آشنایی با کوه ابوقبیس

مكه در ميان درّه واقع شده و اطراف آن را كوه‏هايى چند در برگرفته است، به‏ طورى كه تنها چند راه خروجى به سمت يمن، درياى سرخ و شام در آن وجود دارد.

1- ابوقبيس، با ارتفاع 420 متر كه در شرق مسجد الحرام واقع است. در حال حاضر قصر ملك بر بالاى آن بنا شده و بخشى از آن در فضاى باز جلوى مسعى افتاده و در واقع، بخشى از كوه از جاى برداشته شده است. اين كوه را به دليل همسايگى با كعبه، از كوه‏هاى مقدس دانسته‏ اند. همچنين گفته‏ اند كه در جريان طوفان نوح، امانت دار حجرالأسود بوده است. كوه صفا كه سرآغاز و مبدأ سعى است، در دامنه اين كوه واقع شده است.

2- قُعَيْقعان يا جبل هندى، با ارتفاع 430 متر در غرب مكه است. فاصله اين دو كوه، حد قديم مكه است. از دوران‏هاى دور، در اطراف و بر فراز اين كوه، بناهاى مسكونى می‏ ساخته ‏اند.

3- جبل النور يا حِرا با ارتفاع 634 متر در شمال شرق مكه است و اوّلين آيات قرآنى در آنجا بر رسول خدا صلى الله عليه و آله نازل شد.

4- ثور، با ارتفاع 759 متر در جنوب بر سر پاست؛ جايى كه پيامبر صلى الله عليه و آله به هنگام هجرت در آنجا مخفى شد.

5- خَنْدمه، در پشت كوه ابوقبيس است.

6- عُمَر، كه در غرب مكه واقع است.

7- ثبير، در شرق مكه است.(آثار اسلامی مكه و مدينه ،ص37 )

«ابوقبيس» افضل «جبال مكه» است، و اول كوهى است كه خداوند در زمين قرار داد، «حجرالاسود» در او بود از زمان طوفان «نوح»، تا اين كه «جبرئيل» او را به «حضرت خليل الرحمن» داد، كه در موضع خود نصب كند، موافق اخبار و احاديث عامه و خاصه، اول كسى كه بنيان خانه «كعبه» كرد، «حضرت آدم صفى اللَّه» بود، و بود تا «طوفان نوح» او را فرو گرفته و مدتها تلّى سرخ  می‏ نمود، تا آن گه كه «حضرت خليل الرحمن» آن خانه را بنيان فرمود، و در «طوافِ» آن، سنت‏ها مقرر فرمود، و مردم به جاى می‏ آورند.(سفر نامه ميرزا داوود وزير وظايف، ص121 ) گفتنی است جنازه حضرت آدم در كوه ابو قبيس كه در مكّه است مدفون شد(ترجمه إثبات الوصية،ص20)

(3) تاريخ و آثار اسلامى مكه مكرمه و مدينه منوره‏،اصغر قائدان‏

(4) اسرار عرفانى حج‏،محمد تقى فعالى‏