پندی از نهج البلاغه: بزرگترین عیب

أكبرُ العيبِ أن تَعِیبَ ما فيكَ مِثلُه

بزرگترين عيب آن است كه عيبى را كه خود نيز داراى در ديگران عيب بشمارى. (حکمت 353)

شرح حدیث:

كسانى هستند كه عيب و ايرادى را كه در اعمال و رفتار خودشان وجود دارد نمى بينند و به حساب نمى آورند، اما همينكه آن عيب را در شخص ديگرى ببينند، زبان به عيب جويى و انتقاد باز مى كنند و همه جا و پيش همه كس از عيب آن شخص سخن مى گويند.
براى مثال: گاهى كسى را مى بينیم كه براى حقوق انسانى ديگران ارزش قائل نيست، حق مردم را پايمال مي كند، دستمزد كارى را كه ديگران برايش انجام داده اند نمى دهد يا كم و با تأخير مي دهد، قول و قرارهاى خود را به هم مي زند و وعده هايى را كه به مردم داده است انجام نمى دهد. اما همين شخص به محض آنكه ديگرى كمترين حق او را پايمال كند يا دستمزدش را يك ريال كمتر يا يك روز ديرتر بدهد يا با او مختصرى بد قولى كند يا وعده اى را كه به وى داده است انجام ندهد، فريادش به آسمان مي رود و همه جا از آن شخص عيب جوئى و انتقاد مي كند. شاعرى در همين معنى گفته است:
ببرى مال مسلمان و چو مالت ببرند،           داد و فرياد بر آرى كه مسلمانى نيست!
امام عليه السلام مى فرمايد: اين خود بزرگترين عيب است كه تو عيبى را در مردم ببينى و آن را زشت و ناپسند بشمارى و زبان به انتقادش بگشايى، در حاليكه خودت نيز شبيه همان عيب را داشته باشى ولى به آن توجه نكنى.
البته منظور امام اين نيست كه وقتى در ديگران عيبى را ديدى كه خودت نيز شبيه آن عيب را دارى، همين كافى است كه عيب ديگران را به زبان نياورى و در عوض عيب خودت نيز سر جايش باقى بماند؛ بلكه منظور اين است كه وقتى عيب ديگران باعث ناراحتى ما شد، هوشيار باشيم و فورا به خود آئيم و ببينيم كه آيا خود ما نيز آن عيب را داريم يا نه؟ و اگر ديديم كه خودمان نيز داراى همان عيب هستيم، در صدد بر طرف كردن آن برآئيم، زيرا آن عيب همانطور كه در وجود ديگران ما را ناراحت كرده است، در وجود ما نيز باعث ناراحتى ديگران خواهد شد.
______________________
منبع: پندهاى كوتاه از نهج البلاغه، هئيت تحريريه بنياد نهج ‏البلاغه