دعای ادریس (اقبال الاعمال)
۱۵ اسفند ۱۳۹۴ 0 ادعیه و زیاراتالجزء الأول؛ أبواب أحكام شهر رمضان؛ الباب الرابع فيما نذكره مما يختص بأول ليلة من شهر رمضان؛ فصل فيما نذكره من أدعية تتكرر [متكررة] كل ليلة منه وقت السحر؛ دعاء آخر في السحر
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب چهارم از اعمالی که مختص شب اول ماه رمضان است؛ فصل نوزدهم: دعاهاى وقت سحر در هر شب از ماه رمضان؛ دعای دیگر در سحر(چهارمین دعا(دعای ادریس)):
أَرْوِيهِ بِإِسْنَادِي إِلَى جَدِّي أَبِي جَعْفَرٍ الطُّوسِيِّ فِي الْمِصْبَاحِ قَالَ وَ تَدْعُو أَيْضاً فِي السَّحَرِ بِدُعَاءِ إِدْرِيسَ ع وَ رَأَيْتُ فِي إِسْنَادِ هَذَا الدُّعَاءِ أَنَّهُ الَّذِي رَفَعَهُ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ بِهِ إِلَيْهِ وَ أَنَّهُ مِنْ أَفْضَلِ الدُّعَاءِ وَ هُوَ
جدّم «ابو جعفر طوسى» -رحمه اللّه-در كتاب «مصباح المتهجّد» آورده است: «در سحر دعاى ادريس-عليه السّلام-را نيز مى خوانى. در سند اين دعا آمده است: اين دعا، همان دعايى است كه خداوند-جلّ جلاله-به واسطه آن، حضرت ادريس-عليه السّلام- را به سوى خدا بالا برد و از بهترين دعاها است.» متن دعا به اين صورت است:
سُبْحَانَكَ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ يَا رَبَّ كُلِّ شَيْءٍ وَ وَارِثَهُ يَا إِلَهَ الْآلِهَةِ الرَّفِيعَ جَلَالُهُ
«منزّهى تو اى خدايى كه معبودى جز تو وجود ندارد، اى پروردگار و وارث تمام اشيا، اى معبود معبودها كه شكوه ات، بلند پايه است،
يَا اللَّهُ الْمَحْمُودُ فِي كُلِّ فِعَالِهِ [أَفْعَالِهِ] يَا رَحْمَانَ كُلِّ شَيْءٍ وَ رَاحِمَهُ يَا حَيُّ حِينَ لَا حَيَّ فِي دَيْمُومَةِ مُلْكِهِ وَ بَقَائِهِ
اى خدايى كه در تمام كارهايت ستوده اى، اى رحمت گستر و مهربان به هر چيز، اى خدايى كه آن هنگام كه هيچ چيز زنده اى وجود نداشت، تو در جاودانگى سلطنت و پايندگى ات زنده بودى،
يَا قَيُّومُ فَلَا يَفُوتُ شَيْءٌ مِنْ عِلْمِهِ [فَلَا يُفَوِّتُ شَيْئاً عِلْمُهُ] وَ لَا يَئُودُهُ يَا وَاحِدُ الْبَاقِي أَوَّلَ كُلِّ شَيْءٍ وَ آخِرَهُ
اى پاينده اى كه هيچ چيز از دانش تو فوت نمى شود [هيچ چيز از دانش خود را از دست نمى دهى] و [حفظ آن] براى تو سخت نيست، اى يگانه پاينده اى كه اوّل و آخر تمام اشيا هستى،
يَا دَائِمُ بِغَيْرِ فَنَاءٍ وَ لَا زَوَالَ لِمُلْكِهِ يَا صَمَدُ فِي غَيْرِ شَبِيهٍ وَ لَا شَيْءَ كَمِثْلِهِ يَا بَارُّ فَلَا شَيْءَ كُفْوُهُ وَ لَا مُدَانِيَ لِوَصْفِهِ
اى جاودانه اى كه در سلطنت تو نابودى و نيستى راه ندارد، اى بى نيازى كه هيچ چيز مشابه و همانند تو نيست، اى نيكوكارى كه همتايى ندارى و هيچ چيز به نزديك اوصاف تو نمى رسد،
يَا كَبِيرُ أَنْتَ الَّذِي لَا تَهْتَدِي الْقُلُوبُ لِعَظَمَتِهِ [لِوَصْفِ عَظَمَتِهِ] يَا بَارِئُ الْمُنْشِئُ [النُّفُوسَ] بِلَا مِثَالٍ خَلَا [مَضَى] مِنْ غَيْرِهِ
اى بزرگى كه دل‌ها به [توصيف] بزرگى ات راه نمى يابند، اى پديدآورنده [جان ها] كه موجودات را بدون نمونه بردارى آفريده اى،
يَا زَاكِي الطَّاهِرُ مِنْ كُلِّ آفَةٍ بِقُدْسِهِ يَا كَافِي الْمُوسِعُ لِمَا خَلَقَ مِنْ عَطَايَا فَضْلِهِ
اى پاكيزه اى كه از هر چيز كه به پاكى تو آسيب برساند منزّهى، اى كفايت كننده اى كه عطاياى فضل خود را بر آفريده هايت گسترده اى،
يَا نَقِيُّ [نَقِيّاً] مِنْ كُلِّ جَوْرٍ لَمْ يَرْضَهُ وَ لَمْ يُخَالِطْهُ فِعَالُهُ يَا حَنَّانُ أَنْتَ الَّذِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَتُهُ
اى پاكيزه از هر ستم كه مورد پسند تو نيست و هيچ يك از كارهايت بدان آلوده نشده است، اى مهربانى كه رحمتت همه اشيا را فراگرفته است،
يَا مَنَّانُ ذَا الْإِحْسَانِ قَدْ عَمَّ الْخَلَائِقَ مَنُّهُ يَا دَيَّانَ الْعِبَادِ فَكُلٌّ يَقُومُ خَاضِعاً لِرَهْبَتِهِ
اى بخشنده نيكوكارى كه بخشش تو همه مخلوقات را دربر گرفته است، اى پاداش دهنده به بندگان كه همه از بيم او فروتن اند،
يَا خَالِقَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرَضِينَ فَكُلٌّ إِلَيْهِ مَعَادُهُ يَا رَحْمَانُ وَ رَاحِمَ كُلِّ صَرِيخٍ وَ مَكْرُوبٍ وَ غِيَاثَهُ وَ مَعَاذَهُ
اى آفريننده همه كسانى كه در آسمان ها و زمين ها هستند و همه به سوى تو باز مى گردند، اى رحمت گستر و مهربان نسبت به همه فريادخوانان و اندوهناكان و فريادرس و پناه آنان،
يَا بَارُّ فَلَا تَصِفُ الْأَلْسُنُ كُنْهَ جَلَالِ مُلْكِهِ وَ عِزِّهِ يَا مُبْدِئَ الْبَدَايَا [الْبَرَايَا] [مَنْ] لَمْ يَبْغِ فِي إِنْشَائِهَا أَعْوَاناً مِنْ [على] خَلْقِهِ
اى نيكوكارى كه زبان ها قادر بر توصيف حقيقت بزرگى سلطنت و عزّت تو نيستند، اى نوآفرين نوآفريده ها كه در پديد آوردن آن ها در جست و جوى ياور از ميان آفريدگانت نبوده اى،
يَا عَلَّامَ الْغُيُوبِ فَلَا يَئُودُهُ مِنْ شَيْءٍ حِفْظُهُ يَا مُعِيداً مَا أَفْنَاهُ إِذَا بَرَزَ الْخَلَائِقُ لِدَعْوَتِهِ مِنْ مَخَافَتِهِ
اى داناى امور غيب و نهانى كه حفظ آن ها هرگز براى تو سخت نيست، اى خدايى كه تمام موجوداتى را كه از بين برده اى بازمى گردانى، آن هنگام كه آفريده ها پس از فراخوان تو از بيم سر برمى كنند،
يَا حَلِيمُ ذَا الْأَنَاةِ فَلَا شَيْءَ يَعْدِلُهُ مِنْ خَلْقِهِ يَا مَحْمُودَ الْفِعَالِ ذَا الْمَنِّ عَلَى جَمِيعِ خَلْقِهِ بِلُطْفِهِ
اى بردبار صاحب تأنّى و درنگ كه هيچ يك از آفريدگانت با تو برابرى نمى كند، اى خداى ستوده كارى كه به لطف خود بر تمام مخلوقات مى بخشى،
يَا عَزِيزُ الْمَنِيعُ الْغَالِبُ عَلَى أَمْرِهِ فَلَا [و لا] شَيْءَ يَعْدِلُهُ يَا قَاهِرُ ذَا الْبَطْشِ الشَّدِيدِ أَنْتَ الَّذِي لَا يُطَاقُ انْتِقَامُهُ
اى خداى سربلند و دور از دسترسى كه بر كار خود چيره اى و هيچ چيز با تو برابرى نمى كند، اى چيره سخت گيرنده اى كه هيچ كس تاب و توان انتقام تو را ندارد،
يَا مُتَعَالِي الْقَرِيبُ فِي عُلُوِّ ارْتِفَاعِ دُنُوِّهِ يَا جَبَّارُ الْمُذَلِّلُ كُلَّ شَيْءٍ بِقَهْرِ عَزِيزِ سُلْطَانِهِ
اى بلند پايه اى كه در عين بلندپايگى نزديكى، اى سركشى كه با چيرگى سرافرازانه تسلّطت، همه اشيا را خوار گردانيده اى،
يَا نُورَ كُلِّ شَيْءٍ أَنْتَ الَّذِي فَلَقَ الظُّلُمَاتِ نُورُهُ يَا قُدُّوسُ الطَّاهِرُ مِنْ كُلِّ سُوءٍ وَ لَا شَيْءَ يَعْدِلُهُ
اى نور همه موجودات كه نورت همه تاريكى ها را شكافته است، اى بسيار پاكيزه اى كه از همه چيز پاكى و هيچ چيز با تو برابرى نمى كند،
يَا قَرِيبُ الْمُجِيبُ الْمُتَدَانِي دُونَ كُلِّ شَيْءٍ قُرْبُهُ يَا عَالِي الشَّامِخُ فِي السَّمَاءِ فَوْقَ كُلِّ شَيْءٍ عُلُوُّ ارْتِفَاعِهِ
اى نزديك اجابت كننده اى كه نزديك تر از هر چيزى، اى والاى بلندپايه در آسمان كه بلندپايگى ات برتر از همه موجودات است،
يَا بَدِيعَ الْبَدَائِعِ وَ مُعِيدَهَا بَعْدَ فَنَائِهَا بِقُدْرَتِهِ يَا جَلِيلُ الْمُتَكَبِّرُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ فَالْعَدْلُ أَمْرُهُ وَ الصِّدْقُ وَعْدُهُ وَ قَوْلُهُ
اى نوآفرين نوآفريده ها و بازگرداننده آن ها بعد از نابودى شان به قدرت خويش، اى بزرگى كه بر هر چيز برترى دارى و از اين رو، فرمان تو عين عدالت و وعده [گفتار]ات عين راستى و درستى است
يَا مَجِيدُ فَلَا يَبْلُغُ الْأَوْهَامُ كُلَّ ثَنَائِهِ وَ مَجْدِهِ يَا كَرِيمَ الْعَفْوِ وَ [ذَا] الْعَدْلِ أَنْتَ الَّذِي مَلَأَ كُلَّ شَيْءٍ عَدْلُهُ
و عقل ها به حقيقت ستايش بزرگى تو نمى رسند، اى كريمانه گذشت كننده و اى دادگرى كه عدل و داد تو همه اشيا را فراگرفته است،
يَا عَظِيمُ ذَا الثَّنَاءِ الْفَاخِرِ وَ الْعِزِّ وَ الْكِبْرِيَاءِ فَلَا يَذِلُّ عِزُّهُ يَا عَجِيبُ فَلَا تَنْطِقُ الْأَلْسُنُ بِكُلِّ آلَائِهِ وَ ثَنَائِهِ
اى بزرگ و ستوده و بالنده و سرافراز و بزرگ منشى كه هرگز سرافرازى ات خوار نمى گردد، اى شگفتى كه زبان ها از شمردن همه نعمت ها و ثناى تو ناتوان اند.
أَسْأَلُكَ يَا مُعْتَمَدِي عِنْدَ كُلِّ كُرْبَةٍ وَ غِيَاثِي عِنْدَ كُلِّ شِدَّةٍ بِهَذِهِ الْأَسْمَاءِ أَمَاناً مِنْ عُقُوبَاتِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ
اى تكيه گاه من در هر اندوه و فريادرسم در هر سختى با اين اسما [و كمالات] از تو ايمنى از كيفرهاى دنيا و آخرت را خواهانم
وَ أَسْأَلُكَ أَنْ تَصْرِفَ عَنِّي بِهِنَّ كُلَّ سُوءٍ وَ مَخُوفٍ وَ مَحْذُورٍ وَ تَصْرِفَ عَنِّي أَبْصَارَ الظَّلَمَةِ الْمُرِيدِينَ فِي السُّوءِ
و نيز از تو مى خواهم كه به واسطه اين اسما، تمام بدى ها و بيم ها و امورى را كه انسان از آن ها مى پرهيزد، از من منصرف كنى و ديدگان ستمگرانى را كه مى خواهند كار بدى را-كه از آن نهى كرده اى-به من بكنند،
الَّذِي نَهَيْتَ عَنْهُ وَ أَنْ تَصْرِفَ قُلُوبَهُمْ مِنْ شَرِّ مَا يُضْمِرُونَ إِلَى خَيْرِ مَا لَا يَمْلِكُونَ وَ لَا يَمْلِكُهُ غَيْرُكَ يَا كَرِيمُ
از من بازدارى و دل هايشان را از نيت هاى بدى كه كرده اند به انديشه هايى كه اختيار آن به دست آن ها و هيچ كس ديگر جز تو نيست، منصرف كنى اى بزرگوار.
اللَّهُمَّ لَا تَكِلْنِي إِلَى نَفْسِي فَأَعْجِزَ عَنْهَا وَ لَا إِلَى النَّاسِ فَيَرْفُضُونِي وَ لَا تُخَيِّبْنِي وَ أَنَا أَرْجُوكَ
خداوندا، مرا به نفس خود واگذار مكن تا مبادا از [تدبير]آن عاجز گردم و نيز به مردم وامگذار تا مبادا مرا رها و ترك كنند و با وجود اين كه اميدم به تو است نوميدم مكن
وَ لَا تُعَذِّبْنِي وَ أَنَا أَدْعُوكَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَدْعُوكَ كَمَا أَمَرْتَنِي فَأَجِبْنِي كَمَا وَعَدْتَنِي
و با اين كه تو را مى خوانم، عذابم منما. خدايا، همان گونه كه دستور داده اى تو را مى خوانم، پس همان گونه كه وعده داده اى دعايم را مستجاب گردان.
اللَّهُمَّ اجْعَلْ خَيْرَ عُمُرِي مَا وَلِيَ أَجَلِي اللَّهُمَّ لَا تُغَيِّرْ جَسَدِي وَ لَا تُرْسِلْ حَظِّي
خداوندا، بهترين روزهاى عمر مرا، روزهاى پيش از اجل و سرآمد عمرم قرار ده. خدايا، تنم را دگرگون مساز و سهم و بهره ام را رها و به خودم واگذار مكن
وَ لَا تَسُؤْ صَدِيقِي أَعُوذُ بِكَ مِنْ سُقْمٍ مُصْرِعٍ وَ فَقْرٍ مُدْقِعٍ [مُقْرِعٌ] [مُفْزِعٍ] وَ مِنَ الذُّلِّ وَ بَأْسِ الْخِلِّ
و دوستم را بد مكن. به تو پناه مى برم از بيماريى كه انسان را به زمين مى اندازد و از ناداريى كه به خاك مى نشاند و از خوارى و از نيازمندى [يا: دوست]بد.
اللَّهُمَّ سَلِّ قَلْبِي عَنْ كُلِّ شَيْءٍ لَا أَتَزَوَّدُهُ إِلَيْكَ وَ لَا أَنْتَفِعُ بِهِ يَوْمَ أَلْقَاكَ مِنْ حَلَالٍ أَوْ حَرَامٍ
خدايا، دل مرا از هر چيز كه براى تو نمى اندوزم و در روزى كه با تو ملاقات خواهم كرد از آن بهره نخواهم برد، اعمّ از حلال و حرام، بركن،
ثُمَّ أَعْطِنِي قُوَّةً عَلَيْهِ وَ عِزّاً وَ قَنَاعَةً وَ مَقْتاً لَهُ وَ رِضَاكَ فِيهِ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
سپس در برابر آن، به من نيرو و عزّت و قناعت و دشمنى با آن و خشنودى ات را عطا كن، اى مهربان ترين مهربانان.
اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ عَلَى عَطَايَاكَ الْجَزِيلَةِ وَ لَكَ الْحَمْدُ عَلَى مِنَنِكَ الْمُتَوَاتِرَةِ الَّتِي بِهَا دَافَعْتَ عَنِّي مَكَارِهَ الْأُمُورِ
خدايا، ستايش براى تو در برابر عطاياى فراوان [بزرگ] تو و سپاس تو را در برابر بخشش هاى پى در پى كه به وسيله آن امور ناخوشايند را از من دور راندى
وَ بِهَا آتَيْتَنِي مَوَاهِبَ السُّرُورِ مَعَ تَمَادِيَّ فِي الْغَفْلَةِ وَ مَا بَقِيَ فِيَّ مِنَ الْقَسْوَةِ فَلَمْ يَمْنَعْكَ ذَلِكَ مِنْ فِعْلِي أَنْ عَفَوْتَ عَنِّي
و هداياى شادمان كننده را ارزانى داشتى، با وجود اين كه زمان طولانى در غفلت و بى خبرى از تو مى زيستم و قساوت و سنگ دلى در وجودم باقى مانده بود؛ ولى اين كارم مانع از آن نشد كه از من گذشت نموده
وَ سَتَرْتَ ذَلِكَ عَلَيَّ وَ سَوَّغْتَنِي مَا فِي يَدِي مِنْ نِعَمِكَ وَ تَابَعْتَ عَلَيَّ مِنْ إِحْسَانِكَ
و [گناهانم را] بر من بپوشى و نعمت هايى را كه در اختيار من گذاشته اى، گوارا گردانيده و نيكى هايت را پى در پى شامل حالم نموده
وَ صَفَحْتَ لِي عَنْ قَبِيحِ مَا أَفْضَيْتُ بِهِ إِلَيْكَ وَ انْتَهَكْتُهُ مِنْ مَعَاصِيكَ
و از اعمال زشتى كه به سوى تو فرستاده و گناهانى كه مرتكب شده ام، چشم بپوشى.
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِكُلِّ اسْمٍ هُوَ لَكَ يَحِقُّ عَلَيْكَ فِيهِ إِجَابَةَ الدُّعَاءِ إِذَا دُعِيتَ بِهِ
خدايا، به هر اسم [و كمال] تو كه در صورت خواندن تو به آن، سزاوار است كه دعاى خواننده را اجابت كنى، از تو درخواست مى كنم
وَ أَسْأَلُكَ بِكُلِّ ذِي حَقٍّ عَلَيْكَ وَ بِحَقِّكَ عَلَى جَمِيعِ مَنْ هُوَ دُونَكَ
و نيز به حقّ هركسى كه بر تو حقّ دارد و نيز به حقّى كه تو بر تمام موجودات غير از خود دارى، از تو مسألت دارم
أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ وَ رَسُولِكَ وَ آلِ مُحَمَّدٍ [وَ عَلَى آلِهِ] وَ مَنْ أَرَادَنِي بِسُوءٍ فَخُذْ بِسَمْعِهِ
كه بر بنده و فرستاده ات، حضرت محمّد و خاندان او درود فرستى و گوش و چشم هركس را كه قصد دارد به من بدى كند،
وَ بَصَرِهِ وَ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ يَمِينِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ امْنَعْهُ مِنِّي بِحَوْلِكَ وَ قُوَّتِكَ
از پيشاروى و پس و از دست راست و چپ بگيرى و به بازدارندگى و نيرويت او را از [بد رساندن] به من دور نمايى.
يَا مَنْ لَيْسَ مَعَهُ رَبٌّ يُدْعَى وَ يَا مَنْ لَيْسَ فَوْقَهُ خَالِقٌ يُخْشَى وَ يَا مَنْ لَيْسَ دُونَهُ إِلَهٌ يُتَّقَى
اى خدايى كه پروردگارى همراه تو وجود ندارد تا خوانده شود و اى خدايى كه آفريننده اى برتر از تو نيست تا انسان از او بهراسد و اى خدايى كه نزد تو معبودى وجود ندارد تا انسان از او بپرهيزد
وَ يَا مَنْ لَيْسَ لَهُ وَزِيرٌ يُؤْتَى وَ يَا مَنْ لَيْسَ لَهُ حَاجِبٌ يُرْشَى
و اى خدايى كه وزيرى ندارى تا انسان به او رجوع كند و اى خدايى كه پرده دارى ندارى تا به او رشوه داده شود
وَ يَا مَنْ لَيْسَ لَهُ بَوَّابٌ يُنَادَى وَ يَا مَنْ لَا يَزْدَادُ عَلَى كَثْرَةِ الْعَطَاءِ إِلَّا كَرَماً وَ جُوداً
و اى خدايى كه دربانى ندارى تا انسان او را صدا كند و اى خدايى كه افزونى بخشش جز بر بزرگوارى وجود تو،
وَ عَلَى تَتَابُعِ الذُّنُوبِ إِلَّا مَغْفِرَةً وَ عَفْواً صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ [وَ آلِ مُحَمَّدٍ]
و گناهان پى در پى جز بر آمرزش و گذشت تو نمى افزايد، بر محمّد و آل محمّد درود فرست
وَ افْعَلْ بِي مَا أَنْتَ أَهْلُهُ وَ لَا تَفْعَلْ بِي مَا أَنَا أَهْلُهُ فَإِنَّكَ (أَهْلُ التَّقْوى وَ أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ)[1]
و آنچه را كه شايسته آنى با من كن و آن گونه كه من شايسته ام با من رفتار مكن، كه تو زيبنده تقوا [و بازدارند] و آمرزش هستى
أقول قد مضى في هذا الدعاء و لا تكلني إلى نفسي فأعجز عنها و ظاهر الحال أنه لا تكلني إلى نفسي فتعجز عني و لكن هكذا وجدناه فيما رأيناه
به نظر مى رسد اين جمله كه در اين دعا گذشت: (و مرا به خود وامگذار تا مبادا از [تدبير] آن ناتوان گردم.) در اصل به اين صورت بوده است: (و مرا به خود واگذار مكن تا مبادا از [تدبير] من ناتوان گردد.) ، ليكن متن دعا در نسخه ها به همان صورت بود كه نوشتيم.
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
