نماز عید قربان (اقبال الاعمال)
۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۶ 0 ادعیه و زیاراتالجزء الأول؛ هذا مبدأ ذكر الأعمال الأشهر الثلاثة أعني شوال و ذي قعدة و ذي حجة من كتاب الإقبال، الباب الرابع فيما نذكره مما يتعلق بليلة عيد الأضحى و يوم عيدها، فصل فيما نذكره من صفة صلاة العيد يوم الأضحى
جلد اول، شروع ذکرهای اعمال ماه های سه گانه، یعنی شوال، ذی القعده و ذی الحجه از کتاب اقبال الاعمال، باب چهارم، اعمالی که متعلق به شب و روز عید قربان است، فصل هفتم، ویژگی نماز روز عید قربان:
اعلم أننا قدمنا في صفة صلاة عيد الفطر رواية تتضمن دعاء واحدا للتكبيرات و قد وجدنا عدة روايات فيها لكل تكبيرة من صلاة العيد دعاء جديد فاخترنا لله جل جلاله أن نذكر هاهنا رواية منها ليكون لكل عيد صلاة منفردة استظهارا للظفر بالفضل عنها
پيش از اين، در بيان نحوه‌ى انجام نماز عيد فطر، روايتى را كه دربردارنده‌ى يك دعا براى همه‌ى تكبيرهاى نماز عيد بود، يادآور شديم؛ ولى بعد از آن به رواياتى دست يافتيم كه براى هر تكبير، دعاى جداگانه ذكر كرده است. ازاين‌رو، مى‌خواهيم در اين جا براى خشنودى خدا، يك حديث از اين احاديث را برگزيده و در اينجا ذكر كنيم، تا هريك از اين دو روز (عيد فطر و عيد قربان) نماز جداگانه داشته باشند و اين‌همه به جهت رعايت احتياط در دسترسى به فضيلت آن دو است. از اين‌رو، مى‌گوييم:
فَنَقُولُ أَخْبَرَنَا جَمَاعَةٌ قَدْ ذَكَرْنَا بَعْضَ أَسْمَائِهِمْ فِي الْجُزْءِ الْأَوَّلِ مِنَ الْمُهِمَّاتِ بِطُرُقِهِمُ الْمَرْضِيَّاتِ إِلَى الْمَشَايِخِ الْمُعَظَّمِينَ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَانِ وَ الْحُسَيْنِ بْنِ عُبَيْدِ اللَّهِ وَ جَعْفَرِ بْنِ قُولَوَيْهِ وَ أَبِي جَعْفَرٍ الطُّوسِيِّ وَ غَيْرِهِمْ بِإِسْنَادِهِمْ جَمِيعاً إِلَى سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ مِنْ كِتَابِ فَضْلِ الدُّعَاءِ الْمُتَّفَقِ عَلَى ثِقَتِهِ وَ فَضْلِهِ وَ عَدَالَتِهِ بِإِسْنَادِهِ فِيهِ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ
گروهى از راويان كه نام آنان را در جلد نخست از كتاب «المهمّات»[1] ذكر كرده‌ايم، با راه‌ها و اسناد مورد پسند كه به مشايخ بزرگوار: «محمد بن محمد بن نعمان» ، «حسين بن عبيد اللّه» ، «جعفر بن قولويه» ، «ابو جعفر طوسى» و ديگران منتهى مى‌شود، همگى به سند خود از كتاب «فضل الدعاء» نوشته‌ى «سعد بن عبد اللّه» -كه همگان بر وثاقت، دانش و عدالت او اتفاق نظر دارند-و او به سند خود نقل كرده است كه امام صادق -عليه السّلام-فرمود:
صَلَاةُ الْعِيدَيْنِ تُكَبِّرُ فِيهَا اثْنَتَيْ عَشْرَةَ تَكْبِيرَةً سَبْعَ تَكْبِيرَاتٍ فِي الْأُولَى وَ خَمْسَ تَكْبِيرَاتٍ فِي الثَّانِيَةِ تُكَبِّرُ بِاسْتِفْتَاحِ الصَّلَاةِ ثُمَّ تَقْرَأُ الْحَمْدَ وَ سُورَةَ سَبِّحِ اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى ثُمَّ تُكَبِّرُ فَتَقُولُ
«نماز عيد (فطر و قربان) به اين صورت است كه در هريك از اين نمازها ١٢ بار تكبير بگويى، ٧ بار در ركعت اول و ۵ بار در ركعت دوم. بنابراين، نخست تكبير افتتاح را بگو، سپس سوره‌ى «حمد» و سوره‌ى «سَبِّحِ اِسْمَ رَبِّكَ اَلْأَعْلَى» را بخوان، آن‌گاه تكبير دوم تا ششم را چنين بگو:
اللَّهُ أَكْبَرُ أَهْلُ الْكِبْرِيَاءِ وَ الْعَظَمَةِ وَ الْجَلَالِ وَ الْقُدْرَةِ وَ السُّلْطَانِ وَ الْعِزَّةِ وَ الْمَغْفِرَةِ وَ الرَّحْمَةِ
خداوند بزرگ‌تر است، هم او كه زيبنده‌ى بزرگمنشى، عظمت، جلال، قدرت، سلطه، سربلندى، آمرزش و رحمت است.
اللَّهُ أَكْبَرُ أَوَّلُ كُلِّ شَيْءٍ وَ آخِرُ كُلِّ شَيْءٍ وَ بَدِيعُ كُلِّ شَيْءٍ وَ مُنْتَهَاهُ وَ عَالِمُ كُلِّ شَيْءٍ وَ مُنْتَهَاهُ
خداوند بزرگ‌تر است، هم او كه آغاز هر چيز و پايان آن، نوآفرين همه‌ى اشيا و منتهاى آن‌ها و آگاه به هر چيز و فرجام هر چيز است.
اللَّهُ أَكْبَرُ مُدَبِّرُ الْأُمُورِ بَاعِثُ مَنْ فِي الْقُبُورِ قَابِلُ الْأَعْمَالِ مُبْدِئُ الْخَفِيَّاتِ مُعْلِنُ السَّرَائِرِ وَ مَصِيرُ كُلِّ شَيْءٍ وَ مَرَدُّهُ إِلَيْهِ
خداوند بزرگ‌تر است، هم او كه تدبيركننده‌ى امور و برانگيزاننده‌ى اهل قبور، قبول‌كننده‌ى اعمال، آشكاركننده‌ى نهانى‌ها و پديداركننده‌ى درون‌ها و بازگشت و رجوع هر چيز به سوى او است و مالكيتش بزرگ و شكوهش سخت و زنده‌اى است كه هرگز نمى‌ميرد
اللَّهُ أَكْبَرُ عَظِيمُ الْمَلَكُوتِ شَدِيدُ الْجَبَرُوتِ حَيٌّ لَا يَمُوتُ
. خداوند بزرگ‌تر است، هم او كه جاودانى است و هرگز از بين نمى‌رود
اللَّهُ أَكْبَرُ دَائِمٌ لَا يَزُولُ فَ إِذا قَضى أَمْراً فَإِنَّما يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ[2]
و هرگاه چيزى را حتم بخواهد، تنها به آن مى‌گويد: «موجود شو» و آن چيز [بلافاصله]موجود مى‌گردد.
ثُمَّ تُكَبِّرُ وَ تَرْكَعُ وَ تَسْجُدُ سَجْدَتَيْنِ فَذَلِكَ سَبْعُ تَكْبِيرَاتٍ أَوَّلُهَا اسْتِفْتَاحُ الصَّلَاةِ وَ آخِرُهَا تَكْبِيرُ [تَكْبِيرَةُ] الرُّكُوعِ وَ تَقُولُ فِي رُكُوعِكَ
سپس تكبير هفتم را بگو و ركوع و دو سجده را به‌جا آور. اين شد ٧ تكبير كه اولين آن‌ها تكبير افتتاح و آخرين آن‌ها تكبير ركوع است و در حال ركوع بگو:
خَشَعَ قَلْبِي وَ سَمْعِي وَ بَصَرِي وَ شَعْرِي وَ بَشَرِي وَ مَا أَقَلَّتِ الْأَرْضُ مِنِّي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ سُبْحَانَ رَبِّيَ الْعَظِيمِ وَ بِحَمْدِهِ
دل، گوش، چشم، مو، پوست من و آنچه زمين از من حمل مى‌كند، در برابر خداوندى كه پروردگار جهانيان است، فروتنى مى‌كنند. پاكا پروردگار بزرگ من به همراه ستايش او.
ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فَإِنْ أَحْبَبْتَ أَنْ تَزِيدَ فَزِدْ مَا شِئْتَ ثُمَّ تَرْفَعُ رَأْسَكَ مِنَ الرُّكُوعِ وَ تَعْتَدِلُ تُقِيمُ صُلْبَكَ وَ تَقُولُ
٣ بار و اگر خواستى، افزون بر اين، اذكار ديگر را بگو، سپس سر از ركوع بردار و راست و صاف بايست و بگو:
الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ الْحَوْلُ وَ الْعَظَمَةُ وَ الْقُوَّةُ وَ الْعِزَّةُ وَ السُّلْطَانُ وَ الْمُلْكُ وَ الْجَبَرُوتُ وَ الْكِبْرِيَاءُ وَ ما سَكَنَ فِي اللَّيْلِ وَ النَّهارِ[3] لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ لَا شَرِيكَ لَهُ
ستايش خدا را و قدرت، عظمت، نيرو، عزت، سلطه، سلطنت، شكوه، بزرگمنشى و آنچه در شب و روز آرام گرفته است، از آن خداوندى است كه پروردگار جهانيان است و شريكى براى او نيست.
ثُمَّ تَسْجُدُ وَ تَقُولُ فِي سُجُودِكَ
سپس به سجده برو و در حال سجده بگو:
سَجَدَ وَجْهِيَ الْبَالِي الْفَانِي الْخَاطِئُ الْمُذْنِبُ لِوَجْهِكَ الْبَاقِي الدَّائِمُ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ غَيْرَ مُسْتَنْكِفٍ وَ لَا مُسْتَحْسِرٍ وَ لَا مُسْتَعْظِمٍ وَ لَا مُتَجَبِّرٍ بَلْ بَائِسٌ فَقِيرٌ خَائِفٌ مُسْتَجِيرٌ عَبْدٌ ذَلِيلٌ مَهِينٌ حَقِيرٌ سُبْحَانَكَ وَ بِحَمْدِكَ أَسْتَغْفِرُكَ وَ أَتُوبُ إِلَيْكَ
روى [وجود]از بين‌رونده، فانى، خطاكار و گناه‌كار من براى روى [ذات، يا اسما و صفات]پايدار، جاودانه، سربلند و حكيم تو سجده نموده است، بى‌آنكه گردنكشى نموده و يا احساس خستگى كنم و يا بزرگمنشى نموده و يا سرپيچى كنم، بلكه نيازمند، فقير، بيمناك، پناهنده و بنده‌ى ذليل، خوار و كوچك توام. پاكى تو اى خدا و ستايش تو را است و از تو آمرزش مى‌طلبم و به درگاهت توبه مى‌كنم.
ثُمَّ تُسَبِّحُ وَ تَرْفَعُ رَأْسَكَ وَ تَقُولُ
آن‌گاه ذكر تسبيح سجده را بگو و سر از سجده بردار و آن‌گاه بگو:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ الْأَئِمَّةِ وَ اغْفِرْ لِي وَ ارْحَمْنِي وَ لَا تَقْطَعْ بِي عَنْ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ اجْعَلْنِي مَعَهُمْ وَ فِيهِمْ وَ فِي زُمْرَتِهِمْ وَ مِنَ الْمُقَرَّبِينَ آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ
خداوندا، بر حضرت محمد، على، فاطمه، حسن، حسين و امامان ديگر درود فرست و مرا بيامرز و بر من رحم آر و مرا در دنيا و آخرت از محمد و آل محمد جدا مكن و مرا همراه با آنان و در ميان آنان و جزو گروه آنان و از مقربان درگاهت قرار ده. اجابت فرما، اى پروردگار جهانيان.
ثُمَّ تَسْجُدُ الثَّانِيَةَ وَ تَقُولُ مِثْلَ الَّذِي قُلْتَ فِي الْأُولَى فَإِذَا نَهَضْتَ فِي الثَّانِيَةِ تَقُولُ
سپس سجده‌ى دوم را به‌جا آور و ذكرى را كه در سجده‌ى اول ذكر كرديم، در آن بگو و پس از آنكه برخاستى، بگو:
بَرِئْتُ إِلَى اللَّهِ مِنَ الْحَوْلِ وَ الْقُوَّةِ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ
از توانايى و نيروى خود به درگاه خدا بى‌زارى مى‌جويم و هيچ توانايى و نيرويى جز به خدا تحقق نمى‌يابد.
ثُمَّ تَقْرَأُ فَاتِحَةَ الْكِتَابِ وَ سُورَةَ وَ الشَّمْسِ وَ ضُحَيهَا ثُمَّ تُكَبِّرُ وَ تَقُولُ
پس سوره‌ى «فاتحة الكتاب» و سوره‌ى «وَ اَلشَّمْسِ وَ ضُحٰاهٰا» را بخوان، بعد تكبير بگو و آن‌گاه بگو:
اللَّهُ أَكْبَرُ خَشَعَتْ لَكَ يَا رَبِّ الْأَصْوَاتُ وَ عَنَتْ لَكَ الْوُجُوهُ وَ حَارَتْ مِنْ دُونِكَ الْأَبْصَارُ
خداوند بزرگ‌تر است. اى پروردگار من، صداها در برابر تو فروتن و چهره‌ها [موجودات]خوار و ذليل تواند و ديده‌ها درباره‌ى تو سرگشته‌اند.
اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ كَلَّتِ الْأَلْسُنُ عَنْ صِفَةِ عَظَمَتِكَ وَ النَّوَاصِي كُلُّهَا بِيَدِكَ وَ مَقَادِيرُ الْأُمُورِ كُلُّهَا إِلَيْكَ لَا يَقْضِي فِيهَا غَيْرُكَ وَ لَا يَتِمُّ مِنْهَا شَيْءٌ دُونَكَ
خداوند بزرگ‌تر است. زبان‌ها در توصيف عظمت تو لال و [موى]پيشانى و زمام امور همه به دست تو و تقدير همه‌ى امور از تو است و جز تو درباره‌ى آن‌ها حكم نمى‌راند و هيچ‌كدام از آن‌ها بدون تو اتمام نمى‌پذيرد.
اللَّهُ أَكْبَرُ تَوَاضَعَ كُلُّ شَيْءٍ لِعَظَمَتِكَ وَ ذَلَّ كُلُّ شَيْءٍ لِعِزَّتِكَ وَ اسْتَسْلَمَ كُلُّ شَيْءٍ لِقُدْرَتِكَ وَ خَضَعَ كُلُّ شَيْءٍ لِمُلْكِكَ اللَّهُ أَكْبَرُ
[خداوند بزرگ‌تر است. آگاهى [حفظ]تو هر چيزى را فرا گرفته است و عزتت بر هر چيز چيره و فرمانت در هر چيز نافذ است و همه‌ى اشيا به او پابرجا است.]خداوند بزرگ‌تر است، همه‌ى اشيا در برابر عظمتت، متواضع و در برابر عزتت، خوار و تسليم قدرت تواند و در برابر سلطنتت فروتن‌اند. خداوند بزرگ‌تر است.
ثُمَّ تُكَبِّرُ وَ تَقُولُ وَ أَنْتَ رَاكِعٌ مِثْلَ مَا قُلْتَ فِي رُكُوعِكَ الْأَوَّلِ وَ كَذَلِكَ فِي السُّجُودِ مَا قُلْتَ فِي الرَّكْعَةِ الْأُولَى ثُمَّ تَتَشَهَّدُ بِمَا تَتَشَهَّدُ بِهِ فِي سَائِرِ الصَّلَوَاتِ فَإِذَا فَرَغْتَ دَعَوْتَ بِمَا أَحْبَبْتَ لِلدِّينِ وَ الدُّنْيَا
سپس تكبير بگو و در حال ركوع و نيز سجده اذكارى را كه در ركوع و سجده‌ى ركعت اول گفتى، بگو، سپس مانند ساير نمازها، تشهد بخوان و وقتى تشهد را به پايان بردى، درباره‌ى هر حاجت دينى و دنيوى كه خواستى، به درگاه خدا دعا كن.
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
