رویکردهای مختلف در مواجهه با تمدن غرب - سید محمد مهدی میرباقری (صوت + متن )

دانلود

یکی از مهمترین حجابهایی که مانع ظهور حقیقت در دنیای معاصر است حجاب تجدد و مدرنیته است که محصول تمدن غرب است. تمدن غرب نرم افزارها و سخت افزارهای خودش را تولید کرده و مدعی ایجاد جامعه جهانی شده است.

جوامع اسلامی در مواجهه با  این تمدن سه  رویکرد داشته اند: 

1. پذیرش کلی تمدن غرب

 تمدن مدرن تمدنی است با مبانی نجات بخش و ساز و کارهایی که با قرنها تجربه به دست آمده اند و ارزش جهانی شدن را دارند. باید با بومی سازی این تجربه قدم به قدم با آن پیش رفت و تمام سطوح ظاهری و باطنی آن را پذیرفت.

در این دیدگاه دین به عنوان یک معنویت مبهم و کلی در حوزه خصوصی و زندگی فردی با تجدد قابل جمع است.

2. نفی کلی تمدن غرب

رویکرد دیگر عدم پذیرش تمدن غرب است به طور کلی. در این رویکرد باور بر این است که تمدن مدرن غرب  به هیچ وجه با مبانی ما قابل جمع نیست و با قدرتی که دارد جامعه اسلامی را استحاله خواهد کرد بنابراین باید به کلی آن را مردود دانست و برای جلوگیری از استحاله شدن در آن با آن مخالف نمود از آن منزوی شد.

3. گزینش از تمدن غرب

رویکرد دیگر این است که این تمدن را به خوب و بد تقسیم می کند.این دیدگاه معتقد است تمدن غرب در همه لایه هایش چه در لایه ظاهری و چه در لایه ایدئولوژی ها  عناصر مثبت و منفی دارد که باید عناصر مثبت آن را جذب و پس از بومی سازی در مسیر اهداف جامعه اسلامی به کار بگیریم.

4. استحاله تمدن غرب

در مقابل این رویکردها ، رویکرد دیگری وجود دارد که رویکرد  فعال است. این رویکرد از یک طرف به خوبی لایه عمیق تمدن غرب و توانایی هایی که تا به حال به دست آورده را می شناسد و از طرف دیگر به خوبی می داند که تمدن غرب را به دلیل یکپارچگی و به هم پیوستگی نمی توان به سادگی به غرب خوب و بد تقسیم کرد. این مطلب را نیز مورد توجه دارد و می فهمد که غرب بستر و لوازم جهانی شدن و سلطه خودش را بر دنیا فراهم کرده است.  

با این وجود معتقدند که نباید در مقابل تمدن غرب منزوی شد و جلوی استحاله شدن در آن را گرفت. بلکه معتقدند باید سه عنصر را با هم پیگیری کنیم:

• مرز بندی با غرب
•  تبری و درگیری با همه جانبه با آن  
• استحاله کردن آن در تمدن اسلامی

این رویکرد بر این باور است که اسلام ظرفیت هضم و استحاله فرهنگ غرب را دارد. ما باید تلاش کنیم در آینده از مرزهای تمدن غرب عبور کنیم و آن را در تمدن اسلامی استحاله کنیم. . این رویکرد به دنبال ایجاد تمدن اسلامی است. حتی عوامل مثبت تمدن غرب را هم باید با استحاله به دست آورد نه با گزینش.  مواد خوبی که در خاک هستند برای تغذیه مناسب نیستند بلکه باید توسط یک فرایند حیاتی زنده مانند یک درخت جذب و استحاله شوند و به صورت میوه استفاده شوند.