پندی از نهج البلاغه: فروتنى توانگران و سرافرازى تهيدستان

مَا أَحْسَنَ تَوَاضُعَ الْأَغْنِيَاءِ لِلْفُقَرَاءِ طَلَباً لِمَا عِنْدَ اللهِ وَ أَحْسَنُ مِنْهُ تِيهُ الْفُقَرَاءِ عَلَى الْأَغْنِيَاءِ اتِّكَالًا عَلَى الله
چه زيباست فروتنى توانگران در برابر مستمندان برای بدست آوردن آنچه نزد خداست، و چه زيباتر است سرفرازى و بى اعتنائى تهيدستان در برابر ثروتمندان، بخاطر اعتماد و توكل بر خدا. (حکمت 406)

شرح حدیث:
در اسلام ثروت يا فقر هيچكدام ملاك ارزش و برترى نيست. يعنى مسلمانى كه اخلاق اسلامى و ايمان راستين دارد، براى ثروتمندان بيش از لياقتش، و براى فقير كمتر از شايستگى اش ارزش و احترام قائل نمى شود. زيرا خداوند فرموده است: ارزش انسان به تقوى است. يعنى هر كسى بيشتر تقوى داشته باشد ارزشمندتر است.
با اين حال، متأسفانه بعضى از افراد هستند كه اين اخلاق اسلامى در آنها ضعيف است. اينگونه افراد اگر ثروتمند باشند بخاطر ثروت خود گردن فرازى مى كنند و نسبت به فقرا اعتنائى نشان نمى دهند. و گاهى حتى حاضر نمى شوند با شخص فقير همنشين و همصحبت شوند و اگر به مجلسى بروند حاضر نمي شوند با فقرا بر سر يك سفره بنشينند.
از سوى ديگر شخصى كه از لحاظ اخلاق اسلامى ضعيف است، اگر فقير باشد، عزت نفس خود را از دست مي دهد و در برابر ثروتمندان به تعظيم و كرنش و تملق مى پردازد.
حضرت اميرالمؤمنين (علیه السلام) در همين مورد مى فرمايند: اگر شخصى ثروتمند در برابر فقراء بجاى گردن فرازى و بى اعتنائى، از خود تواضع و فروتنى نشان دهد تا رضايت خداوند را بدست آورد، كار نيكو و زيبائى كرده است؛ چون ثروت و احترام واقعى، پاداشى است كه نزد خداوند وجود دارد.
ولى از آن زيباتر و نيكوتر آن است كه شخصى فقير در برابر ثروتمندان عزت نفس خود را حفظ کند. تعظيم و كرنش مخصوص خداوند متعال است و كسى كه به خدا توكل و اعتماد داشته باشد، همه خواسته هايش را از او مى خواهد. پس چنين كسى احتياجى ندارد كه براى جلب محبت و نظر ثروتمندان و به اميد اينكه آنها نياز او را بر طرف كنند، در برابرشان كوچكى و افتادگى نشان دهد.
______________________
منبع: پندهاى كوتاه از نهج البلاغه، هیئت تحريريه بنياد نهج ‏البلاغه