پندی از نهج البلاغه: خودرأيى و مشورت

مَنِ اسْتَبَدَّ بِرَأْيِهِ هَلَكَ وَ مَنْ شَاوَرَ الرِّجَالَ شَارَكَهَا فِي عُقُولِهَا

شخص خود رأى به هلاكت مي رسد و كسي كه با مردم مشورت كند در عقل آنها شريك مي شود. (حکمت 161)

شرح:
كسي كه در همه كارها تنها عقيده و نظر خود را درست مي داند و به رأى و عقيده هيچ كس ديگر اهميتى نمى دهد، بيش از هر كس به خودش ظلم مي كند. هيچكس نيست كه همه چيز را بداند و براى همه مسائل و مشكلات راه حل درست و منطقى و قابل اجرا پيدا كند و هر كس هر اندازه هم كه عاقل و دانشمند باشد باز با مسائلى روبرو خواهد شد كه راه حل درست و عملى آنها به فكرش نخواهد رسيد. در چنين حالى اگر شخصى خود رأى باشد و جز عقيده خود عقيده هيچ كس را نپذيرد، بطور مسلم در حل مسائل به راههاى غلط مى رود و چه بسا دچار اشتباهاتى مي شود كه حتى زندگى اش را به خطر مى افكند و او را به هلاكت و نيستى مي كشاند. اما كسي كه تنها به عقيده خود اتكا ندارد و در مسائل گوناگون مشورت مي كند به راه سعادت مي رود. مخصوصا اگر شخصى با افراد عاقل و انديشمند و مردان برجسته مشورت كند، مانند آن است كه در فكر و دانش آنها شريك شده و از عقل و انديشه هركدام براى خود سهمى برداشته است.
وقتى ما بار سنگينى داريم كه نمى توانيم از روى زمين حركت دهيم، به كمك چند نفر ديگر نياز پيدا مى كنيم. و هنگامى كه چند نفر آمدند و به ما كمك كردند مثل آن است كه ما را در زور بازوى خود شريك كرده و هر كدام از قدرت و توانايى خود سهمى به ما داده اند.
در مورد مسائل مربوط به فكر و عقل نيز همينطور است. وقتى با مسأله اى روبرو مي شويم كه به تنهايى از حل آن عاجزيم، بايد از عقل و انديشه ديگران هم كمك بگيريم. و در اين صورت، مثل آن است كه خود را در عقل و شعور آنها شريك ساخته ايم و از نيروى انديشه و فكرشان سهمى هم به ما رسيده است.
______________________
منبع: پندهاى كوتاه از نهج البلاغه، هیئت تحريريه بنياد نهج ‏البلاغه