ایمان در نهج البلاغه

1. از نشانه هاى ايمان

الايمان ان تؤثر الصدق حيث يضرّك على الكذب حيث ينفعك، و أن لا يكون فى حديثك فضل عن عملك، و ان تتقى الله فى حديث غيرك.
ايمان آن است كه راست گفتن را بر دروغگويى ترجيح دهى، اگر چه آن راست به زيان تو باشد و آن دروغ به سودت و ديگر آن كه گفتار تو بيشتر از كردارت نباشد و در سخن گفتن در مورد ديگرى از خدا بترسى. حکمت 458

2. چون نقطه اى سفيد در دل

ان الايمان يبدو لُمظَةً فى القلب، كلما ازداد الايمان ازدادت اللُمظة.
ايمان در دل آدمى چون نقطه اى سفيد پديد مى شود و هر چه بر ايمان افزوده مى شود آن نقطه هم فزونى گيرد. حکمت 262

3. شناخت با دل

الايمان معرفة بالقلب.
ايمان، شناخت با دل است. حکمت 227

4. اصلاحگر قلوب

قال رسول الله صلى الله عليه و آله: لا يستقيم ايمان عبد حتى يستقيم قلبه، و لا يستقيم قلبه حتى يستقيم لسانه.
پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله فرمودند: ايمان هيچ بنده اى تكميل نمى شود مگر اين كه قلب او در مسير حق، استقامت داشته باشد و قلب او از استقامت محروم است مگر اینکه زبانش در مسير حق استوار گردد .ملحقات نهج البلاغه

5. برترين ايمان

لا ايمان كالحياء و الصبر.
هيچ ايمانى همانند حيا و صبر نيست. حکمت 113

6. سه مرحله ايمان

الايمان معرفة بالقلب و اقرار باللسان و عمل بالأركان.
ايمان، شناخت و معرفت با قلب (عقل) و اقرار به زبان و عمل كردن به اعضا و جوارح است. حکمت 227

7. فلسفه ايمان

فرض الله الايمان تطهيراً من الشرك.
خداوند ايمان را براى پاك شدن دل از شرك واجب گردانيد.حکمت 152 

8. اعتماد بر الطاف خدايى

لا يصدُقُ ايمانُ عبد، حتى يكون بما فى يد الله اوثقَ منه بما فى يده.
ايمان بنده اى تصديق و تاييد نمى شود مگر به آنچه در دست خداست اعتماد بيشترى داشته باشد از آنچه در دست خود اوست. حکمت 310

9. حفظ ايمان با صدقه

سُوسُوا ايمانكم بالصدقه.
ايمانتان را با دادن صدقه دادن حفظ کنید. حکمت 146

10. ايمان فرشتگان

لم ترمِ الشكوك بنوازعها عزيمة ايمانهم، و لم تعترك الظنون على معاقد يقينهم.
در وصف فرشتگان مى فرمايد: ايمان استوار آنان آماج تيرهاى شك و ترديد قرار نمى گيرد و گمان ها بر يقين و باور استوارشان هجوم نمى برند. خطبه 91

 .11ايمان پايدار

فمِن الایمان ما يكون ثابتا مستقرا فى القلوب و منه ما يكون عوارىّ بين القلوب و الصدور الى اجل معلوم. فاذا كانت لكم برءاة من احد فقِفوه حتى يحضره الموت، فعند ذلك يقعُ حدّ البراءة.
قسمى از ايمان در دل ها استوار و پابرجاست و قسمتى ديگر ميان دل ها و سينه ها تا زمانى معلوم (هنگام مرگ) عاريه است و ناپايدار، پس اگر از كسى بيزاريد او را واگذاريد تا مرگش فرا رسد (درباره كفر و ايمان او حكم نكنيد شايد در لحظه آخر ايمان حقيقى پيدا كرد) در آن وقت سزاوار بيزارى مى گردد. خطبه 189

12. چهار تكيه گاه ايمان

الايمان على اربع دعائم: على الصبر، و اليقين، و العدل، و الجهاد... و اليقين منها على اربع شعب: على تبصره الفطنه، و تأوّل الحكمه، و موعظه العبره، و سنّة الاولين. فمن تبصّر فى الفطنه تبيّنت له الحكمة و من تبيّنت له الحكمة عرف العبره؛ و من عرف العبره فكانما كان فى الاولين.
ايمان بر چهار تكيه گاه استوار است: بر صبر و يقين و عدل و جهاد... يقين خود چهار شعبه دارد: بينش هوشيارانه، رسيدن به حقايق، عبرت گرفتن از ديگران و سنت پيشينيان؛ زيرا، هر كه بينش هوشيارانه يافت، حكمت بر او آشكار گشت و هر كه حكمت بر او آشكار شد، پند و عبرت گرفتن را شناخت و هر كه پند و عبرت آموزى را شناخت، چنان است كه در ميان پيشينيان بوده باشد. حکمت 31

13. چراغ نورانى ايمان

الايمان سبيل ابلج المنهاج، انور السراج. فبِالإيمان يُستدلّ على الصالحات، و بالصالحات يُستدلّ على الايمان، و بالايمان يُعمَر العِلم.
ايمان، روشن ترين راه و نورانى ترين چراغ است، پس انسان در پرتو ايمان به سوى اعمال شايسته راهنمايى مى شود و با اعمال شايسته به ايمان استدلال مى شود، و با ايمان، علم و دانش آباد مى گردد. خطبه 156

14. برترين وسيله توسل

ان افضل ما توسل به المتوسلون الى الله سبحانه و تعالى، الايمان به و برسوله... و صلة الرحم فانها مَثراة فى المال، مَنسأة فى الاجل.
برترين وسيله اى كه متوسلين به خدا به آن چنگ مى زنند ايمان به خدا و پيامبر اوست، و پيوند با خويشان مال را زياد و مرگ را به تأخير مى اندازد .خطبه 110

15. رشته اصلى ايمان

اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شريك له، شهاده ممتحنا اخلاصها... فانها عزيمة الايمان، و فاتحة الاحسان، و مرضاة الرحمن، و مَدحَرة الشيطان.
گواهى مى دهم كه خدايى جز الله نيست، يگانه است و بى شريك، گواهى كه خلوص آن آزموده شده است... اين گواهى رشته اصلى ايمان است و آغاز احسان و مايه خشنودى خداى رحمان و دورى از مهلكه شيطان است. خطبه 2

16. زبان استوار و ايمان استوار

قال رسول الله صلى الله عليه و آله: لا يستقيم ايمان عبد حتى يستقيم قلبه و لا يستقيم قلبه حتى يستقيم لسانه، فمن استطاع منكم ان يلقى الله تعالى و هو نقى الراحه من دماء المسلمين و اموالهم، سليم اللسان من اعراضهم، فليفعل.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: ايمان هيچ بنده اى تكميل نمى شود مگر اين كه قلب او در مسير حق استقامت داشته باشد و قلب او از استقامت محروم است تا زبانش در مسير حق استوار گردد. پس هر كس از شما بتواند به ديدار خداوند متعال نايل گردد، با دستى پاك از خون هاى مسلمانان و اموال آنان و با زبانى سالم از اهانت به نواميس آنان، چنين کند. خطبه 176

___________________
منبع: نهج البلاغه موضوعى؛ عباس عزيزى