رویا در احادیث

نويد رؤيا :

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ درباره آيه « بشارت است ايشان را . . .» ( يونس : ۶۴ ) ـ فرمود :

هي الرُّؤيا الحَسَنَةُ يَرَى المُؤمنُ فَيُبشَّرُ بها في دُنياهُ .

آن بشارت ، خوابِ خوبى است كه مؤمن مى بيند و به وسيله آن در دنيايش نويد داده مى شود .

( الكافي : ۸ /۹۰/۶۰ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ  درباره همين آيه  ـ فرمود :

هِي الرُّؤيا الصالحةُ يَراها المُؤمنُ أو يُرى لَهُ .

منظور از بشارت، رؤياىِ خوبى است كه مؤمن مى بيند يا كسى ديگر برايش مى بيند .

( بحار الأنوار : ۶۱/۱۸۰/۴۱ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ در پاسخ به پرسش جابر از آيه « بشارت است آنان را . . .» ( يونس : ۶۴ ) ـ فرمود :

ما سَألَني عنها أحَدٌ .

هِي الرؤيا الصالحةُ يَراها المسلمُ أو تُرى لَهُ و في الآخِرَةِ الجنّةُ .

تاكنون كسى درباره آن از من نپرسيده است .

آن بشارت [ در دنيا ] ، رؤياى خوبى است كه مسلمان مى بيند يا برايش ديده مى شود و در آخرت ، بهشت باشد .

( الدرّ المنثور : ۴/۳۷۵ - انظر الدرّ المنثور : ۴ / ۳۷۴ ـ ۳۷۸ )

بحار الأنوار : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود :

 لم يَبقَ مِنَ النبوَّةِ إلاّ المُبَشِّراتُ.

 قالوا : و ما المُبَشِّراتُ ؟

قال : الرؤيا الصالِحَةُ

از نبوّت فقط نويد دهنده ها باقى مانده است .

پرسيدند : نويد دهنده ها چيست ؟

فرمود : رؤياى خوب .

( بحار الأنوار : ۶۱/۱۷۷/۳۹ )

امام على عليه السلام :

 الرؤيا الصالِحَةُ ،  إحدَى البِشارَتَينِ .

رؤياىِ خوب، يكى از دو نويد است .

( غرر الحكم : ۱۶۱۰ )

امام رضا عليه السلام :

إنّ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله كانَ إذا أصبَحَ قالَ لأصحابِهِ :

هل مِن مُبَشِّراتٍ ؟

يَعنِي بهِ الرُّؤيا
 

رسول خدا صلى الله عليه و آله صبح كه مى شد به اصحابش مى فرمود : 

آيا كسى نويد دهنده اى دارد ؟

منظور آن حضرت ، رؤيا بود.

( الكافي : ۸/۹۰/۵۹ )

رؤيا و نبوّت :

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 الرؤيا الصالِحَةُ ، يُبَشَّرُ بها المُؤمنُ و هِي جُزءٌ مِن سِتّةٍ و أربَعينَ جُزءاً مِن النبوّةِ .

 رؤياى خوب ، نويدى براى مؤمن و يكى از چهل و شش جزء نبوّت است .

( الدرّ المنثور : ۴/۳۷۴ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 الرؤيا الصالِحَةُ ، بُشرى مِنَ اللّه ِ 

و هِي جُزءٌ مِن أجْزاءِ النبوّةِ .

رؤياى خوب ، نويدى است از جانب خداوند

و يكى از اجزاى نبوّت مى باشد .

( الدرّ المنثور : ۴/۳۷۶ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

الرؤيا الصالِحَةُ ، جُزءٌ مِن سَبعينَ جُزءا مِن النبوّةِ
 

رؤياى خوب ، يكى از هفتاد جزء نبوّت است .

( الدرّ المنثور : ۴/۳۷۷ )

امام صادق عليه السلام :

إنّ المؤمنَ رُؤياهُ  ، جُزءٌ مِن سَبعينَ جُزءا مِنَ النبوّةِ .

 به راستى كه رؤياى مؤمن ، يكى از هفتاد جزء نبوّت است .

( المؤمن : ۳۵/۷۱ )

امام صادق عليه السلام :

رَأيُ المؤمنِ و رُؤياهُ في آخِرِ الزمانِ ، على سَبعينَ جُزءا مِن أجْزاءِ النبوّةِ .

 رأى و رؤياى مؤمن در آخر الزمان ، جزئى از هفتاد جزء نبوّت است .

( الكافي : ۸/۹۰/۵۸ )

كثرت رؤياى پيامبر صلى الله عليه و آله :

بحار الأنوار :

كانَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله كثيرَ الرؤيا

و لا يَرى رؤيا  ، إلاّ جاءَت مِثلَ فَلَقِ الصُّبحِ .

 پيامبر خدا صلى الله عليه و آله زياد خواب مى ديد

و هيچ خوابى نمى ديد،  مگر آن كه مانند سپيده صبح آشكار مى شد .

( بحار الأنوار : ۶۱/۱۸۲/۴۵ )

المناقب لابن شهر آشوب :

أوَّلُ ما بُدِئَ بهِ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله مِنَ الوحيِ الرؤيا الصادِقَةُ

 و كانَ يَرى الرؤيا  ، فَتَأتِيهِ مِثلَ فَلَقِ الصُّبحِ .

 آنچه نخستين بار بر رسول خدا صلى الله عليه و آله وحى شد، رؤياى صادق بود .

آن حضرت خواب مى ديد و خوابش چون سپيده صبح آشكار مى شد ( تحقّق مى يافت ) .

( المناقب لابن شهرآشوب : ۱/۴۴ )

اقسام رؤيا :

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

الرؤيا ثلاثةٌ :

بُشرى مِن اللّه ِ و تَحزِينٌ مِنَ الشيطانِ و الذي يُحَدِّثُ بهِ الإنسانُ نَفسَهُ فَيَراهُ في مَنامِهِ.

 

رؤيا سه گونه است :

بشارتى از جانب خدا و غمى كه شيطان به وجود مى آورد و حديث نفسهاى انسان با خويش كه آنها را در خوابش مى بيند .

( بحار الأنوار : ۶۱/۱۹۱/۵۸ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 الرؤيا على ثلاثةٍ :

منها تَخويفٌ مِن الشيطانِ لِيَحزُنَ بهِ ابنَ آدَمَ

و منها الأمرُ يُحَدِّثُ بهِ نَفسَهُ في اليَقَظَةِ فَيراهُ في المَنامِ

 و منها جُزءٌ مِن سِتّةٍ و أربَعينَ جُزءاً مِن النبوّةِ .

رؤيا سه گونه است :

رؤياهاى ترسناك شيطانى كه شيطان براى غمگين كردن آدمى به وجود مى آورد .

حديث نفسهاى انسان با خويشتن در بيدارى كه آنها را در خواب مى بيند

و رؤياهايى كه يكى از چهل و شش جزء نبوّت است .

( المصنّف لابن أبي شيبة : ۷/۲۴۲/۱ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

الرؤيا ثلاثٌ :

فبُشرى مِنَ اللّه ِ و حديثُ النَّفسِ و تَخويفٌ مِن الشيطانِ .

 

 رؤيا سه گونه است :

نويدى از جانب خدا و حديث نفس ( ذهنيات انسان ) و ترسى كه شيطان پديد مى آورد .

( كنز العمّال : ۴۱۳۸۵ )

امام صادق عليه السلام :

الرؤيا على ثلاثةِ وُجوهٍ :

بِشارَةٌ مِنَ اللّه ِ للمُؤمنِ و تَحذيرٌ مِنَ الشيطانِ  و أضغاثُ أحلامٍ .

رؤيا سه گونه است : نويدى از جانب خدا به مؤمن و ترسى كه شيطان مى افكند و خوابهاى آشفته .

( الكافي : ۸/۹۰/۶۱ )

منشأ رؤيا :

امام على عليه السلام :

 إنّ اللّه َ تعالى خَلَقَ الرُّوحَ و جَعَلَ لها سُلطانا  ،  فَسُلطانُها النَّفسُ ؛

فإذا نامَ العَبدُ ، خَرَجَ الرُّوحُ و بَقِيَ سُلطانُهُ .

فَيَمُرُّ بهِ جِيلٌ مِن المَلائكةِ و جِيلٌ مِن الجِنِّ ؛

فمَهما كانَ مِن الرؤيا الصادِقَةِ ، فمِنَ الملائكةِ

و مَهما كانَ مِنَ الرؤيا الكاذِبَةِ ،  فَمِنَ الجِنِّ .

خداوند متعال روح را بيافريد و براى آن فرمانروايى قرار داد كه همانا نفس است ؛

 پس  هرگاه بنده بخوابد ، روح از بدنش خارج شود و فرمانرواى آن بماند .

در اين هنگام فوجى از فرشتگان و فوجى از جنّيان بر او مى گذرند ؛

پس اگر از رؤياهاى صادق باشد ، از فرشتگان مايه مى گيرد

و اگر از خوابهاى دروغين باشد، از جنّيان سرچشمه مى گيرد .

( بحار الأنوار: ۴۰/۲۲۲/۴ )

امام زين العابدين عليه السلام ـ در گزارش كشته شدن حسين عليه السلام ـ فرمود:

ثُمّ سارَ حتّى نَزَلَ العُذَيبَ  .

فقالَ فيها قائلَةَ الظَّهيرةِ ثُمّ انتَبَهَ مِن نَومِهِ باكيا .

 فقالَ لَهُ ابنُهُ : ما يُبكِيكَ يا أبَهْ ؟

فقالَ : يا بُنَيَّ إنّها ساعةٌ لا تَكذِبُ الرُّؤيا فيها

 و إنّهُ عَرَضَ لي في مَنامي عارِضٌ .

فقالَ : تُسرِعُونَ السَّيرَ و المَنايا تَسِيرُ بِكُم إلى الجَنَّةِ .

 آن حضرت به راه خود ادامه داد تا آن كه در منزلگاه عُذَيب فرود آمد .

در آن جا به خواب قيلوله ( نيمروزى ) فرو رفت و سپس با چشمى گريان از خواب بيدار شد .

فرزندش عرض كرد : پدر جان ! چرا گريه مى كنى؟

فرمود : پسرم ! اين ساعتى است كه خواب آن دروغ نيست .

در خواب ، كسى بر من آشكار شد و گفت : شما در رفتن شتاب مى كنيد و كاروان مرگ شما را به سوى بهشت مى برد .

( الأمالي للصدوق: ۲۱۸/۲۳۹ )

امام باقر عليه السلام :

إنّ العِبـادَ إذا نامُـوا خَرَجَت أرواحُهُم إلى السماءِ .

 فما رَأتِ الرُّوحُ في السماءِ ، فهُو الحقُّ و ما رَأت في الهواءِ  ، فهُو الأضغاثُ .

 هر گاه بندگان بخوابند ، ارواحشان به آسمان پر مى كشد .

آنچه روح در آسمان ببيند، حقيقى است و هرچه در فضا ببيند ، رؤياهاى آشفته است .

(  الأمالي للصدوق : ۲۰۹/۲۳۲ )

امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به ابو بصير كه پرسيد : آيا خوابِ راست و دروغ ، هر دو يك منشأ دارد؟ ـ فرمود :

صَدَقتَ . أمّا الكاذِبَةُ المُختَلِفَةُ فإنّ الرجُلَ يَراها ، في أوّلِ ليلةٍ ،  في سُلطانِ المَرَدَةِ الفَسَقَةِ  

و إنّما هِي شيءٌ يُخَيَّلُ إلى الرجُلِ و هِي كاذِبَةٌ مُخالِفَةٌ لا خَيرَ فيها

و أمّا الصادِقَةُ إذا رَآها  ، بعدَ الثُّلثَينِ مِن الليلِ ،  مَع حلُولِ المَلائكةِ و ذلكَ قَبلَ السَّحَرِ .

فهِي صادِقَةٌ . لا تَخَلَّفُ إن شاءَ اللّه ُ ،

 إلاّ أن يكونَ جُنُبا  أو يَنامَ على غَيرِ طَهورٍ و لَم يَذكُرِ اللّه َ عزّ و جلّ حقيقةَ ذِكرِهِ ؛

 فإنّها تَختَلِفُ و تُبطِئُ على صاحِبِها .

درست است . [ با اين تفاوت كه ] رؤياى دروغ و جور واجور را ، انسان در آغاز شب، كه هنگام تسلّط [شياطين] رانده شده و نابكار است،  مى بيند .

اين گونه رؤياها، تخيّلات آدمى است و دروغ و درهم و بر هم و بى ارزش اند .

اما رؤياى صادق را  ، بعد از گذشت دو سوم شب مى بيند كه فرشتگان فرود مى آيند و آن پيش از سحر است .

اين گونه رؤياها راستند و به خواست خدا تحقّق مى يابند،

مگر آن كه بيننده خواب جُنُب يا بى وضو خوابيده باشد و خداوند عزّ و جلّ را چنان كه شايد ياد نكرده باشد؛  

در اين صورت، رؤيا با تأخير و درنگ تحقّق مى يابد.

( الكافي : ۸/۹۱/۶۲ )

تعبير و بازگو كردن خواب :

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 إذا رَأى أحَدُكُـم الرؤيـا الحَسَنَةَ ،  فَلْيُفَسِّرْها و لْيُخبِرْ بها

 و إذا رَأى الرؤيا القَبيحَةَ ، فلا يُفَسِّرْها و لا يُخبِرْ بها .

هر گاه يكى از شما خواب خوبى ديد  ، آن را تعبير كند و براى ديگران بازگو كند

و اگر خواب بدى ديد  ، آن را تعبير نكند و به كسى هم نگويد .

( كنز العمّال : ۴۱۳۹۲ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 الرؤيا عَلى رِجْلِ طائرٍ ما لَم تُعَبَّرْ .

فإذا عُبِّرَت وَقَعَت

 و لا تَقُصَّها إلاّ على وادٍّ و ذِي رَأيٍ .

 خواب تا زمانى كه تعبير نشود ، همچون پرنده روى سر خواب بيننده در پرواز است

و همين كه تعبير شد ، فرود مى آيد .

خواب خود را جز براى دوست و كسى كه اهل فكر و نظر است ،  بازگو نكنيد .

( كنز العمّال : ۴۱۳۹۰ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 الرؤيا لا تُقَصُّ  ، إلاّ على مؤمنٍ خلا مِن الحَسَدِ و البَغيِ .

 رؤيا را جز براى مؤمنى كه از حسادت و فساد مبرّاست ،  نبايد بازگو كرد .

( الكافي : ۸/۳۳۶/۵۳۰ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 لا تُقَصُّ الرؤيا  ، إلاّ على عالِمٍ أو ناصِحٍ

رؤيا را  ، جز براى شخص عالم يا خيرخواه، نبايد بازگو كرد .

( كنز العمّال : ۴۱۳۹۵ )

رفتار شايسته در هنگام ديدن خوابهاى ناخوشايند :

امام صادق عليه السلام :

إذا رَأى الرجُلُ ما يَكرَهُ في مَنامِهِ  ، فَلْيَتَحَوَّلْ عن شِقِّهِ الذي كانَ علَيهِ نائماً و ليَقُلْ :

« إنَّمَا النَّجْوى مِنَ الشيطانِ لِيَحْزُنَ الذينَ آمنوا و لَيْسَ بضارِّهِم شيئا إلاّ بِإذْنِ اللّه ِ» .

ثُمّ لِيَقُلْ :  عُذْتُ بما عاذَتْ به ملائكةُ اللّه ِ المُقرَّبُونَ و أنبياؤهُ المُرسَلُونَ و عِبادُهُ الصالِحونَ ، مِن شرِّ ما رَأيتُ  و مِن شَرِّ الشيطانِ الرَّجيمِ .

هر گاه كسى خواب ناخوشايندى ديد  ، از پهلويى كه خوابيده به پهلوى ديگر خود برگردد و بگويد :

« همانا نجوا كردن كار شيطان است، تا بدان وسيله مؤمنان را اندوهگين سازد و تا خدا نخواهد ، هيچ زيانى به آنان نرساند » . (  المجادلة : ۱۰ )

سپس بگويد : از شرّ خوابى كه ديدم و از شرّ شيطان رجيم ، به همان كسى پناه مى برم كه فرشتگان مقرّب خدا و پيامبران مرسل او و بندگان نيكو كارش  بدو پناه مى برند .

(  الكافي : ۸/۱۴۲/۱۰۶  )

گوناگون :

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

لا يَحزَنْ أحَدُكُم أن تُرفَعَ عَنهُ الرؤيا ؛

فإنّهُ إذا رَسَخَ في العِلمِ  ، رُفِعَت عَنهُ الرُّؤيا .
 

هيچ يك از شما براى خواب نديدن غمگين نباشد ؛

زيرا هر گاه كسى در دانشْ راسخ شد، خواب ديدن از او برداشته مى شود .

( تحف العقول : ۵۰ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 إذا تَقارَبَ الزمانُ ،  لَم تَكذِبْ رؤيا المؤمنِ

و أصدَقُهُم رؤياً أصدَقُهُم حَدِيثا .

هر گاه زمان نزديك شود ،  رؤياى مؤمن دروغ از كار در نيايد

و خواب آن مؤمنى راست تر است كه راستگوتر باشد .

( بحار الأنوار : ۶۱/۱۷۲/۳۱ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 الرُّؤيا مِن اللّه ِ و الحُلُمُ مِن الشيطانِ .

رؤيا (خوابهاى خوب و خوش) از جانب خداوند است و خوابهاى آشفته از جانب شيطان .

( بحار الأنوار : ۶۱/ ۱۹۱/۵۸ )

جامع الأحاديث للقمّى : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود :

خِيارُكُم اُولُو النُّهى .

قيلَ يا رسولَ اللّه ِ !  و مَن اُولُو النُّهى ؟

فقال : اُولُو النُّهى اُولُو الأحلامِ الصادِقَةِ .

بهترين افراد شما خردمندانند .

عرض شد : اى رسول خدا ! خردمندان كيانند؟

فرمود : كسانى كه خوابهاى راست مى بينند .

( جامع الأحاديث للقمّي : ۲۱۵ )

امام صادق عليه السلام :

 إذا كانَ العَبدُ على مَعصيَةِ اللّه ِ عزّ و جلّ و أرادَ اللّه ُ بهِ خَـيرا  ، أراهُ في مَنامِهِ رؤيا تُرَوِّعُهُ فَيَنزَجِرُ بها عن تلكَ المَعصيَةِ .
 

هر گاه بنده قصد معصيت خداوند عزّ و جلّ كند و خداوند خير او را بخواهد ، خوابى وحشتناك به او نشان دهد كه بدان سبب از آن گناه باز ايستد .

( الاختصاص : ۲۴۱ )

امام صادق عليه السلام :

إنَّ دِينَ اللّه ِ تَبارَكَ و تعالى ، أعَزُّ مِن أن يُرى في النَّومِ .

دين خداوند تبارك و تعالى  ، ارجمند تر از آن است كه در خواب ديده شود .

( بحار الأنوار : ۸۲/۲۳۷/۱ )

امام عسكرى عليه السلام :

مَن أكثَرَ المَنامَ  ، رَأى الأحلامَ

 كسى كه زياد بخوابد ، خوابهاى آشفته بيند .

( الدرّة الباهرة : ۴۳ )

 

میزان الحکمه ،جلد چهارم.