شرح نامه 31 نهج البلاغه: آثار معرفت خدا

"فَإِذَا عَرَفْتَ ذَلِكَ فَافْعَلْ كَمَا يَنْبَغِي لِمِثْلِكَ أَنْ يَفْعَلَهُ فِي صِغَرِ خَطَرِهِ وَ قِلَّةِ مَقْدِرَتِهِ وَ كَثْرَةِ عَجْزِهِ و عَظِيمِ حَاجَتِهِ إِلَى رَبِّهِ فِي طَلَبِ طَاعَتِهِ وَ الْخَشْيَةِ مِنْ عُقُوبَتِهِ وَ الشَّفَقَةِ مِنْ سُخْطِهِ فَإِنَّهُ لَمْ يَأْمُرْكَ إِلَّا بِحَسَنٍ وَ لَمْ يَنْهَكَ إِلَّا عَنْ قَبِيح‏"
'پس هنگامى كه اين مطالب را دانستى (بدين نكته رسيدى كه خداى را به چشم و قلب هرگز نمى توان درك كرد)، پس آن چنان كن كه شايسته است کسی همچون توئى در كوچكى منزلت و كمى قدرت و زيادى ناتوانى و بزرگى حاجتى كه به سوى پروردگار دارد بکند، در بندگى خدا و ترس از عقوبت او و هراس از خشم او؛ زیرا او تو را امر نفرموده جز به نيكوئى، و نهى نفرموده مگر از قبيح و كار زشت'.

در اين قسمت، از وجدان بيدار افراد كمك مى گيرند و خلاصه مى فرمايند: نگاه بكن كه ديگرى كه همانند تو است در ضعف و بيجارگى و ناتوانی، شايسته است كه چگونه باشد؛ تو هم آنگونه باش. همگنان تو در عين اينكه در برابر دستگاه باعظمت خلقت و در ميان اين درياى انسانها هيچگونه اهميتى نداشته و سخت عاجز و درمانده مى باشند و حاجت و نيازشان به دربار الهى زیاد است، آيا با وجود اينهمه آثار و نشانه هاى ناتوانى و درماندگى، شايسته ى آنان مى بينى که لحظه اى از بندگى پروردگار سر باز زنند؟ اكنون تو هم همين طور باش، زيرا همان مظاهر ضعف و ناتوانى در تو نيز هست و تو هم تافته ى جدا بافته اى نمى باشى.

'فانّه لم يأمُرُك الّا بحَسَن و لم يَنهَك الّا عن قبيح'. چرا كه او تو را امر نفرموده جز به نيكوئى و نهى نفرموده تو را مگر از قبيح و كار زشت.
قابل ترديد نيست كه خداوند به هرچه امر فرموده آن خوب است؛ نماز خوب است، روزه خوب است، طهارت و تقوا خوب است، صداقت و امانت خوب است، و خداوند به همه ى اين امور كه عين خوبى است امر فرموده است، و نيز هر چه را كه نهى فرموده بد است، كه او از كار بد نهى مى كند نه از عمل خوب و پسنديده. از ميگسارى نهى كرده، چون ميگسارى بد است و از دست دادن عقل و آبروست. زنا بد است و از اينرو از آن نهى كرده؛ دروغ و خيانت را نهى نموده، زيرا اينها صفات بدى هستند.

در قرآن كريم بر همين پايه و اساس مى فرمايد: 'إنّ اللهَ يَأمُرُ بِالعدلِ و الاحسانِ و إيتاءِ ذِى القُربى و يَنهَى عَن الفَحشاءِ و المُنكر و البَغى يَعِظُكم لَعلّكم تذَكّرون'.(نحل، 90) به راستى كه خداوند به پایبندى به عدل و نيكوكارى نسبت به نزديكان امر کرده، و از فحشاء و منكرات و ستمگرى نهى مى فرمايد. او شما را پند مى دهد باشد كه شما متذكر شده و بخود آئيد.
__________________________
منبع: به سوى مدينه فاضله، على كريمى جهرمى