شرح زیارت اربعین: فراز سی ام/ وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَکَ

شرح زیارت اربعین: فراز سی ام/ وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَکَ

۲۵ مرداد ۱۴۰۲ 0 اهل بیت علیهم السلام

 فراز سی ام: «وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَکَ»: (و شهادت می دهم که به یقین خداوند به آنچه به تو وعده نموده است، وفا کند).

با توجّه به اینکه «منجز» از ماده «نجز» به معنی وفا کننده است، معنی چنین می شود: گواهی می دهم که حتماً و قطعاً خداوند به تمام آنچه به تو وعده داده است، وفا کننده است. وعده های خداوند تمامّا حق است و خلف وعده در کلام خداوند اصلاً راه ندارد، چنانچه خداوند در آیات ذیل فرموده است:

{وَعْدَ اللَّهِ حَقًّا وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ قیلاً}(۱)
«وعده خداوند حق است و کیست که در گفتار و وعده هایش، از خدا صادق تر باشد؟!».
{فَلا تَحْسَبَنَّ اللَّهَ مُخْلِفَ وَعْدِهِ رُسُلَهُ}(۲)
«پس گمان مبر که خدا وعده ای را که به پیامبرانش داده، تخلّف کند!».
{وَ لَنْ یُخْلِفَ اللَّهُ وَعْدَهُ}(۳)
«خداوند هرگز از وعده خود تخلّف نخواهد کرد!».
{کانَ وَعْدُهُ مَفْعُولاً}(۴)
«وعده او شدنی و حتمی است».
{إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ لکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لا یَعْلَمُونَ}(۵)
«آگاه باشید وعده خدا حقّ است، ولی بیشتر مردم نمی دانند!»
.

اصولاً کسی، خُلف وعده می کند که از عدم قدرت و یا عدم علم و آگاهی برخوردار باشد، و یا صفتی از صفات رذیله مثل حسد و بخل و غیره در او باشد و یا عمرش به پایان رسیده باشدو یا نسیان و فراموشی و محبّت دنیا در او باشد، در حالی که هیچکدام از اینها در خداوند راه ندارد، سبحان الله خداوند منزه است. بنابراین تمام وعده های خداوند واقع خواهد شد.
امّا وعده هایی که خداوند به امام حسین علیه السلام داده است، شامل وعده های عام (یعنی همان وعده هایی که به تمام مؤمنین و متقیّن در کتاب خودش داده است و امام حسین علیه السلام در رأس مؤمنین و متقیّن قرار دارد و مصداق اتم و اکمل آنها محسوب می شود). و وعده های خاص (یعنی همان وعده هایی که خداوند فقط به امام علیه السلام داده است)، می شود.
از جمله آیاتی که دلالت بر وعده های عام می کند عبارتند از:
{وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدینَ فیها وَ مَساکِنَ طَیِّبَهً فی جَنَّاتِ عَدْنٍ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظیمُ}(۶)
«خداوند به مردان و زنان باایمان، باغهایی از بهشت وعده داده که نهرها از زیر درختانش جاری است جاودانه در آن خواهند ماند و مسکن های پاکیزه ای در بهشت­های جاودان نصیب آنها ساخته و خشنودی و رضای خدا، از همه اینها برتر است و پیروزی بزرگ، همین است!».
{جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتی وَعَدَ الرَّحْمنُ عِبادَهُ بِالْغَیْبِ إِنَّهُ کانَ وَعْدُهُ مَأْتِیًّا}(۷)
«وارد باغهایی جاودانی می شوند که خداوند رحمان بندگانش را به آن وعده داده است هر چند آن را ندیده اند مسلماً وعده خدا تحقق یافتنی است!».
{مَثَلُ الْجَنَّهِ الَّتی وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فیها أَنْهارٌ مِنْ ماءٍ غَیْرِ آسِنٍ وَ أَنْهارٌ مِنْ لَبَنٍ لَمْ یَتَغَیَّرْ طَعْمُهُ وَ أَنْهارٌ مِنْ خَمْرٍ لَذَّهٍ لِلشَّارِبینَ وَ أَنْهارٌ مِنْ عَسَلٍ مُصَفًّی}(۸)
«توصیف بهشتی که به پرهیزگاران وعده داده شده، چنین است: در آن نهرهایی از آب صاف و خالص که بدبو نشده، و نهرهایی از شیر که طعم آن دگرگون نگشته، و نهرهایی از شراب طهور که مایه لذّت نوشندگان است، و نهرهایی که از عسل مصفّاست».
{وَعَدَ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ}(۹)
«خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند وعده می دهد که قطعاً آنان را حکمران روی زمین خواهد کرد».
 
امّا وعده های خاص که خداوند به امام حسین علیه السلام داده عبارتند از:

وعده شهادت

در روایتی از ابو مخنف نقل شده که وقتی امام علیه السلام به سرزمین کربلا رسیدند،ناگهان اسب امام علیه السلام ایستاد، از آن پیاده و بر اسب دیگری سوار شد، آن نیز حرکت نکرد. هفت اسب عوض کرد ولّی هیچ کدام حتّی یک گام جلوتر نرفتند، امام علیه السلام چون این امر شگفت را دید، پرسید: نام این سرزمین چیست؟ گفتند: غاضریّه. فرمود: آیا نام دیگری دارد؟ گفتند: نینوا. فرمود: به جز اینها آن را چه می نامند؟ گفتند: «شاطی الفرات»، یعنی ساحل فرات، حضرت علیه السلام پرسیدند: آیا باز هم نامی دارد؟ پاسخ دادند: «أَرْضُ کَرْب وَ بَلاَء» امام علیه السلام آهی کشید و فرمودند:
«قِفُوا وَ لا تَرْحَلُوا مِنْها، فَهاهُنا وَاللّهِ مَناخُ رِکابِنا، وَ هاهُنا وَاللّهِ سَفْکُ دِمائِنا، وَ هاهُناوَاللّهِ هَتْکُ حَریمِنا، وَ هاهُنا وَاللّهِ قَتْلُ رِجالِنا، وَ هاهُنا وَاللّهِ ذِبْحُ اَطْفالِنا، وَ هاهُنا وَاللّهِ تُزارُ قُبُورُنا، وَ بِهذِهِ التُّرْبَهِ وَعَدَنِی جَدِّی رَسُولُ اللّهِ وَ لا خُلْفَ لِقَوْلِهِ»(۱۰)
(همین جا توقّف کنید و از آن کوچ نکنید. پس به خدا سوگند! خوابگاه شتران ما و جای ریخته شدن خونمان است. به خدا سوگند! اینجا محل هتک حریم ما و کشته شدن مردان و ذبح کودکان ماست. به خدا سوگند! اینجا محل زیارت قبور ماست. جدّم رسول خدا مرا به این تربت نوید داده است که در فرموده او تخلّفی نیست).
 

وعده شفاعت کردن از شیعیان و محبینشان

لذا زائر امام حسین علیه السلام در حالی که به سجده می رود و تقرّب به خداوند پیدا می کند، از خداوند درخواست می کند:
«اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی شَفَاعَهَ الْحُسَیْنِ»(۱۱)
(خدایا شفاعت امام حسین علیه السلام را نصیب و روزی من کن).
بدون شک و تردید امام حسین علیه السلام برای هر کسی شفاعت کند، پذیرفته خواهد شد، چنانچه رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند:
«إِنِّی أَشْفَعُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ فَأُشَفَّعُ وَ یَشْفَعُ عَلِیٌّ فَیُشَفَّعُ وَ یَشْفَعُ أَهْلُ بَیْتِی فَیُشَفَّعُونَ»(۱۲) (در روز قیامت من شفاعت می کنم و شفاعتم پذیرفته می شود و علی علیه السلام شفاعت می کند و شفاعتش پذیرفته می شود و اهل بیتم علیهم السلام نیز شفاعت می کنند و شفاعتشان پذیرفته می شود).
وقتی که سر مقدّس امام حسین علیه السلام در دیر راهب مسیحی قرار گرفت، و با راهب مسیحی سخن گفت، راهب صورت به صورت، امام حسین علیه السلام نهاد، و گفت: «صورتم را از صورت تو بر نخواهم، داشت تا اینکه بگویی من روز قیامت شفیع تو خواهم بود. آن سر مقدّس به سخن آمد و فرمود: به دین جدّ محمّد مصطفی صلی الله علیه و آله وسلم بازگردد. راهب گفت: «أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ» امام حسین علیه السلام قبول کرد، که شفیع وی شود»(۱۳).
صاحب خصائص الحسینیه می گوید: «قرآن شفاعت کننده است، از برای کسانی که تلاوت آن نمایند و مداومت کنند و حسین علیه السلام شفیع است، کسانی را که به زیارت او می روند یا بر او گریه کنند». در زیارت نامه حضرت علیه السلام آمده است:
«وَ إِنْ شَفَعْتَ شُفِّعْتَ الله»(۱۴)
(و اگر امام حسین علیه السلام تو شفاعت کنی خداوند شفاعت تو را قبول می کند و نیز آمده است:
«فَکُنْ لِی شَفِیعاً إِلَی اللَّهِ»(۱۵)
(پس به درگاه پروردگار شفیع من باش).

وعده هایی که خداوند در عوض شهادت به امام علیه السلام داده است:

محمد بن مسلم از امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام روایت کرده است که آن دو بزرگوار فرمودند:
«إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی عَوَّضَ الْحُسَیْنَ علیه السلام مِنْ قَتْلِهِ أَنْ جَعَلَ الْامامهَ فِی ذُرِّیَّتِهِ وَ الشِّفَاءَ فِی تُرْبَتِهِ وَ إِجَابَهَ الدُّعَاءِ عِنْدَ قَبْرِهِ وَ لَا تُعَدَّ أَیَّامُ زَائِرِیهِ جَائِیاً وَ رَاجِعاً مِنْ عُمُرِهِ»(۱۶)
(خدای سبحان در عوض شهادت امام حسین علیه السلام مقام امامت را نصیب ذریّه آن بزرگوار نمود، شفاء امراض را در تربت مقدس آن حضرت علیه السلام و مستجاب شدن دعا را نزد قبر مبارک آن بزرگوار قرار داد. ایّامی را که زوّار آن بزرگوار به زیارتش می روند و بر می گردند جزء عمر آنان قرار نمی دهد).
 

 وعده انتقام از قاتلین و دشمنانشان بوسیله امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف

از حضرت باقر علیه السلام درباره لقب قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف سؤال کردند که:
«أَ لَسْتُمْ کُلُّکُمْ قَائِمِینَ بِالْحَقِّ قَالَ بَلَی قُلْتُ فَلِمَ سُمِّیَ الْقَائِمُ قَائِماً قَالَ لَمَّا قُتِلَ جَدِّیَ الْحُسَیْنُ ضَجَّتِ الْمَلَائِکَهُ إِلَی اللَّهِ عزّوجل بِالْبُکَاءِ وَ النَّحِیبِ وَ قَالُوا إِلَهَنَا وَ سَیِّدَنَا أَ تَغْفُلُ عَمَّنْ قَتَلَ صَفْوَتَکَ وَ ابْنَ صَفْوَتِکَ وَ خِیَرَتَکَ مِنْ خَلْقِکَ فَأَوْحَی اللَّهُ عزّوجل إِلَیْهِمْ قِرُّوا مَلَائِکَتِی فَوَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَأَنْتَقِمَنَّ مِنْهُمْ وَ لَوْ بَعْدَ حِینٍ ثُمَّ کَشَفَ اللَّهُ عزّوجل عَنِ الْأَئِمَّهِ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ علیه السلام لِلْمَلَائِکَهِ فَسُرَّتِ الْمَلَائِکَهُ بِذَلِکَ فَإِذَا أَحَدُهُمْ قَائِمٌ یُصَلِّی فَقَالَ اللَّهُ عزّوجل بِذَلِکَ الْقَائِمِ أَنْتَقِمُ مِنْهُم»(۱۷)
(آیا کلیه شما قائم بر حق نیستید؟ فرمود: چرا. گفتم: پس چرا فقط امام دوازدهم علیه السلام دارای نام قائم است؟ فرمود: هنگامی که جدّم امام حسین علیه السلام شهید شد ملائکه بسوی خدا ضجّه و گریه و ناله کردند و گفتند: پروردگار ما! آیا غفلت میکنی از کسی که برگزیده و پسر برگزیده تو را می­کشد؟ خدای سبحان وحی کرد: ای ملائکه من آرام بگیرید، به عزت و جلال خودم قسم من از آنان انتقام می­گیرم و لو اینکه بعد از مدّتی باشد. سپس خدای توانا امامانی را که از فرزندان حسین علیه السلام بوجود می آیند به ملائکه ارائه کرد و ایشان بدین جهت مسرور شدند. یکی از آنان را دیدند در حالی که ایستاده نماز می خواند. پس خداوند سبحان فرمود: توسط این قائم از آنان انتقام خواهم گرفت).
 

 وعده رجعت

امام صادق علیه السلام در ضمن بیان رجعت به مفضل فرمود:
«امام حسین علیه السلام همراه دوازده هزار یار راستین و هفتاد و دو تن شهیدان کربلا ظاهر می شوند، و در کوفه به حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف می پیوندند»(۱۸). نیز در زمان رجعت امام حسین علیه السلام عده ای از ملائکه از انصار امام علیه السلام خواهند بود، در روایت است که: «خداوند به عده ای از ملائکه اذن یاری امام حسین علیه السلام را در روز عاشورا داد، ولّی آنها وقتی آمدن که امام علیه السلام به شهادت رسیده بود. به درگاه خدا عرض کردند: خداوندا به ما اذن هبوط و فرود آمدن به زمین را دادی و اجازه نصرت و یاری آن حضرت علیه السلام را اعطاء فرمودی پس وقتی ما به زمین آمدیم که حضرتش علیه السلام را قبض روح کرده ای؟ خداوند متعال به ایشان وحی نمود، که ملازم قبر آن حضرت علیه السلام بوده تا ایشان را ببینند و وقتی آن حضرت علیه السلام از قبر خارج گشت، نصرتش نمایید»(۱۹).
صاحب خصائص الحسینه می گوید: «اگر یکی از شیعیان نیز گریه کند، به جهت فوت نصرت آن جناب مانند این ملائکه خواهد بود».
 

وعده ­های اعطای ثواب و پاداش به زائرین و گریه کنندگان حسین علیه السلام

(که در بحث گریه بر حسین علیه السلام و ثواب زیارت حضرت علیه السلام آن پاداش­ها ذکر شد).

پی نوشت ها:

۱ . نساء، 122.
۲- ابراهیم، 47.
۳ . حج، 47.
۴ . مزمل، 18.
۵ . یونس، 55.
۶ . توبه، 72.
۷ . مریم، 61.
۸ . محمّد، 15.
۹ . نور، 55.
۱۰ . فرهنگ جامع سخنان امام حسین علیه السلام ، ص420.
۱۱ . زیارت عاشورا.
۱۲ . بحارالأنوار، ج8، ص30.
۱۳. همان، ج45، ص304.
۱۴ . اعمال حرم مطهر امام حسین علیه السلام .
۱۵ . زیارت نیمه رجب امام حسین علیه السلام .
۱۶ . بحارالأنوار، ج44، ص221.
۱۷. همان، ج45، ص221.
۱۸ . همان، ج53، ص16.
۱۹. کامل الزیارات، ص88.
منبع: شرح زیارت اربعین: سیدمحمود شکیبااصفهانی/قم: عطر عترت،1396

 

کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام
کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام
تلگرام قرآن و حدیث
کانال قرآن و حدیث در ایتا
کانال قرآن و حدیث در گپ
پیام رسان سروش _ کانال قرآن و حدیث