فرائض از نظر احادیث

المواعظ العدديّة : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

 اى على! ششصد هزار گوسفند مى خواهى يا ششصد هزار دينار يا ششصد هزار جمله؟ عرض كرد: اى رسول خدا! ششصد هزار جمله. پيامبر فرمود: [آن ]ششصد هزار جمله را در شش جمله جمع (خلاصه) مي كنم. اى على! هرگاه ديدى مردم به فضايل و مستحبات مى پردازند، تو به كامل كردن فرايض بپرداز و هرگاه ديدى مردم سرگرم كار دنيايند، تو سرگرم كار آخرت شو و هرگاه ديدى مردم به عيبهاى مردم مى پردازند، تو به عيبهاى خودت بپرداز و هرگاه ديدى مردم به آراستن دنيا مى پردازند، تو به آراستن آخرت بپرداز و هرگاه ديدى مردم به زيادى عمل مى پردازند، تو به خالص كردن عمل بپرداز و هرگاه ديدى مردم به خلق متوسّل مى شوند، تو به خالق متوسّل شو.

امام على عليه السلام :

 اگر با پرداختن به فضيلت مستحبات از به جا آوردن فرايض باز مانى، هرگز آن فضيلتى كه به دست مى آورى با [گناه] آن فريضه اى كه ضايعش مى كنى برابرى نمى كند.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

نخستين چيزى كه خداوند بر امّت من واجب كرد نمازهاى پنجگانه است و نخستين عملى كه از آنها [به درگاه خدا ]بالا مى رود نمازهاى پنجگانه است و نخستين چيزى كه درباره آن از آنها سؤال مى شود، نمازهاى پنجگانه است.

امام على عليه السلام ـ در سفارش خود به فرزندش محمّد بن حنفيّه ـ فرمود:

يا بُنَيَّ ، لا تَقُل ما لا تَعلَمُ ، بل لا تَقُل كُلَّ ما تَعلَمُ ؛ فإنَّ اللّه َ تباركَ و تعالى قد فَرَضَ على جَوارِحِكَ كُلِّها فَرائضَ يَحتَجُّ بها علَيكَ يَومَ القِيامَةِ و يَسألُكَ عَنها ، و ذَكَّرَها و وَعَظَها و حَذَّرَها و أدَّبها و لم يَترُكْها سُدىً ، فقالَ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ : «و لا تَقْفُ ما لَيسَ لَكَ بهِ عِلمٌ إنَّ السَّمْعَ و البَصَرَ و الفُؤَادَ كُلُّ اُولئكَ كانَ عَنهُ مَسؤولاً» (اسراء،36) و قالَ عَزَّ و جلَّ : «إذ تَلَقَّوْنَهُ بألْسِنَتِكُمْ وَ تَقولُونَ بأفْواهِكُم ما لَيسَ لَكُم بهِ عِلْمٌ و تَحْسَبُونَهُ هَيِّنا و هُو عِندَ اللّه ِ عَظيمٌ»(نور،15) ثُمّ استَعبَدَها بطاعَتِهِ فقالَ عَزَّ و جلَّ : «يا أيُّها الَّذينَ آمَنوا ارْكَعُوا و اسْجُدُوا و اعْبُدُوا رَبَّكُم و افْعَلُوا الخَيْرَ لَعلَّكُم تُفْلِحُونَ» (حج،77)فهذهِ فَريضَةٌ جامِعَةٌ واجِبَةٌ علَى الجَوارِحِ .

 فرزندم! آنچه نمى دانى مگوى، بلكه همه آنچه را هم كه مى دانى مگوى؛ زيرا خداوند تبارك و تعالى بر همه اندامهاى بدنت فرايضى مقرّر فرموده است كه روز قيامت با آنها در برابر تو حجّت مى آورد و نسبت به آنها تو را بازخواست مى كند و به اين اعضا و جوارح تذكر و اندرز داده و هشدارشان داده و به آنان ادب آموخته و به حال خود رهايشان نكرده است. [مثلاً ]خداوند عزّ و جلّ فرموده است: «از آنچه تو را بدان علمى نيست پيروى مكن كه همانا گوش و چشم و دل همگى بازخواست مى شوند» و فرموده است: «آن گاه كه آن [بهتان ]را از زبان يكديگر مى گرفتيد و با زبانهاى خود چيزى را كه بدان علم نداشتيد مى گفتيد و مى پنداشتيد كه كارى سهل و ساده است با اين كه آن امر نزد خدا بس بزرگ بود». سپس از اين اندامها خواسته است تا با فرمانبرى از خدا او را عبادت و بندگى كنند. خداوند عزّ و جلّ فرموده است: «اى كسانى كه ايمان آورده ايد! ركوع كنيد و سجده كنيد و پروردگارتان را عبادت و بندگى نماييد و كار خوب انجام دهيد شايد كه رستگار شويد». پس، اين يك فريضه جامع است كه بر اعضا و جوارح مقرّر گشته است.

امام على عليه السلام : 

اما آنچه خداوند سبحان در كتاب خود فريضه قرار داده، تكيه گاههاى اسلام است و آن پنج تكيه گاه مى باشد و اسلام بر اين پنج فريضه بنا شده است. خداوند سبحان براى هر يك از اين فرايض چهار حدّ قرار داده كه همگان موظفند آنها را بدانند. نخستين اين فرايض نماز است و سپس زكات و بعد از آن روزه و آن گاه حج و زان پس ولايت كه اين آخرى تمام كننده و به كمال رساننده و جامع همه واجبات و مستحبات است.

امام على عليه السلام : 

حدود و مرزهاى فرايضى كه خداوند بر خلق خود مقرّر فرموده پنج فريضه است، كه از بزرگترين فرايضند: نماز و زكات و حج و روزه و ولايت كه نگهبان چهار فريضه ديگر است.