چگونگی برخورد با کودک دارای نقص عضو

نوشته زیر برگرفته از کتاب «نسیم مهر» (متن پیاده شده برنامه پرسش و پاسخ رادیویی استاد حسین دهنوی) می باشد.

سؤال 1- فرزند 6 ساله ام نابینا است و من نمی دانم چگونه باید با او رفتار کنم. لطفاً راهنمایی ام کنید.

پیش از هرچیز، توانمندی های فرزندتان را باور کنید و بپذیرید که گرچه از حس بینایی محروم است، حواس دیگرش توانایی افزون تری دارند و به اندازه کودک بینا توانایی رشد دارد با این تفاوت که باید بیشتر بکوشد؛
بنابراین، در برخورد با او، به نکات ذیل توجه کنید:
1. با او برخورد طبیعی داشته باشید.
2. در مراقبت از او زیاده روی نکنید.
3. او را از صمیم قلب دوست داشته باشید؛ در تقویت اعتماد به نفسش بسیار مؤثر است.
4. برای ایجاد روحیه خودباوری، الگوهایی از نابینایان موفق را به او ارائه کنید.
5. با او و دیگر کودکان خود برخورد یکسان داشته باشید و او را تافته جدا بافته ندانید.
6. از ترحم به او جداً بپرهیزید.
7. مکان وسایلش (چوب لباسی، کمد، میز و صندلی و...) را جا به جا نکنید. نظم خانه، آرامش بیشتری به او می دهد و از مشکلاتش می کاهد.
8. با او بیشتر سخن بگویید و او را به سخن گفتن افزون تر تشویق کنید. تکلم، شیوه ای جبرانی برای عمق بخشیدن به تجربه و فهم او است.
9. به او (گرچه محدود) مسئولیت بدهید تا مسئولیت پذیری را بیاموزد و احساس بزرگی کند.

سؤال 2- پسر 7 ساله ام سه انگشتی است و از این مسأله بسیار رنج می برد و اعتماد به نفس خود را از دست داده است. چگونه می توانم به او کمک کنم؟

مشکلات جسمی (نقص عضو) بر روح و روان و در نتیجه رفتار کودک اثر می گذارد؛ بنابراین بکوشید عوامل تشدید کننده مشکل روحی او را از بین ببرید:
1. به مشکل جسمی او بی توجهی کنید و به آن اهمیت ندهید.
2. هرگز احساس گناه، اظهار تأسف و ترحم نکنید.
3. غمگینی و شرمندگی شما از این مسأله، فشار روحی او را بیشتر می کند.
4. مراقبت بیش از حد شما از او، به وی پیام می دهد که مشکلش جدی و مهم است.
5. هرگز از نجوای دیگران در مورد مشکل فرزندتان اظهار نگرانی نکنید و عکس العمل نشان ندهید.

برای تقویت اعتماد به نفس او از راهکارهای ذیل بهره ببرید:
1. کودک شما نقاط مثبت فراوانی دارد؛ ولی خود از آن ها آگاه نیست یا غافل است. او را از نقاط مثبتش آگاه کنید تا هنگام تمسخر دیگران، آن نقاط مثبت را به یاد آورد و در صورت لزوم، آن ها را به مسخره کننده بگوید.
2. او را با شخصیت های تاریخی دارای نقص عضو آشنا کنید تا بداند این گونه مشکلات نمی تواند مانع رشد انسان شود. سقراط، زشت و دماغ گنده؛ ناپلئون، کوتاه قد، و لرد بایرون و تیمور، لنگ بوده اند.
3. او را از پیشرفت های علمی، صنعتی، ورزشی و هنری جانبازان سرافراز انقلاب اسلامی آگاه کنید که به رغم نقص عضوهای جدی توانسته اند در زمینه های گوناگون به طور شگفت آوری رشد کنند.
4. ارتباط او را با همسالان دارای نقص عضو بیشتر کنید تا بداند افرادی با وضعی بدتر از او هستند و زندگی می کنند.
5. او را از صمیم قلب دوست داشته باشید. عشق و محبت شما خلأهای عاطفی او را پر می کند.

چند توصیه:
الف. دست سه انگشتی او را با دستکش و... نپوشانید و به او پیشنهاد نکنید که دستش را از دید دیگران پنهان کند.
ب. رفتارتان با او کاملاً طبیعی باشد. محدودیت ها را برایش کمتر نکنید. در صورت ارتکاب عمل خلاف، او را همچون خواهر و برادرش جریمه کنید.
ج. هنگام عصبانیت، از سرزنش فرزندتان بپرهیزید و القابی را که حاکی از نقص عضو او باشد، هرگز به کار نبرید.
____________________________
منبع:
نسیم مهر جلد 2، پرسش و پاسخ تربیت کودک و نوجوان؛ حسین دهنوی