نفاق از نظر احادیث

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 نفاق ابتدا به صورت نقطه اى سياه [بر دل ]ظاهر مى شود و هرچه نفاق بيشتر شود آن نقطه بزرگتر مى گردد و چون نفاق به مرحله كمال رسيد، دل به كلّى سياه مى شود.

امام على عليه السلام : 

نفاق، ايمان را تباه مى كند.

امام على عليه السلام :

 نفاق، برادر شرك است.

 امام على عليه السلام : 

نفاق، همزاد كفر است.

نفاق، ننگ اخلاق است

 نفاق انسان، از ذلّتى است كه در خود حسّ مى كند.

امام على عليه السلام : 

نفاق از ديگپايه هاى زبونى است.

امام على عليه السلام :

 دروغ به نفاق مى انجامد.

ويژگى منافق

نشانه هاى نفاق

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

كسى كه باطنش با ظاهرش ناسازگار باشد، همو منافق است، هر كه مى خواهد باشد.

 پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

چنانچه خشوع بدن بر خشوع دل بچربد اين در نظر ما نفاق است.

امام على عليه السلام ـ در خطبه اى در بيان اوصاف منافقان ـ فرمود :

 شما را از منافقان برحذر مى دارم؛ زيرا كه آنان مردمانى گمراه و گمراه كننده اند ، خود لغزيده اند و ديگران را مى لغزانند، به رنگ هاى گوناگون و حالات مختلف در مى آيند، با هر وسيله و از هر طريقى قصد [فريب و گمراهى ]شما مى كنند و در هر كمينگاهى به كمين شما مى نشينند دل هايشان بيمار است و ظاهرشان آراسته و تميز، مخفيانه عمل مى كنند و چون خزنده اى زهرناك آهسته مى خزند و بى خبر زهر خود را مى ريزند، شرح و بيانشان دارو و گفتارشان شفاست، اما كردارشان درد بى درمان است. به رفاه و آسايش مردم حسادت مى ورزند و به آتش بلا و گرفتارى [مردمان] دامن مى زنند و نوميد مى كنند، در هر راهى به خاك هلاكت افكنده اى، و براى نفوذ در هر دلى وسيله اى و براى هر غم و اندوهى اشك هايى [دروغين ]دارند، مدح و ستايش به هم قرض مى دهند و از يكديگر انتظار پاداش (ستايش متقابل) دارند، اگر چيزى بخواهند پافشارى مى كنند و اگر سرزنش كنند پرده درى مى نمايند و اگر حكم كنند زياده روى مى ورزند، در مقابلِ هر حقّى باطلى در چنته دارند و در برابر هر راستى كژى و براى هر زنده اى قاتلى و براى هر درى كليدى و براى هر شبى چراغى. چشم نداشتن و بى نيازى را دستاويز طمع قرار مى دهند تا از اين راه بازار خود را داغ كنند و كالاهايشان را رونق بخشند. مى گويند و ايجاد شبهه مى كنند، وصف مى كنند و حقيقت را وارونه جلوه مى دهند، راه [ورود به مسير باطل ]را آسان مى كنند و تنگه [آن را ]كج و دشوار رو مى سازند [تا افراد به راحتى قدم به راه باطل گذارند و در پيچ و خمهاى آن سرگردان شوند و بيرون شدن از آن برايشان ناممكن يا دشوار شود]. اينان دار و دسته شيطانند و زبانه هاى انبوه آتش «آنان حزب شيطانند و بدانيد كه حزب شيطان همان زيان كارانند».

امام على عليه السلام : 

منافقان با دروغ، خود را آراسته جلوه مى دهند.

امام على عليه السلام : 

عادت منافقان، تغيير دادن خُلق و خوى است (هر لحظه به رنگى در مى آيند).

امام على عليه السلام : 

دانش منافق، در زبان اوست. دانش مؤمن در كردار اوست.

 امام على عليه السلام : 

موافقتِ زياد [نشانه] نفاق است؛ مخالفتِ زياد [نشانه] دشمنى است.

امام على عليه السلام : 

پارسايى منافق، جز در زبان او نمودار نمى شود.

امام على عليه السلام :

 كار آخرت را وسيله رسيدن به دنيا مكن و اين جهان زودگذر را بر آخرت برمگزين؛ زيرا اين كار خصلتِ منافقان و خوىِ از دين بيرون شدگان است.

امام على عليه السلام :

 زبان مؤمن پشت دل اوست و دل منافق پشت زبان او.

امام على عليه السلام : 

اگر با اين شمشيرم بُن بينى مؤمن را بزنم تا با من دشمنى ورزد هرگز دشمنى نخواهد كرد و اگر همه دنيا را به پاى منافق بريزم تا مرا دوست داشته باشد، هيچ گاه مرا دوست نخواهد داشت و اين از آن روست كه قلم قضا بر اين امر رقم خورده و اين قضاى الهى بر زبان پيامبر امّى صلى الله عليه و آله گذشته است كه فرمود : اى على! هيچ مؤمنى با تو دشمنى نمى كند و هيچ منافقى تو را دوست نمى دارد .

آشكارترين منافق

پرهيز از منافق زبان باز

امام على عليه السلام :

 نفاق بر چهار پايه استوار است : بر هوس و سهل انگارى [در امر دين] و خشم و طمع هوس، خود، بر چهار شاخه است : ستم و تجاوز و شهوت و سركشى. هر كه ستم كند گرفتارى هايش زياد شود و تنها ماند و از كمك به او خوددارى شود. هر كه تجاوز كند كسى از شرارتها و بدى هايش در امان نباشد و دلش سالم نماند و در برابر خواهش هاى نفسانى خود دار نباشد. هر كه شهوات خود را تعديل نكند در پليدى ها فرو رود. و هر كه سركشى كند، خود را از روى عمد و بدون دليل گمراه نمايد سهل انگارى نيز بر چهار شاخه است : مغرور شدن [به رحمت حق] و آرزو و ترس و تعلّل ورزيدن. و اين از آن روست كه ترس، از حق باز مى دارد و تعلّل ورزيدن موجب كوتاهى كردن در عمل مى شود تا آنكه اجل در رسد و اگر آرزو نبود، انسان حساب كار خود را مى دانست و اگر از حساب كار خود آگاه مى شد از ترس و وحشت در جا مى مرد و مغرور شدن، كوتاهى در عمل مى آورد و خشم بر چهار شاخه است : خود برتربينى، فخر فروشى، حميّت و عصبيّت. هر كه خود برتر بين باشد، به حق پشت كند. هر كه فخر فروشى كند، از صراط راستى منحرف شود و به گناه درافتد. هر كه حميّت ورزد، بر گناهان اصرار ورزد و هر كه عصبيّت داشته باشد، از حق منحرف شود و به باطل گرايد. پس، چه بد خصلتى است خصلتى كه نتيجه اش پشت كردن به حق ، گناه، اصرار بر گناه و انحراف از راه راست باشد و طمع نيز بر چهار شاخه است : شادمانى و سرمستى، و خيره سرى و فزون خواهى. شادمانى كردن ، نزد خداوند خوشايند نيست و سرمستى، شوريده عقلى است و خيره سرى بلايى است كه آدمى را به كشيدن بار گناهان وا مى دارد و فزون خواهى، سرگرمى و بازى و گرفتارى و جايگزين كردن چيز پست تر (دنيا) به جاى چيز بهتر (آخرت) است اين است نفاق و پايه ها و شاخه هاى آن.

نكوهش شخصِ دو زبان

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

روز قيامت انسان دو چهره در حالى مى آيد كه يك زبان از پس گردنش آويزان است و يك زبان از جلو و در آنها آتشى افروخته است كه به [تمام ]بدنش زبانه مى كشد. سپس به او گفته مى شود : اين كسى است كه در دنيا دو رو و دو زبان بود. او بدين گونه در روز قيامت شناخته مى شود.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

كسى كه در دنيا دو چهره باشد، روز قيامت با دو چهره از آتش محشور مى شود.

هر كه دو زبان باشد، خداوند در روز قيامت براى او دو زبان آتشين قرار دهد.

امام صادق عليه السلام :

 هر كه با مردم با چهره اى رو به رو شود و با چهره اى ديگر از آنها عيب گويى كند، روز قيامت با دو زبان از آتش [به محشر ]مى آيد.

عوامل از بين برنده نفاق

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

صلوات فرستادن بر من و اهل بيتم نفاق را از بين مى برد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

با صداى بلند بر من صلوات بفرستيد كه آن نفاق را از بين مى برد.

میزان الحکمه،جلد دوازدهم.