مخالفت کودک با والدین و راه برخورد با آن

نوشته زیر برگرفته از کتاب «نسیم مهر» (متن پیاده شده برنامه پرسش و پاسخ رادیویی استاد حسین دهنوی) می باشد.

سؤال 1: کودک 4 ساله‏‌ای دارم که دائم با من مخالفت می‏‌کند و در برابر سؤال مثبت من، پاسخ منفی، و به سؤال منفی من، پاسخ مثبت می‏‌دهد. با او چگونه رفتار کنم؟

جواب:
این رفتار کودک شما عللی دارد:
1. تثبیت استقلال:
کودک، از 3 سالگی دوست دارد به گونه‏‌ای باشد که خودش می‏‌خواهد، نه آن گونه که شما می‏‌خواهید؛ زیرا احساس استقلال می‏‌کند؛ بنابراین، جایی برای نگرانی نیست.
2. جلب توجه:
چنان سخن نگویید که چنین موضعی بگیرد؛ او دوست دارد جلب توجه کند؛ پس به مخالفت‏‌هایش بی‏‌توجهی کنید و حساسیت نشان ندهید.
3. لجبازی:
ممکن است این رفتار به سبب لجبازی باشد که در اثر بی‏‌توجهی شما به خواسته‏‌های منطقی‏‌اش ایجاد شده است.
4. انتقام‏‌جویی:
گاهی برای انتقام‏‌جویی از پدر و مادری که دائم با هم درگیری و اختلاف دارند، چنین برخورد می‏‌کند.

سؤال 2: پسر 10 ساله ام در برابر تذکرهای کلامی من و پدرش بسیار مقاومت می کند. آیا راهی دیگر برای اصلاح او وجود دارد؟

جواب:
می توانید از روش تربیت خاموش استفاده کنید. تربیت خاموش، دو شکل دارد: استفاده از سکوت و استفاده از نگاه.
وقتی فرزندتان رفتار نابهنجاری از خود بروز می دهد، با اظهار ناخشنودی در چهره، سکوت کنید. سکوت شما سبب تأمل فرزند و سازندگی او می شود.
امام علی (علیه السلام) فرمود: «رُبّ سکوتٍ ابلغُ من کلامٍ». [1] چه بسا سکوتی که از سخن، رساتر است.
گاهی سخن بر زبان جاری نمی شود؛ اما سکوت شما با فرزند حرف می زند.
«پرمود بترا»، روان شناس غربی می گوید: حرف هایی که بر زبان جاری نمی شوند، از سخنانی که بر زبان جاری می شوند، مهم ترند. [2]

شکل دیگر تربیت خاموش، استفاده از نگاه است. نگاه انسان، دنیایی حرف دارد. گاهی یک نگاه پرمعنا، سرنوشت تاریخ را دگرگون ساخته است. معلم عمر بن عبد العزیز، هنگام عبور از کوچه، با شنیدن سخنان ناشایست وی درباره امام علی (علیه السلام)، نگاهی از روی ناخشنودی کرد و گذشت و همین نگاه سبب شد تا عمر پس از رسیدن به حکومت، دشنام دادن به امام علی (علیه السلام) را ممنوع کند. [3]
با نگاه می توان تقاضا، اعتراض یا تهدید خود را به فرزند منتقل کرد. استفاده از این روش برای فرزند شما که در برابر سخنانتان مقاومت شدیدی دارد، مناسب است.
____________________________
پی نوشت:
[1] ـ غررالحکم، ص 215.
[2] ـ حسین سیدی، یک شاخه گل مینا، ص 96.
[3] ـ مرتضی مطهری، داستان راستان، ج2، ص 199.

منبع:
نسیم مهر جلد 1، پرسش و پاسخ تربیت کودک و نوجوان؛ حسین دهنوی