رهایی از نظر احادیث
۲۹ تیر ۱۳۹۴ 0عوامل نجات بخش
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ در سفارش به على عليه السلام ـ فرمود :
يا عليُّ ، ثَلاثٌ دَرَجاتٌ ، و ثَلاثٌ كَفّاراتٌ ، و ثَلاثٌ مُهلِكاتٌ ، و ثَلاثٌ مُنجِياتٌ: ··· أمّا المُنجِياتُ : فخَوفُ اللّه ِ في السِّرِّ و العَلانِيَةِ ، و القَصدُ في الغِنى و الفَقرِ ، و كَلِمَةُ العَدلِ فى الرِّضا و السُّخطِ .
اى على! سه چيز، درجه است و سه چيز كفّاره و سه چيز هلاكت بار و سه چيز نجات بخش : ··· و آن نجات بخش ها عبارتند از : ترس از خدا در آشكار و نهان، ميانه روى در توانگرى و تهيدستى و حق گويى در خشم و خشنودى.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
ثَلاثٌ مُنجِياتٌ : العَدلُ في الرِّضا و الغَضَبِ ، و القَصدُ في الغِنى و الفَقرِ ، و مَخافَةُ اللّه ِ في السِّرِّ و العَلانِيَةِ .
سه چيز نجات بخش است : رعايت عدالت در حال خشم و خشنودى، ميانه روى در توانگرى و تهيدستى و ترس از خدا در نهان و آشكار.
المحاسن : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود :
ثَلاثٌ مُنجِياتٌ و ثَلاثٌ مُهلِكاتٌ. قالوا: يا رسولَ اللّه ِ ، ما المُنجِياتُ ؟ قالَ صلى الله عليه و آله : خَوفُ اللّه ِ في السِّرِّ كأنَّكَ تَراهُ ، فإن لَم تَكُن تَراهُ فإنَّهُ يَراكَ ، و العَدلُ في الرِّضا و الغَضَبِ ، و القَصدُ في الغِنى و الفَقرِ .
سه چيز عامل نجات است و سه چيز عامل هلاكت. عرض كردند : اى رسول خدا! عوامل نجات كدام است؟ فرمود : ترس از خداوند در نهان به نحوى كه گويى او را مى بينى؛ زيرا اگر تو او را نمى بينى او قطعاً تو را مى بيند و مراعات عدالت (حقيقت) در حال خشنودى و خشم و ميانه روى در توانگرى و تهيدستى.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
نَجا المُخِفُّونَ ، و هَلَكَ المُثقَلُونَ .
سبكباران نجات يافتند و گران باران به هلاكت افتادند.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
ثَلاثٌ مُنجِياتٌ : تَكُفُّ لِسانَكَ ، و تَبكي على خَطيئتِكَ ، و تَلزَمُ بَيتَكَ .
سه چيز نجات بخش است : زبانت را نگه دارى، بر گناهت بگريى و در خانه ات بنشينى.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
كَم مِن عاقِلٍ عَقَلَ عَنِ اللّه ِ أمرَهُ و هُو حَقيرٌ عِندَ النّاسِ دَميمُ المَنظَرِ يَنجو غَدا ! و كَم مِن ظَريفِ اللِّسانِ جَميلِ المَنظَرِ عَظيمِ الشّأنِ هالِكٌ غَدا في يَومِ القِيامَةِ ! .
بسى خردمند كه وظيفه خويش را از خدا فرا مى گيرد، اما در نظر مردم حقير است و از زيبايى ظاهرى بى بهره و فردا[ى قيامت ]نجات مى يابد و چه بسيار آدم هاى خوش صحبتِ زيباروىِ بلند مرتبه كه فرداى قيامت به هلاكت در مى افتند.
امام على عليه السلام :
رَحِمَ اللّه ُ امرَأً (عَبدا) سَمِع حُكما فَوَعى ، و دُعِيَ إلى رَشادٍ فَدَنا ، و أخَذَ بِحُجزَةِ هادٍ فَنَجا .
رحمت خدا بر آن انسانى (بنده اى) كه سخن حكيمانه اى شنيد و آن را به گوش گرفت و به راه راست خوانده شد و بدان نزديك گشت و كمربند راهنمايى را گرفت و نجات يافت.
امام على عليه السلام ـ در وصيت به فرزند بزرگوارش امام حسن عليه السلام ـ نوشت :
و اعلَمْ يا بُنَيَّ أنّ أحَدا لَم يُنبِئْ عنِ اللّه ِ سبحانَهُ كما أنبأ عَنهُ الرَّسولُ صلى الله عليه و آله فارضَ بهِ رائدا ، و إلَى النَّجاةِ قائدا .
بدان اى فرزندم كه هيچ كس چون رسول خدا صلى الله عليه و آله از خداى سبحان خبر نداده است. پس او را به عنوان پيشرو و پيشواى خود به سوى نجات بپذير.
امام على عليه السلام :
و ما بَرِحَ للّه ِ ـ عَزَّت آلاؤهُ ـ في البُرهَةِ بَعدَ البُرهَةِ ، و في أزمانِ الفَتَراتِ ، عِبادٌ ناجاهُم في فِكرِهِم ··· بمَنزِلَةِ الأدِلَّةِ في الفَلَواتِ (القُلوبِ) ، مَن أخَذَ القَصدَ حَمِدوا إلَيهِ طَريقَهُ ، و بَشَّروهُ بالنَّجاةِ ، و مَن أخَذَ يَمينا و شِمالاً ذَمُّوا إلَيهِ الطَّريقَ ، و حَذَّروهُ مِنَ الهَلَكَةِ .
خداوند را ـ كه نعمت هايش ارجمند و بى شمار است ـ همواره در هر برهه اى و در هر دوره اى از فترت (فاصله ميان ظهور دو پيامبر) بندگانى بوده كه در درون انديشه هايشان با ايشان راز مى گفته است··· اينان به منزله راهنمايان در بيابان (قلب ها) هستند. آنكه راه راست را بپيمايد او را در پيمودن آن راه مى ستايند و به نجات و رستگارى بشارتش مى دهند و آنكه به راست و چپ كج شود راهى را كه در پيش گرفته است نكوهش مى كنند و او را از هلاكت برحذر مى دارند.
امام على عليه السلام :
أيُّها الناسُ، شُقُّوا أمواجَ الفِتَنِ بسُفُنِ النَّجاةِ .
اى مردم! امواج فتنه ها را با كشتى هاى نجات بشكافيد.
امام على عليه السلام :
اِلزَموا الحَقَّ تَلزَمْكُمُ النَّجاةُ .
با حق باشيد تا نجات با شما باشد.
امام على عليه السلام :
النَّجاةُ مَعَ الإيمانِ .
نجات و رهايى با ايمان همراه است.
امام على عليه السلام :
ثَلاثٌ فيهِنَّ النَّجاةُ : لُزومُ الحَقِّ ، و تَجَنُّبُ الباطِلِ ، و رُكوبُ الجِدِّ .
نجات و رستگارى در سه چيز است : پايبندى به حقّ، دورى از باطل و سوار شدن بر مَركب جدّيت.
امام على عليه السلام ـ در ترغيبِ بى اعتنايى به دنيا ـ فرمود :
و ذلكَ زَمانٌ لا يَنجو فيهِ إلاّ كُلُّ مُؤمِنٍ نُومَةٍ ، إن شَهِدَ لَم يُعرَفْ ، و إن غابَ لم يُفتَقَدْ ، اُولئكَ مَصابيحُ الهُدى .
زمانى فرا مى رسد كه هيچ كس در آن زمان نجات نمى يابد، مگر مؤمن گمنام و بى نام و نشانى كه اگر [در جمعى ]حاضر باشد كسى او را نمى شناسد و اگر [از جمعى ]غايب باشد كسى به جستجويش برنمى آيد. اينان چراغ هاى هدايتند.
امام على عليه السلام :
النّاسُ ثَلاثَةٌ : فعالِمٌ ربّانيٌّ ، و مُتَعَلِّمٌ على سَبيلِ نَجاةٍ ، و هَمَجٌ رَعاعٌ .
مردم سه دسته اند : عالم ربّانى، علم جويى كه در راه نجات و رستگارى است و فرو مايگانى كه اين سو و آن سو مى روند .
امام على عليه السلام : در وصف اسلام ـ فرمود :
فجَعَلَهُ أمنا لِمَن عَلِقَهُ ، و سِلما لِمَن دَخَلَهُ (عَقَلَهُ) ··· و نَجاةً لِمَن صَدَّقَ .
خداوند آن را براى كسى كه بدان چنگ در زند مايه امن و امان ، براى كسى كه بدان در آيد (فرا گيرد) مايه سلامت و براى كسى كه تصديقش كند موجب نجات قرار داد.
امام على عليه السلام :
علَيكُم بكِتابِ اللّه ِ ؛ فإنَّهُ الحَبلُ المَتينُ ، و النُّورُ المُبينُ ، و الشِّفاءُ النّافِعُ ، و الرِّيُّ النّاقِعُ ، و العِصمَةُ لِلمُتَمَسِّكِ ، و النَّجاةُ لِلمُتَعَلِّقِ .
به كتاب خدا چنگ زنيد كه ريسمانى محكم است و نورى روشنگر و شفا بخشى سودمند و آبى تشنگى زدا و براى آن كه بدان چنگ زند، مايه مصونيت از خطاست و براى آن كه بدان بياويزد موجب رهايى است.
امام على عليه السلام :
اِجعَلِ الدِّينَ كَهفَكَ ، و العَدلَ سَيفَكَ ؛ تَنْجُ مِن كُلِّ سُوءٍ ، و تَظفَرْ على كُلِّ عَدُوٍّ .
دين را پناهگاه خود گردان و عدالت را شمشير خويش، تا از هر بدى برهى و بر هر دشمنى چيره آيى.
امام على عليه السلام :
إن كُنتُم لِلنَّجاةِ طالِبينَ فارفُضوا الغَفلَةَ و اللَّهوَ ، و الزَموا الاجتِهادَ و الجِدَّ .
اگر خواهان نجات هستيد، غفلت و سرگرمى را دور افكنيد و به كوشش و جدّيت چنگ زنيد.
امام على عليه السلام :
النَّجاةُ مَع الصَّدقِ .
رَستن با راستى است.
امام على عليه السلام :
قد نَجا مَن وَحُدَ .
هر كه تنهايى گزيند، رهايى يابد .
امام على عليه السلام :
خُذْ ما يَبقى لَكَ مِمّا لا تَبقى لَهُ ، و تَيسَّرْ لِسَفَرِكَ ، و شِمْ . بَرقَ النَّجاةِ ، و ارحَلْ مَطايا التَّشميرِ .
از آنچه كه تو برايش باقى نمى مانى [يعنى دنيا ]چيزى را كه برايت باقى مى ماند [يعنى كار خير و ثواب ]برگير و براى سفر خويش آماده شو و چشم به آذرخش رهايى بدوز و جهاز بر پشت اشتران چالاك ببند.
امام حسن عليه السلام :
دَخَلتُ على أميرِ المؤمِنينَ عليه السلام و هُو يَجُودُ بنَفسِهِ لَمّا ضَرَبَهُ ابنُ مُلجَمٍ ، فجَزِعتُ لِذلكَ ، فقالَ لي : أ تَجزَعُ ؟ فقُلتُ : و كيفَ لا أجزَعُ و أنا أراكَ على حالِكَ هذهِ ؟ !فقالَ عليه السلام : أ لا اُعَلِّمُكَ خِصالاً أربَعَ إن أنتَ حَفِظتَهُنَّ نِلتَ بهِنَّ النَّجاةَ ، و إن أنتَ ضَيَّعتَهُنَّ فاتَكَ الدّارانِ ؟ يا بُنَيَّ ، لا غِنى أكبَرُ مِن العَقلِ ، و لا فَقرَ مِثلُ الجَهلِ ، و لا وَحشَةَ أشَدُّ مِن العُجبِ ، و لا عَيشَ ألَذُّ مِن حُسنِ الخُلقِ .
نزد امير المؤمنين عليه السلام رفتم . ديدم ، بر اثر ضربت ابن ملجم در حال جان دادن است. بيتابى كردم. به من فرمود : چرا بيتابى مى كنى؟ عرض كردم : با اين حالى كه از شما مشاهده مى كنم چگونه بيتابى نكنم؟!فرمود : نمى خواهى چهار خصلت به تو بياموزم كه اگر آنها را مراعات كنى به نجات دست يابى و اگر فرو گذارى هر دو سراى را از دست دهى؟ فرزندم، هيچ ثروتى بزرگتر از خرد نيست و هيچ فقرى چون نادانى نيست و هيچ تنهايى و وحشتى بدتر از خودپسندى نيست و هيچ عيشى خوشتر از خوش خويى نيست.
امام حسين عليه السلام :
دَخَلتُ على رسول اللّه ِ صلى الله عليه و آله و عِندَهُ اُبَيُّ بنُ كَعبٍ ، فقالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : مَرحَبا بكَ يا أبا عبدِ اللّه ِ يا زَينَ السَّماواتِ و الأرضِ ، فقالَ لَهُ اُبَيٌّ : و كيفَ يكونُ يا رسولَ اللّه ِ زَينَ السّماواتِ و الأرضِ أحَدٌ غَيرُكَ ؟ ! فقالَ لَهُ : يا اُبيُّ ، و الّذي بَعَثَني بالحَقِّ نَبيّا إنّ الحُسينَ بنَ عليٍّ في السَّماءِ أكبَرُ مِنهُ في الأرضِ ؛ فإنَّهُ مَكتوبٌ عَن يَمينِ العَرشِ : مِصباح هادٍ و سَفينَةُ نَجاةٍ .
بر رسول خدا صلى الله عليه و آله وارد شدم اُبىّ بن كعب هم آنجا بود. رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود : خوش آمدى اى ابا عبد اللّه ! اى زيور آسمان ها و زمين. اُبىّ به ايشان عرض كرد : اى رسول خدا! چگونه ممكن است كسى جز شما زيور آسمان ها و زمين باشد؟ پيامبر به او فرمود : اُبىّ، سوگند به آنكه مرا به حق به پيامبرى برانگيخت، حسين بن على در آسمان بزرگتر و با عظمت تر از زمين است؛ زيرا در سمت راست عرش نوشته شده است: او چراغ هدايت و كشتى نجات است.
امام زين العابدين عليه السلام :
ثَلاثٌ مُنجِياتٌ لِلمؤمِنِ : كَفُّ لِسانِهِ عَنِ النّاسِ و اغتِيابِهِم ، و إشغالُهُ نَفسَهُ بما يَنفَعُهُ لآخِرَتِهِ و دُنياهُ ، و طُولُ البُكاءِ على خَطيئَتِهِ .
سه چيز نجات دهنده مؤمن است : نگه داشتن زبانش از مردم و از غيبت كردن آنها، مشغول شدن به آنچه براى آخرت و دنيايش سودمند است و بسيار گريستن بر گناهانش.
امام زين العابدين عليه السلام :
إنّ أنجاكُم مِن عَذابِ اللّه ِ أشَدُّكُم خَشيَةً للّه ِ .
رهيده ترين شما از عذاب خدا، ترسانترين شما از خداست.
امام صادق عليه السلام :
المُنجياتُ : إطعامُ الطَّعامِ ، و إفشاءُ السَّلامِ ، و الصَّلاةُ باللَّيلِ و النّاسُ نِيامٌ .
عوامل نجات بخش عبارتند از : اطعام كردن، سلام گفتن به همگان و نماز خواندن در شب هنگامى كه مردم خفته اند.
آنان كه نجات نمى يابند
امام على عليه السلام :
لَن يُدرِكَ النَّجاةَ مَن لَم يَعمَلْ بالحَقِّ .
كسى كه به حق عمل نكند، هرگز نجات نمى يابد .
امام على عليه السلام :
مَن لا دِينَ لَهُ لا نَجاةَ لَهُ .
كسى كه دين ندارد، هيچ راه نجاتى ندارد .
امام على عليه السلام :
مَن لَم يُنجِهِ الصَّبرُ أهلَكَهُ الجَزَعُ .
هركه را شكيبايى نرهاند، نا شكيبى نابود كند.
امام صادق عليه السلام :
إنّي لَأرجُو النَّجاةَ لهذِهِ الاُمَّةِ لِمَن عَرَفَ حَقَّنا مِنهُم ؛إلاّ لِأحَدِ ثَلاثَةٍ : صاحِبِ سُلطانٍ جائرٍ ، و صاحِبِ هَوىً ، و الفاسِقِ المُعلِنِ .
من براى كسانى از اين امّت كه حقّ (مقام) ما را بشناسند اميد رَستن دارم، مگر براى سه نفر : دولتمردِ ستمگر، كسى كه پيرو هواى نفْس خود است و كسى كه آشكارا گناه مى كند.
دشوارى و آسانى نجات
امام على عليه السلام :
إذا صَعِدَت رُوحُ المؤمنِ إلَى السَّماءِ تَعَجَّبَتِ المَلائكةُ و قالَت : عَجَبا ! كيفَ نَجا مِن دارٍ فَسَدَ فيها خِيارُنا ؟! .
آنگاه كه روح مؤمن به آسمان بالا رود، فرشتگان تعجّب كنند و گويند : شگفتا! چگونه از سرايى كه نيكانِ ما در آن تباه شدند، نجات يافت؟!
امام زين العابدين عليه السلام ـ چون شنيد كه حسن بصرى مى گويد :
لَيسَ العَجَبُ مِمَّن هَلَك كيفَ هَلَكَ ، و إنّما العَجَبُ مِمَّن نَجا كيفَ نَجا ـ : أنا أقولُ : لَيسَ العَجَبُ مِمَّن نَجا كيفَ نَجا ، و أمّا العَجَبُ مِمَّن هَلَكَ كيفَ هَلَكَ مَع سَعَةِ رَحمَةِ اللّه ِ ؟! .
اگر كسى هلاك شود جاى تعجّب ندارد كه چرا هلاك شده است، بلكه اگر كسى نجات يابد تعجّب دارد كه چگونه نجات يافته است ـ فرمود : اما من مى گويم : اگر كسى نجات يابد جاى تعجّب ندارد كه چگونه نجات يافته است، بلكه اگر كسى هلاك شود جاى تعجّب دارد كه با وجود رحمت گسترده خداوند چگونه به هلاكت در افتاده است!؟
امام صادق عليه السلام :
أنتُم و اللّه ِ نُورٌ في ظُلُماتِ الأرضِ. و اللّه ِ إنَّ أهلَ السَّماءِ لَيَنظُرونَ إلَيكُم في ظُلُماتِ الأرضِ ، كما تَنظُرونَ أنتُم إلَى الكَوكَبِ الدُّرِّيِّ في السَّماءِ ، و إنَّ بَعضَهُم لَيَقولُ لِبَعضٍ : يا فلانُ ، عَجَبا لفُلانٍ كيفَ أصابَ هذا الأمرَ ؟! و هُو قَولُ أبي عليه السلام : و اللّه ِ ما أعجَبُ مِمَّن هَلَكَ كيفَ هَلَكَ ، و لكنْ أعجَبُ مِمَّن نَجا كيفَ نَجا ! .
به خدا سوگند كه شما در تاريكى هاى زمين مى درخشيد. به خدا قسم كه اهل آسمان در تاريكى هاى زمين شما را مى بينند، همان گونه كه شما ستارگان درخشان را در آسمان مى بينيد. اهل آسمان به يكديگر مى گويند : فلانى! شگفتا، چگونه فلان شخص به اين مقام رسيده است؟! و اين فرموده پدر من است : به خدا قسم از اينكه كسى هلاك شود تعجّب نمى كنم كه چرا هلاك شد، بلكه اگر كسى نجات يابد تعجّب مى كنم كه چگونه نجات يافته است!
میزان الحکمه،جلد دوازدهم.
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
