پندی از نهج البلاغه: ناتوانترين انسانها

أَعْجَزُ النَّاسِ مَنْ عَجَزَ عَنِ اكْتِسَابِ الْإِخْوَانِ وَ أَعْجَزُ مِنْهُ مَنْ ضَيَّعَ مَنْ ظَفِرَ بِهِ مِنْهُم‏
ناتوان ترين مردم كسى است كه در بدست آوردن دوست ناتوان باشد و ناتوان تر از او كسى است كه دوستان بدست آمده را از دست بدهد. (حکمت 12)

شرح حدیث:
توانايى انسان تنها در قدرت جسم و زور بازو نيست. بلكه توانايى روحى و اخلاقى بالاتر و با ارزش تر از توانائى جسم و تن است. قدرت جسمى با گذشت زمان و افزايش سن و سال از بين مى رود، اما توانايى روحى و اخلاقى بر اثر گذشت زمان بيشتر مي شود و انسان را قوى تر و ورزيده تر مى كند.
پس ما ضمن آنكه براى سلامت تن و قدرت جسم خود بايد ارزش و اهميت قائل باشيم و در حفظ آن بكوشيم، بايد سعى كنيم كه توانايى روحى و اخلاقى هم بدست آوريم و هر روز به مقدار آن بيفزاییم.
على عليه السلام مى فرمايد: يكى از نشانه هاى قدرت روح و توانايى اخلاق اين است كه انسان بتواند با اخلاق خوب و رفتار انسانى و مناسب، براى خود دوستان زيادى پيدا كند. پس كسى كه نمى تواند براى خود دوست صميمى و خوبى پيدا كند، از لحاظ روحى و اخلاقى عاجز و ناتوان است.
اما ناتوان تر از او كسى است كه دوستى را که پيدا كرده نتواند براى هميشه نگه دارد. يعنى با رفتار بد و اخلاق نامناسب خود دوستان بدست آمده را از دست بدهد و در زندگى اجتماعى تنها بماند. زيرا نگهدارى دوست، دشوارتر از بدست آوردن دوست است. يعنى براى حفظ دوستان بدست آمده، بيش از يافتن دوستان جديد، قدرت روحى و اخلاق لازم است.
______________________
منبع: پندهاى كوتاه از نهج البلاغه، هیئت تحريريه بنياد نهج ‏البلاغه