پندی از نهج البلاغه: چرا بنده ديگران؟

لا تَكُن عبدَ غيرِكَ و قَد جَعَلَكَ اللهُ حُرّاً
بنده ديگرى مباش، كه خدا تو را آزاده آفريده است. (نامه 31)

شرح حدیث:

خداوند انسان را به صورت موجودى آزاد و داراى شخصيت و عزت نفس آفريده است. و به او عقل و شعور و نيروى درك و دريافت و قدرت اراده بخشيده است تا انديشه خود را به كار اندازد، از نيروى بدنى خود استفاده كند و با قدرت فكر و تن دادن به كار و تلاش در كمال آزادى و سربلندى زندگى شرافتمندانه اى را دنبال كند. در آفرينش خدا هيچ انسانى از ديگرى برتر و با ارزش تر يا كمتر و بى مقدارتر نيست. بنابراين هيچ انسانى حق ندارد كه ديگران را بنده خود سازد و هيچ انسان هم حق ندارد خود را به صورت بنده ديگران در آورد. زيرا بندگى تنها در برابر خداوند متعال شايسته است و جز خدا هيچكس شايسته آن نيست كه انسانى در برابرش خود را دچار ذلت و زبونى كند و مانند بنده ناتوان و بي مقدارى ظاهر شود.
كسى كه عزت داشته باشد و ارزش انسانى خود را بشناسد، به آزادى گرانقيمتى كه خداوند به او ارزانى داشته احترام خواهد گذاشت. چنين فردى هميشه به نيروى فكر و قدرت كار و تلاش خود متكى خواهد بود و به آنچه در يك زندگى شرافتمندانه نصيبش مي شود قناعت خواهد كرد و در نتيجه همواره سربلند و آزاد خواهد زيست.
اما افراد ذليل و بى شخصيتى هم پيدا مى شوند كه به خاطر مال دنيا در برابر ثروتمندان يا صاحبان مقام و قدرت به زانو مى افتند و سر تعظيم فرود مى آورند و بصورت بنده اى ذليل و بى ارزش ظاهر مى شوند، تا شايد از ثروت و مقام آن افراد بهره اى ببرند و بيش از حد لياقت خود مال و مقامى بدست آورند.
امام عليه السلام اين گونه افراد را نكوهش مى كند و به همه مسلمانان هشدار مى دهد كه مبادا آزادى و ارزش انسانى خود را كه خداوند به شما ارزانى داشته است پايمال كنيد و به طمع مال و مقام در برابر انسانى همچون خودتان بندگى كنيد، زيرا خداوند همه انسانها را آزاد و يكسان آفريده است.
______________________
منبع: پندهاى كوتاه از نهج البلاغه، هیئت تحريريه بنياد نهج ‏البلاغه