شرح زیارت اربعین: فراز بیست و چهارم / وَ اسْتُبِیحَ حَرِیمُه (قسمت سوم)

فراز بیست و چهارم: «وَ اسْتُبِیحَ حَرِیمُه» (و (دشمنان) هتک حریمش را مباح و جایز دانستند).

اشاره

در لغت «استباح الشیء» یعنی آنرا جایز دانست یا اجازه انجامش را داد یا اقدام به آن کرد. «حریم» به معنی ممنوع کردن و آنچه تحریم شده و هر چیزی که احترامش واجب است، آمده است. جایز و مباح(۱) دانستن چیزی که خداوند برای آن حرمت و احترام قائل شده است، بدعت و حرام است، چرا که چیزی که خدا می فرماید، محترم است، او می گوید: تحریمی ندارد، خداوند می گوید: ممنوع است، که هتک حرمتش کنند، او می گوید: ممنوع نیست و با این کار منع را از سر راهش بر می دارد و هر چه می خواهد، انجام می دهد. یزید اول خود را به عنوان خلیفه و جانشین معرفی کرد و بعد از امام حسین علیه السلام طلب بیعت کرد، وقتی حضرت علیه السلام به او دست بیعت نداد، خون او را مباح و جایز دانست، بعد انجام داد، آن کاری را که نباید انجام دهد.

3- از جهت امامت

حضرت علیه السلام از سوی خدا و رسول صلی الله علیه و آله وسلم منصب امامت را داشت. رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند:

«ابْنَایَ هَذَانِ امامانِ قَامّا أَوْ قَعَدَا»(۱)

(این دو فرزند من امام هستند، چه برخیزند و چه بنشینند).

یعنی چه صلح کنند، چه قیام کنند. علی بن موسی الرضا علیهما السلام فرمودند:

«الْامام أَمِینُ اللَّهِ فِی خَلْقِهِ وَحُجَّتُهُ عَلَی عِبَادِهِ وَ خَلِیفَتُهُ فِی بِلَادِهِ وَ الدَّاعِی إِلَی اللَّهِ وَ الذَّابُّ عَنْ حُرَمِ اللَّهِ الْامام الْمُطَهَّرُ مِنَ الذُّنُوبِ وَ الْمُبَرَّأُ عَنِ الْعُیُوبِ الْمَخْصُوصُ بِالْعِلْمِ الْمَوْسُومُ بِالْحِلْمِ نِظَامُ الدِّینِ وَ عِزُّ الْمُسْلِمِینَ وَ غَیْظُ الْمُنَافِقِینَ وَ بَوَارُ الْکَافِرِین»(۲)

(امام علیه السلام امین خدای عزّوجل است در میان خلقش و حجّت او است بر بندگانش و خلیفه او است در بلادش و دعوت کننده به سوی خدای عزّوجل است و دفاع کننده از حقوق خدای جل جلاله است. امام علیه السلام کسی است که از گناهان پاک است و از عیوب بر کنار است، به دانش مخصوص است و به حلم و بردباری موسوم، نظام دین است و عزّت مسلمین و خشم منافقین و هلاک کفار).

تمام این ویژگی ها در امام حسین علیه السلام جمع بود. رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم در خطبه غدیر تصریح کردند به امامتِ امام حسین علیه السلام و ائمه اطهار صلی الله علیه و آله وسلم . ابن شهر آشوب می گوید: که استدلال شده بر امامت امام حسین علیه السلام از هر دو طریق شیعه و سنی بوسیله نبیّ اکرم صلی الله علیه و آله وسلم بر امامت دوازده امام علیهم السلام . نیز گفته اند: دلیل بر امامت حسنین علیهما السلام این است که آمدند و ادعای امامت کردند، و در زمان آن دو بزرگوار کسی جز معاویه و یزید چنین ادعایی نداشتد، که آنها هم فسقشان و بلکه کفرشان ثابت است، پس لازم می آید، که امامت از آن حسن و حسین علیهما السلام باشد. و دلیل دیگر اجماع اهل بیت علیهم السلام است، زیرا بر امامت حسنین علیهما السلام اجماع دارند و اجماع ایشان حجّت است(۳).

دین بدون امامت معنا ندارد، علی بن موسی رضا علیهما السلام فرمودند:

«وَ أَنْزَلَ فِی حَجَّهِ الْوَدَاعِ وَ هِیَ آخِرُ عُمُرِهِ صلی الله علیه و آله وسلم {الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دِیناً}(۴)وَ أَمْرُ الْامامهِ مِنْ تَمَامِ الدِّینِ»(۵)

(در سفر حجه الوداع که آخر عمر پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم بود، خداوند نازل فرمود: «امروز دین را برای شما کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام کردم و اسلام را برای شما پسندیدم، تا دین شما باشد» و امر امامت از تمام نعمت است).

امام صادق علیه السلام فرمودند:

«مَنْ مَاتَ وَ لَیْسَ عَلَیْهِ امام حَیٌّ ظَاهِرٌ مَاتَ مِیتَهً جَاهِلِیَّهً»(۶)

(هر که بمیرد، بدون داشتن امام زنده و آشکار، به مرگ جاهلیت مرده است).

مسئله امامت آنقدر اهمیّت دارد که اگر امام در بین مردم نباشد، زمین در هم فرو ریخته خواهد شد و نظام هستی به هم خواهد خورد. امام صادق علیه السلام فرمود:

«لَوْ بَقِیَتِ الْأَرْضُ بِغَیْرِ امام لَسَاخَتْ»(۷)

(اگر زمین بدون امام می ماند، به یقین درهم فرو می ریخت).

حال که امام چنین مقامی دارد، انسان باید مطیع و تسلیم او باشد نه اینکه با امام خویش به جنگد، چرا که اطاعت از امام واجب است، و در مقابلش هیچ عذری پذیرفته نیست، چنانچه امام صادق علیه السلام فرمودند:

«نَحْنُ قَوْمٌ قَدْ فَرَضَ اللَّهُ طَاعَتَنَا وَ إِنَّکُمْ لَتَأْتَمُّونَ بِمَنْ لَا یُعْذَرُ النَّاسُ بِجَهَالَتِهِ»(۸)

(ماییم آن گروهی که خداوند فرمانبری از ما را واجب کرده است، شما به کسی اقتدا می کنید، که به یقین مردم در نشناختن او معذور نیستند).

بنابراین امام حسین علیه السلام هم از جهت این که ذریّه رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و هم از جهت این که مؤمن واقعی و امام و پیشوای مسلمین بودند، از حرمت و احترام بسیار ویژه ای برخوردار بودند، ولّی متأسفانه یزید و پیروانش لعنه الله علیهم حریم و حرمت هیچ کدام را رعایت نکردند، با اینکه هر کدام از این سه جهت برای حفظ حریم حضرت علیه السلام و عدم تجاوز به حقوق حضرت کافی بود، باز جلوی ظلم یزید و یزیدیان را نگرفت و کردند آن کارهایی را که نباید انجام میدادند. حضرت سکینه شکایت این بی حرمتی ها را به مادرش فاطمه کرد.

سید بن طاوس نقل می کند، که حضرت سکینهh فرمود: چون چهار روز از اقامت ما در دمشق گذشت، خوابی دیدم و خوابی طولانی را نقل کرد و در پایان آن گفت: دیدم زنی در هودجی نشسته و دست های خود را روی سرگذارده است، پرسیدم: این زن کیست؟ گفتند: او فاطمهh دختر محمّد صلی الله علیه و آله وسلم و مادر پدر تو است. گفتم: به خدا قسم نزد او می روم و ستم هایی را که به ما وارده شده است، به او می گویم. سپس با شتاب به سوی او رفتم تا به او رسیدم، و در برابرش ایستادم و گریستم و گفتم:

«یَا اُمّاهْ بَدَّدُوا وَ اللَّهِ شَمْلَنَا یَا امّاهْ اسْتَبَاحُوا وَ اللَّهِ حَرِیمَنَا یَا امّاهْ قَتَلُوا وَ اللَّهِ الْحُسَیْنَ علیه السلام أَبَانَا»(مادرم به خدا حقّ ما را انکارکردند و جمع ما را از هم پاشیدند، مادرم، حریم ما را بر خود مباح دانستند، مادرم به خدا پدرم حسین علیه السلام را کشتند). سپس عرضه داشت: «فَقَالَتْ لِی کُفِّی صَوْتَکِ یَا سُکَیْنَهُ فَقَدْ قَطَعْتِ نِیَاطَ قَلْبِی هَذَا قَمِیصُ أَبِیکِ الْحُسَیْنِ علیه السلام لَا یُفَارِقُنِی حَتَّی أَلْقَی اللَّهَ بِهِ» (فاطمه زهرا به من فرمود: دم فروبند، بند دلم را گسستی، جگرم را سوزاندی (کنایه از اینکه نگو طاقت ندارم)، این پیراهن پدرت حسین علیه السلام است که از من جدا نشود تا خدا را ملاقات کنم)(۹).

رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند:

«إِنَّ لِلَّهِ حُرُمَاتٍ ثلاث مَنْ حَفِظَهُنَّ حَفِظَ اللَّهُ لَهُ أَمْرَ دِینِهِ وَ دُنْیَاهُ وَ مَنْ لَمْ یَحْفَظْهُنَّ لَمْ یَحْفَظِ اللَّهُ شَیْئاً حُرْمَهَ الْإِسْلَامِ وَ حُرْمَتِی وَ حُرْمَهَ عِتْرَتِی»(۱۰)

(خدا دارای سه حرمت است هر کس آنها را حفظ کند، خداوند امر دین و دنیایش را حفظ می کند و هر کس حفظ نکند خداوند چیزی برای او حفظ نمیکند. حرمت اسلام و حرمت خودم و حرمت عترتم). یزید و پیروانش لعنته الله علیهم حرمت هیچکدام را رعایت نکردند، نه حرمت اسلام را و نه حرمت پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم و ذریّه اش را. به فرمایش امیرالمؤمنین علیه السلام آنها از شرورترین انسان ها بودند:

«شَرُّ النَّاسِ مَنْ لَا یَشْکُرُ النِّعْمَهَ وَ لَا یَرْعَی الْحُرْمَهَ»(۱۱)

(بدترین مردم کسی است که شکر نعمت بجای نیاورد و حرمت ها را رعایت نکند). آنها نه شکر نعمت ولایت را انجام داند و نه رعایت حرمت را کردند.