پندی از نهج البلاغه: پند پذیر باش

... لا تكونَنّ مِمَن لا تنفعُهُ العِظةُ الّا إذا بالَغتَ فى إيلامِه فإنّ العاقلَ يتّعظُ بالآداب و البهائمَ لا تتّعظُ الّا بالضّربِ
از كسانى مباش كه اندرز نمى پذيرند مگر هنگامى كه آزار و عذابى به آنها برسد. شخص عاقل با ادب و ملايمت اندرز مى پذيرد و چهار پايان هستند كه جز با كتك فرمان نميبرند و به راه نمى آيند. (نامه 31)

شرح حدیث:

انسان كه برترين مخلوق خداوند است و بهمين جهت اشرف مخلوقات نام گرفته، با ساير جانداران تفاوتهاى بسيار دارد. يكى از مهمترين تفاوتهاى انسان با حيوانات اين است كه حيوانات اندرزپذير نيستند و صاحب یا نگهبان حيوانات و چهارپايان ناچار مى شوند كه به ضرب چوب و شلاق آنها را به راه بياورند و از خطر و ناراحتى ها دور سازند.
انسان عاقل مي داند كه پدر و مادر يا معلم يا ساير بزرگترها كه بيش از او دانش و تجربه دارند، جز خير و صلاح او را نمي خواهند و به همين دليل هر گاه ببينند كه كودك خردسال يا شاگرد كوچكشان به راه خطا مى رود او را اندرز مي دهند و سعى مى كنند با ارشاد و راهنمايى از خطا و خطرها دورش كنند.
در چنين مواقعى انسان اگر عاقل باشد با زبان خوش و ملايم اندرز بزرگترها را مى پذيرد و مؤدبانه به راهنمايى آنها گردن مى گذارد. اما گاهى كسانى هم پيدا مى شوند كه بر خلاف اندرز افراد خيرخواه، را خطاى خود ادامه مى دهند.
حتما شما هم ديده ايد كه گاهى پدر و مادر مجبور مى شوند فرزند خود را به خاطر آن كه با زبان خوش اندرز نپذيرفته است، با تنبيه بدنى و كتك و خشونت تربيت كنند. در حاليكه انسان عاقل هرگز كارى نمى كند كه با او مانند حيوانات و چهارپايان رفتار كنند و با كتك به راهش بياورند. بلكه با ادب و ملايمت، اندرز بزرگترها را مى پذيرد و با خوبى و خوشى به راهى مي رود كه سعادت و خوشبختى او در آن است.
______________________
منبع: پندهاى كوتاه از نهج البلاغه، هئيت تحريريه بنياد نهج ‏البلاغه