بازداشت در احادیث

كسانى كه بازداشت آنها جايز است

امام على عليه السلام :

يَجِبُ على الإمامِ أنْ يَحْبِسَ الفُسّاقَ مِن العُلَماءِ ، و الجُهّالَ مِن الأطِبّاءِ ، و المَفالِيسَ مِن الأكْرِياءِ .
بر امام واجب است كه عالمان فاسق و پزشكان نادان و كرايه كنندگان بى چيز و ورشكسته را بازداشت كند.

امام على عليه السلام :

إذا ارْتَدَّتِ المَرأةُ عنِ الإسلامِ لَم تُقْتَلْ ، و لكنْ تُحْبَسُ أبدا .
هرگاه زن از اسلام برگردد كشته نمى شود، بلكه به حبس ابد محكوم مى گردد.

الكافى:

إنّ أميرَ المؤمنينَ عليه السلام كانَ لا يَرى الحَبْسَ إلاّ في ثلاثٍ : رجُلٌ أكلَ مالَ اليَتيمِ، أو غَصَبهُ ، أو رجُلٌ اؤتُمِنَ على أمانَةٍ فَذَهبَ بِها .
امير المؤمنين عليه السلام جز سه كس را سزاوار بازداشت نمى دانست: مردى كه مال يتيم را خورده باشد، يا آن را غصب كرده باشد، يا كسى كه امانتى بدو سپرده شده و او آن را از بين برده باشد.

دعائم الإسلام:

عَن عَليٍ عليه السلام أنّه اسْتَدرَكَ على ابنِ هَرْمَةَ خِيانَةً ـ و كانَ على سُوقِ الأهوازِ ـ فكَتبَ إلى رِفاعَةَ :إذا قَرَأتَ كِتابي فَنَحِّ ابنَ هَرْمَةَ عنِ السُّوقِ ، و أوْقِفْهُ للنّاسِ و اسْجُنْهُ و نادِ علَيهِ ، و اكتُبْ إلى أهلِ عَمَلِكَ تُعْلِمهُم رَأيي فيه ، و لا تَأخُذْكَ فيهِ غَفلَةٌ و لا تَفريطٌ فتَهْلِكَ عندَ اللّه ِ و أعزِلَكَ أخْبَثَ عَزْلَةٍ ، و اُعيذُكَ باللّه ِ مِن ذلكَ .فإذا كانَ يَومُ الجُمُعةِ فأخْرِجْهُ مِن السِّجنِ و اضْرِبْهُ خَمسةً و ثلاثينَ سَوْطا ، و طُفْ بهِ في الأسْواقِ ، فمَنْ أتى علَيهِ بشاهِدٍ فحَلِّفْهُ مَع شاهِدِهِ ، و ادْفَعْ إلَيهِ مِن مَكْسَبِهِ ما شَهِدَ بهِ علَيهِ ، و مُرْ بهِ إلى السِّجنِ مُهانا مَقْبوحا مَنْبوحا ، و احزِمْ رِجلَيهِ بحِزامٍ و أخْرِجْهُ وَقتَ الصّلاةِ ، و لا تَحُلْ بَيْنَهُ و بينَ مَن يَأتيهِ بمَطْعَمٍ أو مَشْرَبٍ أو مَلْبَسٍ أو مَفْرَشٍ .و لا تَدَعْ أحَدا يَدخُلُ إلَيهِ مِمّنْ يُلَقِّنُهُ اللَّدَدَ ، و يُرَجّيهِ الخُلوص، فإنْ صَحَّ عندكَ أنَّ أحَدا لَقّنَهُ ما يَضُرُّ بهِ مُسلما فاضْرِبْهُ بالدَّرّةِ فاحْبِسهُ حتّى يَتوبَ .و مُرْ بإخْراجِ أهلِ السِّجن فِي اللَّيلِ إلى صَحْنِ السِّجْنِ لِيتَفرَّجوا غيرَ ابنِ هَرْمَةَ ، إلاّ أنْ تَخافَ مَوتَهُ فتُخرِجَهُ مَع أهلِ السِّجنِ إلى الصَّحْنِ .فإن رأيتَ بهِ طاقةً أوِ اسْتِطاعَةً فاضْرِبْهُ بَعدَ ثلاثينَ يَوما خَمسَةً و ثَلاثينَ سَوْطا بَعد الخَمسةِ و الثَّلاثينَ الاُولى .و اكتُبْ إليَّ بما فَعلْتَ في السُّوقِ و منِ اخْتَرْتَ بعد الخائنِ ، و اقْطَعْ عنِ الخائنِ رِزْقَهُ .
امام على عليه السلام خبردار شد كه ابن هَرْمه ـ مسؤول بازار اهواز ـ خيانتى كرده است؛ پس به رِفاعه (فرماندار اهواز) نوشت: چون اين نامه مرا خواندى، ابن هرمه را از [مسؤوليت ]بازار كنار بگذار و او را بازداشت و زندانى كن و موضوع را به اطلاع مردم برسان. به همكاران خود نيز بنويس و نظر مرا به آگاهى آنها برسان. مبادا درباره او غفلت و كوتاهى كنى كه بدين سبب نزد خداوند عزّ و جلّ هلاك خواهى شد و من نيز تو را به بدترين وجه بر كنار خواهم كرد. از اين كار به خدا پناه بر!روز جمعه كه شد، وى را از زندان بيرون آور و سى و پنج تازيانه به او بزن و در بازارها بچرخانش. اگر كسى عليه او گواهى آورد، در كنار گواهش او را نيز سوگند بده، و مقدارى را كه مدّعى است، از درآمد ابن هرمه به وى بپرداز و دستور بده تا او را خوار و دست بسته مجددا به زندان برند و پاهايش را با ريسمان ببند، ولى هنگام نماز آزادش گذار، چنانچه كسى براى او ظرف غذا يا آب يا لباس و يا فرشى آورد بگذار به او برساند و مانع مشو.به كسانى كه ممكن است دشمنى و كينه توزى را به وى تلقين كنند و يا به نجات و خلاصى، اميدوارش سازند، اجازه ملاقات با او را نده. اگر بر تو ثابت شد كه كسى انديشه آسيب زدن به مسلمانى را در ذهن او افكنده است، آن كس را تازيانه بزن و زندانيش كن تا توبه كند.دستور بده زندانيان را، بجز ابن هرمه، براى گردش به حياط زندان بياورند و اگر بيم آن داشتى كه ابن هرمه تلف شود او را نيز با ديگر زندانيان به حياط زندان بياور.اگر ديدى تحمل يا توانايى دارد سى روز بعد نيز او را دوباره سى و پنج تازيانه بزن.براى من بنويس كه با بازار چه كردى و به جاى اين خائن چه كسى را انتخاب نمودى. حقوق اين خيانتكار را نيز قطع كن.

امام باقر عليه السلام :

إنّ عليّا عليه السلام كانَ إذا أخَذَ شاهِدَ زُورٍ ، فإنْ كانَ غريبا بَعثَ بهِ إلى حَيِّهِ ، و إنْ كانَ سُوقيّا بَعثَ بهِ إلى سُوقِهِ ، فطِيفَ بهِ ، ثُمَّ يَحبِسُهُ أيّاما ثُمَّ يُخَلّي سَبيلَهُ .
على عليه السلام كسى را كه به دروغ شهادت مى داد، اگر غريبه بود، او را به قبيله اش و اگر بازارى بود به بازار مى فرستاد و مى گرداند و سپس چند روزى بازداشتش مى كرد و آنگاه او را آزاد مى ساخت.

امام صادق عليه السلام :

المُرتَدُّ يُسْتَتابُ ، فإنْ تابَ و إلاّ قُتِلَ . قالَ : و المَرأةُ تُسْتَتابُ فإنْ تَابَتْ و إلاّ حُبِسَتْ في السِّجنِ، و اُضِرَّ بها .
از [مرد] مرتدّ خواسته مى شود كه توبه كند . اگر توبه نكرد، كشته مى شود. از زن مرتد نيز خواسته مى شود كه توبه كند، اگر نپذيرفت، زندانى و در تنگنا گذاشته مى شود .

بازداشت ضامن تا زمان حاضر شدن شخص ضمانت شده

امام باقر عليه السلام :

إذا تَحمَّلَ الرّجُلُ بوجهِ الرّجُلِ إلى أجَلٍ ، فجاءَ الأجَلُ مِن قَبلِ أنْ يأتيَ بهِ و طُلِبَ الحَمّالةُ حُبِسَ ، إلاّ أنْ يُؤَدّيَ عنهُ ما وَجبَ علَيهِ .
اگر كسى براى مدّت مشخصى ضامن كسى شود و در زمان مقرّر او را تحويل ندهد، بازداشت مى شود، مگر آنچه را شخص ضمانت شده به عهده داشته است او (ضامن) بپردازد.

امام صادق عليه السلام :

اُتيَ أميرُ المؤمنينَ عليه السلام برجُلٍ قد تَكفَّلَ بنَفْسِ رجُلٍ، فحَبسَهُ و قالَ: اطلُبْ صاحِبَكَ .
مردى را كه ضامن جان مرد ديگرى شده بود نزد امير المؤمنين عليه السلام آوردند. حضرت او را بازداشت كرد و فرمود: رفيقت را پيدا كن.

بازداشت عاملِ فرارِ محكوم به اعدام

وسائل الشيعة ـ به نقل از حريز ـ :

سألتُهُ [ الإمامُ الصّادقَ عليه السلام ]عن رجُلٍ قَتلَ رَجُلاً عَمْدا ، فرُفِعَ إلى الوالي ، فدَفَعهُ الوالي إلى أوْلياءِ المَقتولِ لِيَقْتلوهُ ، فوَثبَ علَيهِم قَومٌ فخَلَّصوا القاتِلَ مِن أيْدي الأوْلياءِ، قالَ : أرى أنْ يُحبَسَ الّذي خَلّصَ (الّذينَ خَلّصوا) القاتِلَ مِن أيْدي الأوْلياءِ حتّى يَأتوا بالقاتِلِ .قيلَ : فإنْ ماتَ القاتِلُ و هُم في السِّجنِ؟ قالَ : و إنْ ماتَ فعَلَيهِم الدِّيَةُ يُؤَدّونَها جَميعا إلى أوْلياءِ المَقتـولِ .
 از امام صادق عليه السلام درباره مردى كه كسى را عمدا كشته و به حاكم شكايت شده و حاكم قاتل را به اولياى مقتول سپرده تا او را بكشند، اما عدّه اى بر آنان حمله كنند و قاتل را از دست اولياى دم فرارى دهند، سؤال نمودم . فرمود : به نظر من كسى (يا كسانى) كه قاتل را از دست اولياى مقتول فرارى داده اند بايد زندانى شوند، تا قاتل را بياورند.عرض شد: اگر آنها در زندان بودند و قاتل مُرد چه حكمى دارد؟ فرمود : اگر قاتل بميرد، بايد عاملان فرار، همگى ديه را به اولياى مقتول بپردازند.

محكومانِ به زندان ابد

امام على عليه السلام ـ به يك منجّم ـ فرمود :

 لَئنْ بَلَغَني أنَّكَ تَنْظُرُ في النُّجومِ لاُخلِدَنَّكَ [في]حديث الحَبسِ ما دامَ لي سُلطانٌ ، فو اللّه ِ ما كانَ لمحمّدٍ مُنَجِّمٌ و لا كاهِنٌ
اگر به من خبر رسد كه طالع بينى مى كنى، تا زمانى كه قدرت دست من باشد، تو را به زندان ابد خواهم افكند. به خدا سوگند، محمد نه منجّم داشت و نه پيشگو.

امام على عليه السلام :

لا يُخَلَّدُ في السِّجن إلاّ ثلاثةٌ : الّذي يُمْسَكُ على المَوتِ ، و المَرأةُ تَرتَدُّ إلاّ أن تَتوبَ ، و السّارِقُ بَعد قَطعِ اليَدِ و الرِّجْلِ .
جز سه كس به زندان ابد محكوم نمى شود: كسى كه شخصى را نگه دارد تا ديگرى وى را بكشد، زن مرتد تا توبه كند، و سارق پس از قطع دست و پايش.

امام باقر عليه السلام ـ درباره مردى كه به كسى دستور قتل ديگرى را داده و او وى را به قتل رسانيده باشد ـ فرمود :

يُقْتَلُ بهِ الّذي قَتَلَهُ ، و يُحْبَسُ الآمِرُ بقَتْلِهِ في السِّجْنِ حتّى يَموتَ .
قاتل كشته مى شود و آن كه دستور قتل داده در زندان نگاه داشته مى شود تا بميرد.

امام صادق عليه السلام :

قَضى عليٌّ عليه السلام في رجُلَينِ أمْسَكَ أحَدُهُما و قَتَلَ الآخَرُ ، فقالَ : يُقْتَلُ القاتِلُ ، و يُحْبَسُ الآخَرُ حتّى يَموتَ غَمّا ، كَما حَبسَهُ علَيهِ حتّى ماتَ غَمّا .
على عليه السلام درباره دو مرد كه يكى از آنها شخصى را نگه داشته و ديگرى او را كشته است، چنين قضاوت فرمود: قاتل كشته مى شود و آن ديگرى بازداشت مى گردد تا در تنگنا بميرد؛ همچنان كه با نگهداشتن مقتول، موجب مرگ او در تنگنا شده است.

زندانى كردن بعد از اجراى حدّ و پى بردن به حقّ

امام على عليه السلام :

حَبْسُ الإمامِ بَعد إقامَةِ الحَدِّ ظُلْمٌ .
ظلم است كه امام و پيشوا بعد از جارى كردن حدّ بر كسى، او را در بازداشت نگه دارد.
 

امام على عليه السلام :

حَبْسُ الإمامِ بعدَ الحَدِّ ظُلْمٌ .
اگر امام (حاكم اسلامى) بعد از جارى كردن حدّ بر كسى او را زندانى كند ظلم كرده است.

امام على عليه السلام :

الحَبسُ بَعدَ معرِفَةِ الحقِّ ظُلْمٌ .
زندانى كردن كسى، بعد از روشن شدن حقيقت، ظلم است.

حقوق زندانى

امام باقر عليه السلام :

إنّ عليّا عليه السلام كانَ يُخرِجُ أهلَ السُّجونِ مَن اُحبِسَ في دَينٍ أو تُهمةٍ إلى الجُمُعةِ فيَشْهَدونَها ، و يُضَمِّنُهمُ الأولياءَ حتّى يَرُدّونَهُم .
على عليه السلام زندانيان بدهكار و متّهم را روزهاى جمعه براى اداى نماز، از زندان بيرون مى آورد و از اولياى آنان ضمانت مى گرفت تا به زندانشان برگردانند.

امام باقر عليه السلام :

أنَّهُ [عَلِيّا] كانَ يَعْرِضُ السّجونَ في كُلِّ يَومِ جُمُعةٍ؛ فمَن كانَ علَيهِ حَدٌّ أقامَهُ، و مَن لَم يَكُن علَيهِ حَدٌّ خلّى سَبيلَهُ
على عليه السلام هر جمعه از زندانيان بازديد مى كرد. اگر كسى محكوم به خوردن حدّ بود حدّ را بر او جارى مى ساخت و اگر مستحق حدّ نبود آزادش مى كرد.

امام صادق عليه السلام :

على الإمامِ أنْ يُخرِجَ المَحْبوسينَ في الدَّينِ يَومَ الجُمُعةِ إلى الجُمُعةِ ، و يَومَ العِيدِ إلى العِيدِ ، فيُرسِلَ مَعهُم ، فإذا قَضَوُا الصَّلاةَ و العِيدَ رَدّهُم إلى السِّجنِ .
امام بايد زندانيانى را كه به جرم نپرداختن بدهكارى خود زندانى شده اند، ايام جمعه و عيد، براى گزاردن نماز و ديد و بازديد عيد ، به همراه عده اى مأمور از زندان بيرون آورد و پس از تمام شدن نماز و ديد و بازديد عيد آنها را به زندان برگرداند.

زندانى كردن متّهم

سنن أبى داوود :

أنَّ النّبيَّ صلى الله عليه و آله حَبَسَ رجُلاً في تُهمةٍ .
پيامبر صلى الله عليه و آله مرد متّهمى را حبس كرد.

امام على عليه السلام :

لا حَبسَ في تُهمةٍ إلاّ في دَمٍ .
براى هيچ اتّهامى بازداشت نيست مگر در اتهام به قتل.

امام صادق عليه السلام :

إنّ النَّبيَّ صلى الله عليه و آله كانَ يَحْبِسُ في تُهمةِ الدّمِ سِتّةَ أيّامٍ ، فإنْ جاءَ أوْلياءُ المَقتولِ بثَبَتٍ ، و إلاّ خَلّى سبيلَهُ .
پيامبر صلى الله عليه و آله ، متّهم به قتل را شش روز در بازداشت نگه مى داشت. اگر در اين مدّت اولياى مقتول دليلى بر اثبات قاتل بودن او ارائه نمى دادند، آزادش مى كرد.

میزان الحکمه،جلد دوم.