي لا مَنزِلَةَ للّه ِ عِندَهُ .
هر كه دوست دارد بداند منزلتش نزد خداوند چگونه است، بنگرد كه منزلت خدا نزد او چگونه است. هر كس بر سر دو راهى دنيا و آخرت قرار گيرد و كار آخرت را بر دنيا برگزيند، چنين شخصى خداوند را دوست دارد، اما كسى كه دنيا را برگزيد براى خدا منزلتى قائل نيست.

( جامع الأخبار : ۵۰۵/۱۳۹۸  )

امام صادق عليه السلام :

مَن أرادَ أنْ يَعرِفَ كيفَ مَنزِلَتُهُ عِندَ اللّه ِ فلْيَعْرِفْ كيفَ مَنزِلَـةُ اللّه ِ عِندَهُ ، فإنَّ اللّه َ يُنزِلُ العَبدَ مِثلَ ما يُنزِلُ العَبدُ اللّه َ مِن نَفْسِهِ .
هر كس مى خواهد بداند كه چه منزلتى نزد خداوند دارد بنگرد كه منزلت خدا نزد او چگونه است؛ زيرا بنده به همان اندازه نزد خدا منزلت دارد كه بنده براى خدا نزد خود منزلت قائل است.

( بحار الأنوار : ۷۱/۱۵۶/۷۴ ، كنز العمّال : ۱۸۸۲ )

امام رضا عليه السلام ـ به ابن جَهم هنگامى كه گفت: فدايت شوم، مى خواهم بدانم كه من در نظر شما چه جايگاهى دارم؟ ـ فرمود :

انظُرْ كيفَ أنا عِندَكَ!
 بنگر كه من نزد تو چه جايگاهى دارم!

( عيون أخبار الرِّضا : ۲/۵۰/۱۹۲ )

نشانه خدا دوستىِ انسان

عدّة الداعى :

فيما أوحى اللّه ُ تعالى إلى داوودَ عليه السلام ـ : يا داوودُ ، مَن أحَبَّ حَبيبا صَدّقَ قَولَهُ ، و مَن رَضِيَ بحَبيبٍ رَضِيَ بفِعْلِهِ ، و مَن وَثِقَ بحَبيبٍ اعْتَمَدَ علَيهِ، و منِ اشْتاقَ إلى حَبيبٍ جَدَّ في السَّيرِ إلَيهِ .
از وحى هاى خداوند متعال به داوود عليه السلام اين بود كه : اى داوود! هر كس محبوبى را دوست بدارد سخنش را باور كند و هر كه از محبوبى خوشش آيد، كردار او نيز در نظرش پسنديده آيد و هر كه به محبوبى اعتماد داشته باشد به او تكيه كند و هر كه شيفته محبوبى باشد در حركت به سوى او بكوشد.

( عدّة الداعي : ۲۳۷ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

عَلامَةُ حـبِّ اللّه ِ تعالى حُـبُّ ذِكرِ اللّه ِ ، و عَلامَةُ بُغْضِ اللّه ِ تعالى بُغْضُ ذِكرِ اللّه ِ عزّ و جلّ .
نشانه دوست داشتن خداوند متعال دوست داشتن ياد اوست و نشانه ناخوش داشتن خداوند متعال ناخوش داشتن ياد خداوند عزّ و جلّ است.

( كنز العمّال : ۱۷۷۶ )

امام على عليه السلام :

القَلبُ المُحِبُّ للّه ِ يُحِبُّ كثيرا النَّصَبَ للّه ِ ، و القلبُ اللاّهي عنِ اللّه ِ يُحِبُّ الرّاحةَ ، فلا تَظُنُّ ـ يا بنَ آدمَ ـ أنّكَ تُدرِكُ رِفْعَةَ البِرِّ بغَيرِ مَشَقّةٍ ، فإنَّ الحقَّ ثَقيلٌ مُرٌّ .
دلِ انسانِ خدا دوست، رنج و سختى در راه خدا را بسيار دوست دارد و دل بى خبر از خدا راحت طلب است. پس، اى فرزند آدم! گمان مبر كه بى رنج و سختى، به مقامِ رفيعِ نيكوكارى دست يابى؛ زيرا كه حق، سنگين و تلخ است.

( تنبيه الخواطر : ۲/۸۷ )

امام على عليه السلام :

حُبُّ اللّه ِ نارٌ لا يَمرُّ على شيءٍ إلاّ احْتَرَقَ ، و نورُ اللّه ِ لا يَطلُعُ على شيءٍ إلاّ أضاءَ
عشق خدا آتشى است كه در هر چه بيفتد، بسوزاند و نور خدا به هر چه بتابد، فروزانش كند.

( مصباح الشريعة : ۵۲۳ ، بحار الأنوار : ۷۰ / ۲۳ / ۲۳ )

امام صادق عليه السلام :

كَذبَ مَن زَعَمَ أنَّهُ يُحِبُّني فإذا جَنَّهُ اللّيلُ نامَ عَنّي، أ ليسَ كُلُّ مُحِبٍّ يُحِبُّ خَلْوةَ حَبيبِهِ ؟ ! ها أنا ذا يا بنَ عِمرانَ مُطَّلعٌ على أحِبّائي ، إذا جَنَّهُمُ اللّيلُ حَوَّلْتُ أبْصارَهُم مِن قُلوبِهِم ، و مَثَّلْتُ عُقوبَتي بَينَ أعيُنِهِم ، يُخاطِبوني عنِ المُشاهَدَةِ ، و يُكَلِّموني عنِ الحُضورِ .
خداوند به موسى عليه السلام وحى فرمود: آن كس كه گمان برد مرا دوست دارد اما چون شب فرا رسد چشم از عبادت من فرو بندد، دروغ مى گويد. مگر نه اين است كه هر دلداده اى دوست دارد با دلدار خود خلوت كند؟! هان! اى پسر عمران، چون شب شود من متوجه دوستداران خود شوم و ديده دلشان را بگشايم و كيفرم را در برابر چشمانشان مجسم كنم و با من گفتگو كنند چنان كه گويى مرا مى بينند و در حضور خودم با من سخن مى گويند.

( الأمالي للصدوق : ۴۳۸/۵۷۷)

امام صادق عليه السلام :

حُبُّ اللّه ِ إذا أضاءَ على سِرِّ عَبدٍ أخْلاهُ عن كُلِّ شاغِلٍ ، و كُلُّ ذِكْرٍ سِوى اللّه ِ عند ظُلمة ،حديث و المُحِبُّ أخْلَصُ النّاسِ سِرّا للّه ِ، و أصْدقُهُم قَولاً ، و أوْفاهُم عَهْدا.
هرگاه نور محبّت خدا بر درون بنده اى بتابد، او را از هر مشغله ديگرى تهى گرداند. هر يادى جز خدا تاريكى است. دلداده خدا پاكدل ترين مردم براى خدا است و راست گوترين و وفادارترين آنها به عهد و پيمان است.

( مصباح الشريعة : ۵۲۱ ، بحار الأنوار : ۷۰/۲۳/۲۳ )

درجات خدا دوستان

مستدرك الوسائل :

سألَ أعرابِيٌّ عَليّا عليه السلام عن دَرَجاتِ المُحِبّينَ ما هيَ؟ قالَ : أدْنى دَرَجاتِهِم مَنِ اسْتَصْغَرَ طاعَتَهُ و اسْتَعْظَمَ ذَنْبَهُ و هُو يَظُنُّ أنْ لَيس في الدَّارَينِ مَأخـوذٌ غَيرُهُ . فغُشِيَ على الأعرابِيِّ ، فلَمّا أفاقَ قالَ : هَل دَرَجةٌ أعلى مِنها ؟ قالَ : نَعَم ، سَبعونَ دَرَجةً .
عرب باديه نشينى از امام على عليه السلام درباره درجات خدا دوستان سؤال كرد، حضرت فرمود : پايين ترين درجه خدا دوستان از آنِ كسى است كه طاعت خود را خُرد شمارد و گناهش را بزرگ بداند و گمان بدارد كه كسى جز او در هر دو سراى مؤاخذه نمى شود. آن باديه نشين از هوش رفت و چون به هوش آمد عرض كرد: آيا بالاتر از اين درجه اى هست؟ فرمود: آرى، هفتاد درجه!

( مستدرك الوسائل : ۱/۱۳۳/۱۸۸ )

بزرگترين منزلت

مسكّن الفؤاد :

أوحى اللّه ُ تعالى إلى بعضِ الصِّدِّيقينَ : إنَّ لي عِبادا مِن عِبادي يُحِبّوني و اُحِبُّهم ، و يَشْتاقونَ إلَيَّ و أشْتاقُ إلَيهِم ، و يَذْكروني و أذْكُرهُم ··· أقَلُّ ما اُعْطيهِم ثلاثا : الأوَّلُ : أقْذِفُ مِن نُوري في قُلوبِهِم فيُخْبِرونَ عَنّي كما اُخْبِرُ عَنهُم ، و الثّاني : لَو كانتِ السَّماواتُ و الأرَضونَ و ما فيهِما في مَوازينِهِم لاسْتَقْلَلْتُها لَهُم ، و الثّالثُ : اُقبِلُ بِوَجْهي علَيهِم ، أ فَتَرى مَن أقْبَلْتُ بوَجْهي علَيه يَعلَمُ أحَدٌ ما اُريدُ أنْ اُعْطيَهُ ؟!
خداوند متعال به يكى از صدّيقان وحى فرمود: مرا بندگانى است كه دوستم دارند و من دوستشان دارم، مشتاق منند و من مشتاق آنانم، به ياد منند و من به ياد آنانم ··· كمترين چيزى كه به ايشان مى دهم سه چيز است: اول: پرتوى از نور خود را در دلهايشان مى افكنم كه بدان سبب از من خبردار مى شوند، چنان كه من از آنان خبر دارم، دوم: اگر آسمانها و زمينها و هر آنچه در آسمانها و زمينهاست در ترازوى [اعمال ]آنها باشد، در برابر ارزش آن ها، كم مى بينم. سوم: به آنان روى مى آورم، و كسى را كه من به او روى آورم، آيا فكر مى كنى كسى بداند كه چه [درجه اى] مى خواهم به او بدهم؟!

( مسكّن الفؤاد : ۲۸ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند فرمود:

 ما تَحبَّبَ إلَيّ عَبدي بشيءٍ أحَبَّ إلَيَّ ممّا افْتَرَضْتُهُ علَيهِ ، و إنّهُ لَيَتحبَّبُ إلَيَّ بالنّافِلَةِ حتّى اُحِبَّهُ ، فإذا أحْبَبْتُهُ كنتُ سَمْعَهُ الّذي يَسمَعُ بهِ، و بَصرَهُ الّذي يُبصِرُ بهِ ، و لِسانَهُ الّذي يَنْطِقُ بهِ ، و يَدَهُ الّتي يَبْطِشُ بها ، و رِجْلَهُ الّتي يَمشي بها ، إذا دَعاني أجَبْتُهْ، و إذا سَألَني أعْطَيتُهُ .
بنده ام با هيچ كارى دوست داشتنى تر از انجام واجبات، محبوب من نمى شود و با انجام مستحبات وسيله جلب محبت مرا فراهم مى آورد چندان كه محبوب من مى شود و چون دوستش بدارم گوش شنواى او مى شوم و چشم بيناى او و زبان گوياى او و دست نيرومند او و پاى ره پوى او. هرگاه مرا بخواند پاسخش دهم و هرگاه از من چيزى بخواهد عطايش كنم.

( المحاسن : ۱/۴۵۴/۱۰۴۷ )

امام صادق عليه السلام :

إنَّ اُولي الألْبابِ الّذينَ عَمِلوا بالفِكْرَةِ حتّى وَرِثوا مِنهُ حُبَّ اللّه ِ ـ إلى أن قالَ ـ : فإذا بَلغَ هذهِ المَنزِلَةَ جَعلَ شَهْوَتَهُ و مَحَبّتَهُ في خالِقِه ، فإذا فَعلَ ذلكَ نَزلَ المَنزِلَةَ الكُبرى فعايَنَ رَبَّهُ في قَلبهِ ، و وَرِثَ الحِكمَةَ بغَيرِ ما وَرِثَهُ الحُكَماءُ ، وَ ورِثَ العِلمَ بغَيرِ ما وَرِثَهُ العُلَماءُ ، وَ ورِثَ الصِّدقَ بغَيرِ ما وَرِثَهُ الصِّدِّيقونَ . إنَّ الحُكَماء وَرِثُوا الحِكمَةَ بالصَّمتِ ، و إنَّ العُلَماءَ وَرِثوا العِلمَ بالطَّلَبِ ، و إنّ الصِّدِّيقينَ وَرِثوا الصِّدقَ بالخُشوعِ و طُولِ العِبادَةِ .
خردمندان، كسانى هستند كه با انديشه كار كنند تا بر اثر آن، محبّت خدا را به دست آورند ـ تا آن جا كه فرمود ـ : و چون به اين منزلت برسد خواهش و محبّت خود را از آنِ آفريدگارش قرار دهد و هر گاه چنين كند به بزرگترين منزلت دست يابد و پروردگارش را در دل خويش ببيند و ميراث دار حكمت شود، نه از راهى كه حكما يافتند و ميراث بان دانش شود، نه از راهى كه دانشمندان رفتند و صدق را بيابد، نه از راهى كه صدّيقان يافتند. حكيمان حكمت را با خاموشى فراچنگ آورده اند و دانشمندان دانش را با جستجو و صدّيقان با خشوع و عبادت دراز مدّت.

(  بحار الأنوار : ۷۰/۲۵/۲۶ )

خدا دوستى و دنيا دوستى با هم جمع نمى شوند

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

حُبُّ الدُّنيا و حُبُّ اللّه ِ لا يَجْتَمِعانِ في قَلبٍ أبدا
دوستى دنيا و دوستى خدا هرگز در يك دل گرد نمى آيند.

( تنبيه الخواطر: ۲/۱۲۲ )

امام على عليه السلام :

كيفَ يَدّعي حُبَّ اللّه ِ مَن سَكنَ قلبَهُ حُبُّ الدُّنيا ؟ !
كسى كه محبت دنيا در دلش خانه كرده است، چگونه مدّعى محبّت خداست؟!

( غرر الحكم : ۷۰۰۲  )

امام على عليه السلام :

كما أنّ الشَّمسَ و اللَّيلَ لا يَجْتَمِعانِ، كذلكَ حُبُّ اللّه ِ و حُبُّ الدُّنيا لا يَجْتَمِعانِ .
همچنان كه روز و شب با هم جمع نمى شوند، خدا دوستى و دنيا دوستى نيز با هم گرد نمى آيند.

( غرر الحكم : ۷۲۱۹ )

امام على عليه السلام :

مَن أحَبَّ لِقاءَ اللّه ِ سبحانَهُ سلا عنِ الدُّنيا .
هر كه دوستدار ديدار خداوند سبحان باشد، از دنيا دست شويد.

( غرر الحكم : ۸۴۲۵  )

امام على عليه السلام :

إنْ كُنْتُم تُحِبّونَ اللّه َ فأخْرِجوا مِن قُلوبِكُم حُبَّ الدُّنيا .
اگر خدا را دوست داريد، پس محبّت دنيا را از دلهايتان بيرون كنيد.

( غرر الحكم : ۳۷۴۷  )

امام صادق عليه السلام :

و اللّه ِ ، ما أحَبَّ اللّه َ مَن أحَبَّ الدُّنيا و والَى غَيرَنا .
به خدا سوگند كسى كه دنيا را دوست بدارد و محبت غير ما را به دل گيرد خداوند را دوست ندارد.

( الكافي : ۸/۱۲۹/۹۸ )

تشويق به ايجاد محبّت خدا در دلهاى مردم

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

قالَ اللّه ُ عزّ و جلّ لداوودَ عليه السلام : أحْبِبْني و حَبِّبْني إلى خَلْقي . قالَ : يا رَبِّ ، نَعَم أنا اُحِبُّكَ ، فكيفَ اُحَبِّبُكَ إلى خَلْقِكَ ؟ قالَ : اذْكُرْ أيادِيَّ عِندَهُم ، فإنَّكَ إذا ذَكَرْتَ لَهُم ذلكَ أحَبّوني .
خداوند عزّ و جلّ به داوود عليه السلام فرمود: مرا دوست بدار و نزد خلقم نيز محبوب گردان. عرض كرد: پروردگارا! من كه دوستت دارم اما چگونه تو را نزد بندگانت محبوب گردانم؟ فرمود: نعمتهايى را كه به آنان داده ام گوشزدشان كن كه اگر خوبيهايم را يادآورشان شوى مرا دوست خواهند داشت.

( قصص الأنبياء : ۲۰۵/۲۶۶ )

امام باقر عليه السلام :

أوْحى اللّه ُ تعالى إلى موسى عليه السلام : أحْبِبْني و حَبِّبْني إلى خَلقي . قالَ موسى : يا رَبِّ ، إنّك لَتَعلَمُ أنّهُ لَيس أحَدٌ أحَبَّ إلَيَّ مِنكَ ، فكيفَ لِي رَبّي بقُلوبِ العِبادِ ؟ فأوْحى اللّه ُ تعالى إلَيهِ: فَذَكِّرْهُم نِعْمَتي و آلائي ، فإنَّهُم لا يَذْكرونَ مِنّي إلاّ خَيْرا .
خداوند متعال به موسى عليه السلام وحى فرمود: مرا دوست بدار و محبوب بندگانم گردان. موسى عرض كرد: پروردگارا! تو مى دانى كه احدى را بيشتر از تو دوست نمى دارم، اما پروردگارا! با دلهاى بندگان چه كنم؟ خداوند متعال به او وحى فرمود: نعمتها و نيكيهايم را به آنان يادآور شو؛ زيرا كه آنان جز خوبى از من نديده و به ياد ندارند.

( قصص الأنبياء : ۱۶۱/۱۷۹)

گوناگون

امام حسين عليه السلام ـ در مناجات با خدا ـ گفت :

 عَمِيتْ عَينٌ لا تَراكَ علَيها رَقيبا ، و خَسِرَتْ صَفْقَةُ عَبدٍ لَم تَجْعَلْ لَهُ مِن حُبِّكَ نَصيبا
 كور باد چشمى كه تو را بر خود ناظر و نگهبان نبيند و زيانبار باد داد و ستد بنده اى كه از محبّت تو سهمى نداشته باشد.

( بحار الأنوار: ۹۸/۲۲۶/۳ )

امام زين العابدين عليه السلام ـ در مناجات با خدا ـ گفت :

مَعْرِفَتي يا مَولايَ دَليلي (دَلَّتني) علَيكَ ، و حُبّي لكَ شَفيعي إلَيكَ .
مولاى من! معرفت من، مرا به تو رهنمون شد و محبت من به تو، شفيع من نزد توست.

( الإقبال: ۱/۱۵۹)

امام زين العابدين عليه السلام ـ نيز در دعا ـ گفت

علَيكَ يا واحِدي عَكَفَتْ هِمَّتي ، و فيما عِندَكَ انْبَسَطتْ رَغْبَتي ، و لكَ خالِصُ رجائي و خَوفي ، و بكَ أَنِسَت مَحَبَّتي .
 اى يگانه من! همّ و اراده من معطوف به توست و ميل و رغبتم همه به آنچه نزد توست، اميد و هراس خالصانه ام به تو و از توست و محبّتم به تو خو گرفته است.

( الإقبال : ۱/ ۱۶۸ )

امام زين العابدين عليه السلام ـ در زيارت امين اللّه ـ گفت :

 اللّهُمَّ إنّ قُلوبَ المُخْبِتينَ إلَيكَ والِهَةٌ ، و سُبُلَ الرّاغِبينَ إلَيكَ شارِعَةٌ .
خدايا! دلهاى فروتنان در برابرت سرگشته است و راههاى روى آورندگان به تو آشكار است.

( كامل الزيارات : ۹۳/۹۳ )

امام صادق عليه السلام :

اُجْرِيَ القَلَمُ في مَحبَّةِ اللّه ِ ، فمَنْ أصْفاهُ اللّه ُ بالرِّضا فَقَد أكْرَمَهُ ، و مَنِ ابْتَلاهُ بالسُّخْطِ فَقَد أهانَهُ ، و الرِّضا و السُّخْطُ خَلْقانِ مِن خَلْقِ اللّه ِ ، و اللّه ُ يَزيدُ في الخَلْقِ ما يَشاءُ .
قلم (تقدير) ، محبت خدا را رقم زده است، پس هر كه را خداوند برايش خشنودى [از خويش] را برگزيند گراميش داشته است و هر كه را به ناخشنودى [از خود] گرفتار سازد خوارش كرده است. خشنودى و ناخشنودى دو آفريده خداوندند و خدا آن چه بخواهد بر آفريده خود مى افزايد.

( مشكاة الأنوار : ۷۴/۱۳۹ )

امام كاظم عليه السلام ـ در دعاى ماه رمضان كه از ايشان روايت شده ـ گفت :

و أضِئ وَجْهي بِنورِكَ ، و أحِبَّني بمَحَبّتِكَ .
 چهره مرا با نور خود روشن فرما و با محبّت خود دوستم بدار.

( الإقبال : ۱ / ۱۱۶)

امام هادى عليه السلام ـ در زيارت جامعه ـ گفت :

 السَّلامُ على الدُّعاةِ إلى اللّه ِ ··· و التّامِّينَ في مَحَبّةِ اللّه ِ .
 درود بر دعوتگران به سوى خدا ··· و سرشاران از محبت خدا.

( عيون أخبار الرِّضا : ۲/۲۷۳/۱ )

میزان الحکمه،جلد دوم