إنَّ الحقَّ أحْسَنُ الحَديثِ ، و الصّادِعُ بهِ مُجاهِدٌ ، و بالحقِّ اُخبِرُكَ فأرْعِني سَمعَكَ .
همانا حقّ ، نيكوترين سخن است و كسى كه آشكارا حقّ بگويد، مجاهد است و من تو را از حقّ آگاه مى كنم، پس ، گوش خود را به من سپار .

( نهج السعادة : ۲/۶۶۹ )

امام على عليه السلام :

ألاَ و إنَّ الحَقَّ مَطايا ذُلُلٌ ، رَكِبَها أهلُها و اُعطُوا أزِمَّتَها ، فسارَتْ بِهِمُ الهُوَيْنا حتّى أتَتْ ظِلاًّ ظَليلاً .
هلا ! حقّ ها مركبهايى رام هستند كه صاحبانشان بر آنها نشستند و زمام آنها را به دست گرفتند . پس ، اين مركبها سواران خود را به آرامى و ملايمت بردند تا به سايه اى گسترده رسيدند .

( نهج السعادة : ۳ / ۲۹۴ )

امام صادق عليه السلام :

إنّ الحقَّ مُنِيفٌ فاعمَلوا بهِ .
حقّ، بلند پايه و ارجمند است ؛ پس به آن عمل كنيد .

(بحار الأنوار:۷۲/۲۳۲/۲ )

حقّ، باطل را درهم مى كوبد

امام على عليه السلام :

مَن أبْدى صَفْحَتَهُ للحقِّ هلَكَ .
هركه در برابر حقّ سينه سپر كند نابود شود .

( نهج البلاغة : الحكمة ۱۸۸)

امام على عليه السلام :

مَن صارَعَ الحقَّ صُرِعَ .
هر كه با حقّ پنجه در افكند به خاك افتد.

( الإرشاد : ۱/۳۰۰ )

امام على عليه السلام :

قَليلُ الحقِّ يَدفَعُ كثيرَ الباطِلِ ، كما أنَّ القَليلَ مِن النّارِ يُحْرِقُ كثيرَ الحَطَبِ .
اندكى حقّ، باطل بسيارى را نابود كند، همچنان كه اندكى آتش، هيمه هاى فراوانى را بسوزاند .

( غرر الحكم : ۶۷۳۵ )

امام على عليه السلام :

الغالِبُ بالشَّرِّ مَغْلوبٌ ، المُحارِبُ للحقِّ مَحْروبٌ .
آن كه با توسل به شرّ و بدى پيروز شود، شكست خورده است و آن كه با حقّ بستيزد، در هم شكسته و غارت شود .

( غرر الحكم : ۱۰۸۵ ـ ۱۰۸۶ )

امام على عليه السلام :

المَغْلوبُ بالحقِّ غالِبٌ .
مغلوب حقّ، [در حقيقت ]غالب است .

( غرر الحكم : ۱۰۶۶ )

امام صادق عليه السلام :

لَيس مِن باطلٍ يَقومُ بإزاءِ الحقِّ إلاّ غلَبَ الحقُّ الباطِلَ ، و ذلكَ قولُهُ : «بَلْ نَقْذِفُ بالحَقِّ على الباطِلِ فيَدْمَغُهُ ···»
هيچ باطلى نيست كه در برابر حقّ بايستد مگر آن كه حقّ بر باطل چيره شود و اين سخن خداوند است : «بلكه حقّ را بر سر باطل مى زنيم تا آن را درهم كوبد ···» .

( بحار الأنوار : ۵/۳۰۵/۲۴ )

حقّ و عزّت

امام على عليه السلام :

مَن يَطلُبِ العِزَّ بغَيرِ حقٍّ يَذِلَّ، و مَن عانَدَ الحقَّ لَزِمَهُ الوَهْنُ .
هر كس با تكيه به غير حقّ جوياى عزّت شود به ذلّت در افتد، و هر كه با حقّ عناد ورزد خوار گردد .

( تحف العقول : ۹۵ )

امام صادق عليه السلام :

العِزُّ أنْ تَذِلَّ للحقِّ إذا لَزِمَكَ .
عزّت آن است كه چون حقّى بر گردنت آمد در برابر آن فروتنى كنى .

( بحار الأنوار : ۷۸/۲۲۸/۱۰۵ )

امام عسكرى عليه السلام :

ما تَرَكَ الحقَّ عزيزٌ إلاّ ذَلَّ ، و لا أخَذَ بهِ ذليلٌ إلاّ عَزَّ .
هيچ عزيزى حقّ را فرو نگذاشت، مگر آن كه ذليل شد ؛ و هيچ ذليلى به آن چنگ نزد، مگر اين كه عزيز گشت .

( بحار الأنوار : ۷۲/۲۳۲/۳ )

سنگينى حقّ

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

الحقُّ ثَقيلٌ مُرٌّ و الباطِلُ خَفيفٌ حُلْوٌ ، و رُبَّ شَهْوَةِ ساعةٍ تُورِثُ حُزْنا طويلاً .
حقّ، سنگين و تلخ است و باطل، سبك و شيرين. و بسا لذّت شهوتى كه ساعتى بيش نپايد، اما اندوهى دراز در پى آرد .

( مكارم الأخلاق : ۲/۳۷۱/۲۶۶۱ )

امام على عليه السلام :

إنَّ الحقَّ ثَقيلٌ مَرِيءٌ ، و إنّ الباطِلَ خَفيفٌ وَبِيءٌ .
همانا حقّ سنگين است اما گوارا، و باطل سبك و آسان است اما كشنده.

( نهج البلاغة : الحكمة ۳۷۶ )

امام على عليه السلام :

الحقُّ كُلُّه ثَقيلٌ ، و قد يُخَفِّفُهُ اللّه ُ على أقوامٍ طَلَبوا العاقِبَةَ فصَبَّروا نُفوسَهُم ، و وَثِقوا بصِدْقِ مَوعودِ اللّه ِ لمَن صَبرَ و احْتَسَبَ ، فكنْ مِنهُم و اسْتَعِنْ باللّه ِ .
حقّ همه اش سنگين است، امّا خداوند آن را بر مردمانى كه جوياى عاقبت و آخرتند، سبك مى گرداند و از اين رو ، جانهايشان را به شكيبايى وا مى دارند و درستى وعده خدا را به كسانى كه در راهش شكيبايى مى ورزند و از او اميد پاداش مى برند، باور دارند؛ پس تو از اين عدّه باش و از خدا كمك بجوى .

(تحف العقول : ۱۴۲ )

تحمّل كردن حقّ

امام على عليه السلام :

اصبرْ على مَرارةِ الحقِّ ، و إيّاكَ أنْ تَنْخَدِعَ لحَلاوَةِ الباطِلِ .
تلخى حقّ را تحمّل كن، و مبادا كه فريب شيرين بودن باطل را بخورى .

( غرر الحكم : ۲۴۷۲ )

امام على عليه السلام :

لا يصبِرُ للحقِّ إلاّ مَن يَعرِفُ فضلَهُ .
حقّ را تحمّل نكند، مگر كسى كه ارزش آن را بشناسد .

( غرر الحكم : ۱۰۷۴۸ )

امام باقر عليه السلام :

لَمّا حَضَرَتْ أبي عليَّ ابنَ الحسينِ عليه السلام الوَفاةُ ضَمَّني إلى صَدْرِهِ ثُمَّ قالَ : أيْ بُنيَّ ، اُوصيكَ بِما أوْصاني أبي حِينَ حَضَرَتْهُ الوَفاةُ ـ و بما ذَكَرَ أنّ أباهُ عليه السلام أوصاهُ بهِ ـ : أيْ بُنَيَّ ، اصبِرْ على الحقِّ و إنْ كانَ مُرّا .
چون هنگام رحلت پدرم على بن الحسين عليه السلام فرا رسيد، مرا در آغوش گرفت و فرمود : فرزندم ! من به تو همان سفارشى را مى كنم كه پدرم در هنگام فرا رسيدن رحلتش به من كرد و فرمود كه پدر او نيز به وى همان سفارش را كرده است : فرزندم ! حقّ را تحمّل كن هرچند تلخ باشد .

( بحار الأنوار : ۷۰/۱۸۴/۵۲ )

امام باقر عليه السلام :

اصبِرْ نَفسَكَ على الحقِّ ؛ فإنَّهُ مَن مَنَعَ شيئا في حقٍّ أعطى في باطِلٍ مِثْلَيهِ .
خود را در برابر [پذيرش ]حقّ، به صبورى وادار؛ زيرا كسى كه حقّى را ادا نكند، به اندازه دو برابر آن در باطل خرج كند .

( تحف العقول : ۲۹۶ )

امام صادق عليه السلام ـ وقتى مردى از اهالى جبل از ايشان استفتايى كرد و فتواى ايشان بر خلاف ميل او بود و ناراحتى در چهره اش مشاهده شد ـ فرمود :

يا هذا ، اصْبِرْ على الحقِّ ، فإنَّهُ لَم يَصبِرْ أحدٌ قَطُّ لحَقٍّ إلاّ عَوّضَهُ اللّه ُ ما هُو خَيرٌ لَه .
اى مرد ! حقّ را تحمّل كن ؛ زيرا هيچ كس حقّى را تحمّل نكرد، مگر اين كه خداوند در عوض ، چيزى به او عطا فرمود كه برايش بهتر است .

( بحار الأنوار : ۷۰/۱۰۷/۴)

لزوم حقّ گويى هر چند به زيان خود

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أتْقى النّاسِ مَن قالَ الحقَّ فيما لَهُ و عَلَيهِ .
با تقواترين مردم كسى است كه حقّ را بگويد، چه به سودش باشد چه به زيانش .

( الأمالي للصدوق : ۷۲/۴۱ )

امام على عليه السلام :

في قائمةِ سَيفٍ مِن سُيوفِ رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله صَحيفَةٌ فِيها···قُلِ الحقَّ و لو على نفسِكَ .
بر قبضه شمشيرى از شمشيرهاى رسول خدا صلى الله عليه و آله نوشته شده بود ··· حقّ را بگو هر چند عليه خودت .

( بحار الأنوار:۷۴/۱۵۷/۲ )

امام على عليه السلام :

إنّ أفْضلَ النّاسِ عندَ اللّه ِ مَن كانَ العَملُ بالحقِّ أحَبَّ إليهِ ـ و إنْ نَقَصَهُ و كَرَثَهُ ـ مِن الباطِلِ و إنْ جَرَّ إلَيهِ فائدةً و زادَهُ .
برترين مردم نزد خدا كسى است كه عمل به حقّ را از عمل به باطل بيشتر دوست داشته باشد ـ اگر چه براى او زيانمند و غمبار باشد ـ و باطل برايش سودمند و فزاينده .

( نهج البلاغة : الخطبة ۱۲۵ )

امام صادق عليه السلام :

ثلاثةٌ هُم أقرَبُ الخَلقِ إلى اللّه ِ عزّ و جلّ يَومَ القِيامَةِ حتّى يَفْرُغَ مِن الحِسابِ: ··· و رجُلٌ قالَ الحقَّ فيما عَلَيهِ و لَهُ .
در روز قيامت سه كس از همه مردمان به خداوند عزّ و جلّ نزديكترند تا آن گاه كه از حسابرسى فارغ شود: ··· و مردى كه حقّ را ، له يا عليه خود ، بگويد.

( الأمالي للصدوق : ۴۳۹/۵۸۲ )

امام صادق عليه السلام :

إنّ مِن حقيقةِ الإيمانِ أنْ تُؤْثِرَ الحقَّ و إنْ ضَرَّكَ على الباطِلِ و إنْ نَفعَكَ .
نشانه ايمان راستين آن است كه حقّ را ، هرچند به زيانت باشد ، بر باطل ، اگر چه سودت رساند ، ترجيح دهى .

( الخصال : ۵۳/۷۰)

امام صادق عليه السلام :

إنّ للمؤمنِ على المؤمنِ سَبْعةَ حُقوقٍ ، فأوْجَبُها أنْ يَقولَ الرّجُلُ حقّا و إنْ كانَ على نَفْسِه أو على والِدَيْهِ ، فلا يَميلَ لَهُم عنِ الحقِّ .
مؤمن را بر مؤمن هفت حقّ است ؛ واجبترين آنها اين است كه آدمى حقّ را بگويد، هرچند عليه خود يا پدر و مادرش باشد و به خاطر آنها از حقّ منحرف نشود .

( بحار الأنوار : ۷۴/۲۲۳/۸ )

امام كاظم عليه السلام :

قُلِ الحقَّ و إنْ كانَ فيهِ هَلاكُكَ ، فإنَّ فيهِ نَجاتَكَ ··· و دَعِ الباطِلَ و إنْ كانَ فيهِ نَجاتُكَ فإنّ فيهِ هَلاكَكَ .
حقّ را بگو اگر چه نابودى تو در آن باشد ؛ زيرا كه نجات تو در آن است··· و باطل را فروگذار هر چند نجات تو در آن باشد ؛ زيرا كه [در واقع] نابودى تو در آن است .

( تحف العقول : ۴۰۸ )

گفتن حقّ در حال خشنودى و خشم

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ما أنْفَقَ مؤمنٌ مِن نَفَقةٍ هي أحَبُّ إلى اللّه ِ عزّ و جلّ مِن قَولِ الحقِّ في الرِّضا و الغَضَبِ .
مؤمن هيچ انفاقى نكرد كه نزد خداوند عزّ و جلّ محبوبتر از گفتن حقّ در هنگام خشم و خشنودى باشد .

( الخصال : ۶۰/۸۲ )

امام على عليه السلام ـ در سفارشهاى خود به فرزندش حسين عليه السلام ـ فرمود :

يا بُنيَّ ، اُوصيكَ بتَقْوى اللّه ِ في الغِنى و الفَقرِ ، و كَلِمَةِ الحقِّ في الرِّضا و الغَضَبِ .
فرزندم ! تو را سفارش مى كنم به ترس از خدا در توانگرى و تهيدستى، و گفتن حقّ در خشنودى و خشم.

( تحف العقول : ۸۸ )

حقّ گويى در برابر پيشواى ستمگر

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ألاَ لا يَمْنَعَنَّ رجُلاً مَهابَةُ النّاسِ أنْ يَتكَلَّم بالحقِّ إذا عَلِمَهُ . ألاَ إنّ أفضَلَ الجِهادِ كَلِمَةُ حقٍّ عندَ سُلطانٍ جائرٍ .
هان ! مبادا ترس از مردم مانع آن شود كه كسى حقّ را بداند و نگويد. بدانيد كه برترين جهاد سخن حقّى است كه در برابر فرمانرواى ستمگر و منحرف گفته شود .

(كنز العمّال : ۴۳۵۸۸ )

امام صادق عليه السلام :

كانَ أبي عليه السلام يَقولُ : قُمْ بالحقِّ و لا تَعَرّضْ لِما نابَكَ .
پدرم عليه السلام مى فرمود : براى اقامه حقّ قيام كن و از پيامدهايش مهراس .

( الاختصاص : ۲۳۰ )

سخنى حقّ براى هدفى باطل

كنز العمال ـ به نقل از عبيد اللّه بن أبو رافع ـ :

إنّ الحَرورِيَّةَ لَمّا خَرَجَتْ ، و هُو مَع عليِّ بنِ أبي طالبٍ قالوا : لا حُكْمَ إلاّ للّه ِ ، قالَ عليٌّ: كَلِمَةُ حَقٍّ اُريدَ بها باطِلٌ .
زمانى كه حروريه (خوارج) سر به نافرمانى برداشتند من با على بن ابى طالب بودم. آنها مى گفتند : داورى جز از آن خدا نيست . على فرمود : اين سخن حقّى است براى هدف باطلى .

( كنز العمّال : ۳۱۵۵۶ )

كنز العمّال ـ به نقل از قتادة ـ :

لَمّا سَمِعَ عليٌّ المُحَكِّمةَ قالَ : مَن هؤلاءِ ؟ قيلَ لَهُ : القُرّاءُ . قالَ : بَلْ هُمُ الخَيّانونَ العَيّابونَ . قالَ : إنَّهُم يَقولونَ : لا حُكْمَ إلاّ للّه ِ ! قالَ : كَلِمَةُ حقٍّ عُنِيَ بها باطِلٌ
چون على نداى دعوت كنندگان به حكميت را شنيد، پرسيد: اينان كيستند ؟ عرض شد : قاريانند . فرمود : [نه،] بلكه آنان خيانتكاران عيب جويند . آنها مى گويند: داورى جز از آن خدا نيست . سخن حقّى است، اما هدف باطلى را با آن دنبال مى كنند.

( كنز العمّال : ۳۱۵۴۲ )

حقّ پذيرى

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

اقْبَلِ الحَقَّ مِمَّن أتاكَ بهِ ـ صَغيرٌ أو كَبيرٌ ـ و إن كانَ بَغيضا ، و ارْدُدِ الباطِلَ على مَن جاءَ بهِ مِن صَغيرٍ أو كَبيرٍ و إنْ كانَ حَبيبا .
حقّ را از هر كس كه برايت آورد ـ كوچك يا بزرگ ـ بپذير هر چند دشمنت باشد و باطل را هر كه آورد كوچك يا بزرگ به خودش برگردان هرچند دوستت باشد .

( كنز العمّال : ۴۳۱۵۲ )

امام على عليه السلام :

قال رسول اللّه صلى الله عليه و آله : السّابِقونَ إلى ظِلِّ العَرشِ طُوبى لَهُم . قيلَ : يا رسولَ اللّه ِ ، و مَن هُم ؟ فقالَ : الّذينَ يَقْبَلونَ الحقَّ إذا سَمِعوهُ ، و يَبْذُلونَهُ إذا سُئِلوهُ ، و يَحْكُمونَ للنّاسِ كحُكْمِهِم لأنفُسِهِم .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود : خوشا به حال شتابندگان به سوى سايه عرش . عرض شد : اى رسول خدا ! آنان چه كسانى هستند ؟ فرمود : كسانى كه چون حقّ را بشنوند، بپذيرند و هرگاه حقّ از آنان خواسته شود، دريغ نورزند و براى مردم همان گونه داورى كنند كه براى خود مى كنند.

( النوادر للراوندي: ۲۳/۱۳۷ )

امام على عليه السلام :

فلا تَنْفِروا مِن الحقِّ نِفارَ الصَّحيحِ مِن الأجْرَبِ ، و الباري من ذِي السَّقَمِ .
از حقّ مگريزيد، آن گونه كه انسان سالم از شخص گر، و تندرست از بيمار مى گريزد.

( نهج البلاغة: الخطبة۱۴۷ )

دريا دلى در پذيرش حقّ

امام على عليه السلام :

مَن ضاقَ صَدرُهُ لَم يَصْبِرْ على أداءِ حقٍّ .
كسى كه سينه اش تنگ باشد، تحمّل به جاى آوردن حقّ را ندارد .

( كنز الفوائد : ۱/۲۷۸ )

امام صادق عليه السلام :

إنَّ اللّه َ إذا أرادَ بعَبدٍ خَيرا شرَحَ صَدرَهُ للإسلامِ ، فإذا أعْطاهُ ذلكَ أنْطَقَ لِسانَهُ بالحقِّ و عَقَدَ قَلبَهُ علَيهِ فعَمِلَ بهِ ، فإذا جَمعَ اللّه ُ لَهُ ذلكَ تَمَّ لَهُ إسْلامُهُ ··· ، و إذا لَم يُرِدِ اللّه ُ بعَبدٍ خَيرا وَكَلَهُ إلى نفسِهِ ، و كانَ صَدرُهُ ضَيِّقا حَرَجا ، فإنْ جرَى على لِسانِه حقٌّ لَم يَعْقِدْ قَلبَهُ علَيهِ ، و إذا لَم يَعقِدْ قَلبَهُ علَيهِ لَم يُعْطِهِ اللّه ُ العَملَ بهِ .
خداوند هرگاه خوبى بنده اى را بخواهد، سينه اش را براى اسلام فراخ مى گرداند و هر گاه اين نعمت را به او داد، زبانش را به حقّ گويا كند و دلش را به آن عقيده مند سازد، پس ، او به حقّ عمل كند و چون خداوند اين همه را به او دهد، اسلامش را كامل كرده است ··· و هرگاه خداوند خوبى بنده اى را نخواهد، او را به خودش وا گذارد و سينه اش تنگ و در فشار باشد ، اگر حقّى بر زبانش جارى شود، در دل به آن اعتقادى نداشته باشد و چون عقيده قلبى نداشته باشد، خداوند توفيق عمل به آن را به او ندهد .

( الكافي : ۸/۱۳/۱ )

روى گرداندن از حقّ كسى كه حقّ سودش ندهد باطل زيانش رساند

امام على عليه السلام :

إنّ مَن لا يَنْفعُهُ الحقُّ يَضُرُّهُ الباطِلُ ، و مَن لا يَسْتَقيمُ بهِ الهُدى تَضُرُّهُ الضَّلالةُ ، و مَن لا يَنْفعُهُ اليقَينُ يَضُرُّهُ الشَّكُّ .
براستى هر كس را حقّ، سود ندهد، باطل، زيانش رساند و هركه به راه هدايت نرود ، به كج راهه گمراهى در افتد و هركه يقين، او را سود نبخشد ، شكّ زيانش رساند .

( تحف العقول : ۱۵۲ )

معيار شناخت حقّ

امام على عليه السلام ـ در پاسخ به حارث بن حوط وقتى نزد ايشان آمد و گفت :

أ تَراني أظُنُّ أصْحابَ الجَملِ كانوا على ضَلالَةٍ ؟! ـ : يا حارِثُ ، إنّكَ نَظَرْتَ تَحْتَكَ و لَم تَنْظُرْ فَوقَكَ فَحِرْتَ ، إنّكَ لَم تَعْرِفِ الحقَّ فتَعْرفَ مَن أتاهُ ، و لَم تَعْرِفِ الباطِلَ فتَعْرِفَ مَن أتاهُ .
آيا فكر مى كنى كه من اصحاب جمل را گمراه مى دانم ؟! ـ فرمود : اى حارث ! تو پايينت را نگريسته اى و بالايت را نگاه نكرده اى و از اين رو در حيرت و سرگردانى به سر مى برى. تو حقّ را نشناختى، تا اهلش را بشناسى و باطل را نشناختى، تا باطل گرايان را بشناسى.

( نهج البلاغة : الحكمة ۲۶۲ )

امام على عليه السلام ـ در پاسخ به سخن حارث كه گفت : به نظر من طلحه و زبير و عايشه به حقّ احتجاج مى كردند ـ فرمود :

ما أرى طَلْحَةَ و الزُّبيرَ و عائشةَ احْتَجّـوا إلاّ علـى حقٍّ ـ : إنّ الحـقَّ و الباطِـلَ لا يُعرَفانِ بالنّاسِ ، و لكـنِ اعْرِفِ الحـقَّ باتِّبـاعِ مَنِ اتَّبعَهُ ، و الباطِـلَ باجْتِنابِ مَنِ اجْتَنَبَهُ
همانا حقّ و باطل به مردم (شخصيّت افراد) شناخته نمى شود، بلكه حقّ را به پيروى كسانى كه از آن پيروى مى كنند بشناس و باطل را به اجتناب كسانى كه از آن اجتناب مى كنند .

( الأمالي للطوسي : ۱۳۴/۲۱۶ )

امام على عليه السلام :

إنّ الحقَّ لا يُعرَفُ بالرِّجالِ، اعْرِفِ الحقَّ تَعرِفْ أهلَهُ .
حقّ به شخصيتها شناخته نمى شود ؛ خودِ حقّ را بشناس تا پيروان آن را بشناسى .

( مجمع البيان : ۱/۲۱۱ ، روضة الواعظين : ۳۹ )

الأمالى للمفيد :

فقالَ لَهُ [الإمام علي عليه السلام ]الحارِثُ : لَو كَشَفتَ ـ فِداكَ أبي و اُمّي ـ الرَّينَ عَن قُلوبِنا و جَعَلْتَنا في ذلكَ على بَصيرةٍ مِن أمْرِنا . قالَ عليه السلام : قَدْكَ ؛ فإنّكَ امْرؤٌ مَلْبوسٌ علَيكَ ، إنّ دِينَ اللّه ِ لا يُعرَفُ بالرِّجالِ بَلْ بآيَةِ الحقِّ، فاعْرِفِ الحقَّ تَعْرِفْ أهلَهُ
حارث به آن حضرت (امام على عليه السلام ) عرض كرد : پدر و مادرم فدايت باد ! كاش زنگار از دلهاى ما مى زدودى و در اين موضوع ما را از بينش لازم برخوردار مى ساختى. امام عليه السلام فرمود: بس كن . تو مردى هستى كه امر بر تو مشتبه شده است . همانا دين خدا با اشخاص شناخته نمى شود، بلكه با معيار و نشانه حقّ شناخته مى گردد ؛ پس حقّ را بشناس، تا اهلش را بشناسى .

( الأمالي للمفيد : ۵/۳ )

عمّار با حقّ است

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

عمّـارٌ خَلَطَ اللّه ُ الإيمانَ ما بينَ قَرْنِهِ إلى قَدَمِهِ ، و خَلطَ الإيمانَ بلَحْمِهِ و دَمِهِ ، يَزولُ مَع الحقِّ حَيثُ زالَ .
خداوند عمار را از سر تا پايش، با ايمان مخلوط ساخته ، و ايمان را با گوشت و خونش در آميخته است، هر جا حقّ باشد، او نيز هست .

( كنز العمّال : ۳۳۵۲۰ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إذا اخْتَلفَ النّاسُ كانَ ابنُ سُمَيّةَ معَ الحقِّ .
هرگاه مردم چند دسته شوند، فرزند سميّه (عمّار) با حقّ است .

( كنز العمّال : ۳۳۵۲۵ )

بوقلمون صفت

امام على عليه السلام :

اعْلَموا أنّ اللّه َ تباركَ و تعالى يُبْغِضُ مِن عِبادهِ المُتَلوِّنَ ، فلا تَزولوا عنِ الحقِّ و وَلايةِ أهلِ الحقِّ؛ فإنّ مَنِ اسْتَبْدَلَ بِنا هَلكَ و فاتَتْهُ الدُّنيا و خَرجَ مِنها (بحَسْرةٍ) .
بدانيد كه خداوند تبارك و تعالى بندگان بوقلمون صفت خود را دشمن مى دارد. پس ، از حقّ و دوستى با اهل حقّ جدا نشويد ؛ زيرا كه هر كس، ديگران را به جاى ما برگيرد، هلاك شود و دنيا را از دست بدهد و [با آه و افسوس] از دنيا برود .

( الخصال: ۶۲۶/۱۰ و في تحف العقول: ۱۱۵ «و خرج منها آثما» )

امام صادق عليه السلام :

اعْلَموا أنّ اللّه َ تعالى يُبْغِضُ مِن خَلْقِهِ المُتَلوِّنَ ، فلا تَزولوا عنِ الحقِّ و أهْلِهِ ؛ فإنّ مَنِ اسْتَبدَّ بالباطِلِ و أهْلِهِ هَلكَ و فاتَتْهُ الدُّنيا .
بدانيد كه خداوند متعال از بنده اى كه هر لحظه به رنگى در آيد، نفرت دارد . پس ، هيچگاه از حقّ و پيروانش جدا نشويد، كه هر كس به باطل و باطل گرايان بياويزد، هلاك شود و دنيا از دستش برود .

( الأمالي للمفيد : ۱۳۷/۶ )

بحار الأنوار :

رُوِيَ : أنّ اللّه َ يُبْغِضُ مِن عِبادِهِ المائِلينَ ، فلا تَزِلّوا عنِ الحقِّ ، فمَنِ اسْتَبْدَلَ بالحقِّ هَلكَ و فاتَتْهُ الدُّنيا و خَرجَ مِنها ساخِطا .
روايت شده است كه : خداوند بندگان كج و منحرف خود را دشمن دارد ؛ پس، از حقّ منحرف نشويد ؛ زيرا كسى كه باطل را به جاى حقّ بگيرد، نابود شود و دنيا را از دست بدهد و با ناراحتى از دنيا برود .

( بحار الأنوار : ۷۰/۱۷۹/۴۴ )

حقّ دو جانبه است

امام على عليه السلام :

الحقُّ أوْسَعُ الأشياءِ في التَّواصُفِ ، و أضْيَقُها في التَّناصُفِ ، لا يَجْري لأحدٍ إلاّ جَرى عَلَيهِ ، و لا يَجْري علَيهِ إلاّ جَرى لَهُ ، و لَو كانَ لأحَدٍ أنْ يَجْريَ لَهُ و لا يَجْريَ علَيهِ لَكانَ ذلكَ خالِصا للّه ِ سُبحانَهُ .
حقّ در توصيف و گفتار گسترده ترين چيزهاست، اما در عمل تنگترين چيزهاست. كسى را حقّى نيست جز آن كه بر او نيز حقّى است و بر او حقّى نيست جز آن كه او را نيز [بر ديگرى ]حقّى است . اگر بنا بود كسى را حقّى باشد اما بر او حقّى نه ، آن كس فقط خداوند سبحان بود .

( نهج البلاغة: الخطبة۲۱۶ )

امام على عليه السلام :

لا تَمْنَعَنّكُم رِعايةُ الحقِّ لأحدٍ عن إقامَةِ الحقِّ علَيهِ .
رعايت حقّ كسى نبايد مانع شما از اقامه حقّ بر او شود .

( غرر الحكم : ۱۰۳۲۸ )

گوناگون

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن مَشى مَع مَظْلومٍ حتّى يُثْبِتَ لَهُ حَقَّهُ ، ثَبّتَ اللّه ُ تعالى قدَمَيهِ يَومَ تَزِلُّ الأقْدامُ .
هر كس براى اثباتِ حقِّ ستمديده اى، با او همراهى كند ، خداوند متعال در آن روزى كه گامها مى لغزند، گامهايش را استوار گرداند .

( كنز العمّال : ۵۶۰۴ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن أنْعَشَ حقّا بلِسانِهِ جرى لَهُ أجْرُهُ
هركه با زبان (بيان) خود حقّى را زنده كند، اجر آن را ببرد .

( كنز العمّال : ۵۶۰۰ )

امام على عليه السلام :

خُضِ الغَمَراتِ إلى الحقِّ حيثُ كانَ .
براى رسيدن به حقّ هر جا كه باشد، در سختى ها غوطه ور شو .

( بحار الأنوار: ۷۷/۲۰۰/۱ )

امام على عليه السلام :

مَن تَعَمّقَ لَم يُنِبْ إلى الحقِّ .
هر كه تند روى* كند به حقّ نرسد .

( غرر الحكم : ۸۸۵۲ )

*براى توضيح اين حديث و تبيين معناى «تعمق» و تند روى دينى مراجعه كنيد به دانش نامه امير المؤمنين : ج ۶ ص ۳۰۵ ـ ۳۳۵.

امام على عليه السلام :

لا دَليلَ أنْصَحُ مِنِ اسْتِماعِ الحقِّ .
هيچ راهنمايى صادقتر از گوش سپردن به حقّ نيست .

( بحار الأنوار : ۷۸/۹۳/۱۰۴ )

امام على عليه السلام :

الْزَمِ الحقَّ يُنْزِلْكَ مَنازِلَ أهلِ الحقِّ يَومَ لا يُقْضى إلاّ بالحقِّ .
پيوسته با حقّ باش، تا تو را در آن روزى كه جز به حقّ داورى نمى شود، در جايگاه پيروان حقّ جاى دهد.

(غرر الحكم : ۲۳۶۰ )

امام على عليه السلام :

مَن تَعدّى الحقَّ ضاقَ مَذهَبُهُ ، و مَنِ اقْتَصَرَ على قَدْرِهِ كانَ أبْقى لَهُ .
هركه از حقّ فراتر رود، راهش تنگ شود و هركه به اندازه خود بسنده كند، برايش پايدارتر ماند .

( تحف العقول : ۸۴ )

امام على عليه السلام :

اعْلَموا رَحِمَكُمُ اللّه ُ أنَّكمُ في زمانٍ القائلُ فيهِ بالحقِّ قَليلٌ ، و اللّسانُ عن الصِّدقِ كَليلٌ ، و اللاّزِمُ للحقِّ ذليلٌ .
خدايتان رحمت كناد ! بدانيد كه شما در روزگارى به سر مى بريد كه حقّ گويان اندكند و زبان از راستگويى كُند است و پيرو حقّ خوار و ضعيف .

( نهج البلاغة : الخطبة ۲۳۳)

میزان الحکمه،جلد سوم.

برای مشاهده گزیده ای از احادیث و روایات این موضوع در قاب تصویری به (مجموعه حدیث تصویری درباره حق) مراجعه کنید.